به گزارش خبرنگار مهر، پيشينه تاريخي چوغا به دليل شباهت ساختماني آن به جاجيم همانند آن داراي قدمتي بسيار بوده و تاريخچه آن برمي گردد به زماني كه پشم ريسي ، توليد نخ و بافت آغاز شد.
مواد اوليه این رشته صنایع دستی، پشم،نخ پنبه اي و توليدكنندگان اين نوع پارچه را عمدتاً زنان روستايي تشكيل مي دهند كه با استفاده از دستگاههاي بسيار ساده بافندگي ( دار افقي ) با حداكثر عرض 50 سانتي متر به بافت مي پردازند، قبل از شروع بافت پشم ها را شسته و شانه مي زنند و با چرخ به نخ تبديل مي كنند.
هنگام نخ ريسي به اين نكته بايد توجه داشت كه چله ( تانه ) قدري نازكتر از پود بافه ريسيده شود.
معاون صنایع دستی گلستان در معرفی این رشته صنایع دستی به خبرنگار مهر می گوید: نخ چله را دو لا كرده با چرخ مي تابند و براي چله كشي ميخهاي چوبي ( تَنو ) را در زمين نصب كرده و متناسب با متراژ چله كشي تعداد آن نيز تعيين مي شود.
محمد کیخا افزود: بعنوان نمونه براي 30 متر چله از سه عدد ميخ و براي 100 متر از 5 عدد استفاده مي شود، ميخ ها را روبروي هم با فاصله اي معين نصب كرده تا چله ها را از بين آنان عبور دهند، پس از اتمام اين مرحله هر يك متر چله را با نخي مي بندند تا شل يا سفت ( تنگِ لس ) نگشته ،آنگاه سر چله را يكي در ميان بصورت ضربدر گذارده تا از هم باز نشود.
وی افزود: تك تك تارها را از گورد و از بين دندانه هاي شانه عبور مي دهند كه اين امر توسط دو تن از زنان صورت مي پذيرد و به اين عمل « تاف شان » مي گويند و به معناي عبور تافه ( چله ) از شانه است.
به گفته کیخا، مراحل بافت همچون جاجيم است و با عبور ماكو از بين تارها آغاز مي گردد كه با فشار پدال چله ها از هم باز شده و پود از آن بين عبور کرده، آنگاه با شانه بر آن مي كوبند و اين عمل همچنان تكرار مي شود تا بافت بطور كامل صورت گيرد.
وی یادآورشد: عرض پارچه چوغا در كت و شلوار با هم متفاوت است، عرض پارچه بافته شده جهت دوخت كت بايد 50 سانتيمتر و براي شلوار 40 سانتيمتر باشد.
معاون هنرهای سنتی میراث فرهنگی گلستان یادآورشد: تمامي بافندگان جاجيم به بافت چوغا نيز اشتغال داشته و بنا به نياز ، توليد مي كنند که از جمله اين هنرمندان رحيمه رحيمي ، زبيده ملكي را مي توان نام برد.
رواج چوخابافی در روستاها
وی درباره مناطق تولید چوخا گفت: در مناطق مختلف اين استان بويژه روستاها ، بافت چوغا صورت مي گيرد، روستاهايي چون زيارت ، النگ ، آهنگر محله ، شاهكوه ، مزرعه كتول و ... از جمله این مناطق است.
کیخا درباره كاربرد چوخا گفت: با اين نوع پارچه كت و شلوار مردانه اي دوخته شده كه در منزل و محيط هاي كاري چون دامداري ، خاصه در فصل سرما استفاده مي شود.
قزان دوزی، هنر مهاجران گلستان
به گزارش مهر، قزاق دوزی نیز از دیگر رشته های صنایع دستی گلستان است که همچنان در برخی محلات استان رواج دارد. قزاقها در حدود50 سال قبل از قزاقستان به ايران آمدند،بنابراين قدمت اين هنر در استان به نيم قرن مي رسد.آنان در گرگان، گنبد، بندرتركمن وآق قلا زندگي مي كنند.
پارچه كتان سفيد رنگ،مخمل و جير سياه و نخهاي ابريشمي از جمله مواد اولیه این هنر دستی است و در بيليش دوزي انواع دوختهايي كه بكار مي رود عبارتند از سانتي دوزي (ساتن دوزي) ، ساتن دوزي كوتاه و بلند و « اِلْمِه » است.
کارشناس صنایع دستی گلستان درباره این هنر دستی به خبرنگار مهر می گوید:اکثر طرحهاي المه بصورت چهارضلعي بوده و از رنگهاي قرمز ، جگري ، سبز و زرد استفاده مي شود. اشكال بصورت گل و برگ ديده مي شود و پارچه بكار رفته در اين دوخت كتان سفيد مي باشد و از اين دوخت براي تزئين بوراما و ژاولق ( نوعي كلاه ) استفاده مي شود.
خاندوزی افزود: در چهارگوشة روسريهاي مربع شكل زنان قزاق و نگارة مركزي آن، اغلب با دست سوزندوزي مي شود كه اين نوع سوزندوزي بر روي پارچه ضخيم نخي به رنگ روشن بويژه سفيد صورت مي پذيرد.
وی یادآورشد: قزاق دوزي بر اساس كاربردي كه در بين زنان آن دارد همچنان بر روي لباس بومي دوخته مي شود و در اين بين مي توان از هنرمنداني چون اقدس آداي ، سارقان شادكام ، ناديا آداي و ... نام برد.
خاندوزی درباره مناطق تولید قزاق دوزی استان گفت: بنا به سكونت اين اقوام در چند شهر استان مناطق توليد آن نيز بر همان اساس تعيين گشته كه از جمله اين شهر ها گنبد ، بندرتركمن ، گرگان ، آق قلا است.
وی افزود: اين نوع سوزندوزي توسط زنان قزاق در قسمت سرآستين ها ، لبه پائيني شلوار ( دور مچ پا ) ، دور يقه و جلوي سينه لباس زنان و بر روي روسري ، « ژاولق » ، « بوراما » ( كلاه ) دوخته مي شود.
ژاولق و بوراما نوعي كلاه است كه دختران به هنگام ازدواج بر سر مي گذارند و در جلوي سر ( پيشاني ) قرار مي گيرد. « بشود » نیز لباس بلنديست كه تا زانو آمده و همچون جليقه بدون آستين و از جنس مخمل سياه رنگ است.
نظر شما