تعریف درستی از سینمای دینی ارائه کنیم/ یک فیلم خوب ديني در سینمای ایران نداریم

به گزارش خبرنگار مهر،  نشست آسیب شناسی سینمای دینی (ویژگی کارگردانی فیلم دینی)عصر امروز 10 مهر ماه با حضور فرزاد موتمن، هادی مقدم دوست کارگردانان سینمای ایران، حجت الاسلام حسین عارف، عبدالجواد موسوی و جمعی از اهالی رسانه در مرکز مشارکت های فرهنگی هنری شهرداری تهران برگزار شد.

در ابتدای این نشست فرزاد موتمن درباره ساخت فیلم دینی گفت: اگر بخواهیم فیلمی با مفاهیم دینی بسازیم باید تلاش کنیم این مفاهیم با جامعه مدرن امروز ارتباط برقرار کند.

به عقیده من فیلم "الرساله" فیلم مهمی نبوده است. چرا که این فیلم حتی در سینماهای جدی آمریکا اکران نشد به نوعی فیلم درجه 2 با بازیگران درجه یک بود.

وی افزود: اما فیلم "آخرین وسوسه مسیح" به خوبی توانست با مخاطب ارتباط برقرار کند چون از زوایای به این موضوع نگاه می کند که با مخاطب امروز ارتباط دارد.

در ادامه هادی مقدم دوست عنوان کرد: متاسفانه از فیلم دینی هنوز در سینمای ایران تعریف درستی نداریم و باید به یک تعریف کامل و جامع از این پدیده سالم و بالغ برسیم. هر فیلمی و هر روایتی فرم خودش را دارد سینما چون هنوز یک هنر جدید محسوب می شود و در مرحله تجربه است نتوانسته در ارتباط با چنین مفاهیمی تعریف درستی ارائه کند.

موتمن با اشاره به سینمای دینی افزود: من معتقدم چیزی به اسم سینمای دینی وجود ندارد. ما در سینما مکتب و ژانر داریم و هر فیلمی در هر مکتبی دینی باشد و یا به مفاهیم دیگری بپردازد.

حجت الاسلام عارف در توضیح سینمای دینی تاکید کرد: به عقیده من تعریف از سینمای دینی سه نوع است اول آنکه فیلم یک داستان دینی تعریف کند، دوم: توسط یک فیلم ساز یا تهیه کننده دینی ساخته شود و سوم اینکه هدف دینی داشته باشد. این دو تعریف اول الزاما درست نیست.

وی ادامه داد: فیلمی که به بخشی از زندگی پیامبر اکرم (ص) می پردازد و آن را روایت می کند قرار نیست در سینمای دینی تعریف شود. از طرف دیگر قرار هم نیست فیلمی که دینی باشد حتما به یک مقطع تاریخی بپردازد حتی می تواند یک اثر دینی درباره یک حدیث از پیامبر(ص) باشد اما این حدیث را با شرایط امروز بیان کنیم.

کارگردان "شبهای روشن" درباره نقش دولت در حمایت از سینمای دینی گفت: اگر می بینید آمریکا "آرگو" را می سازد و موفق است به این دلیل است که مسئولین دولتی آنها تصمیم نمی گیرند که به سراغ ساخت چنین فیلمی بروند این فیلم را می سازند چون که می دانند هالیوود به آن نیازمند است و برگشت مالی دارد.

وی افزود: بهتر است مدیران دولتی بعد از 35 که از انقلاب می گذرد به این نتیجه برسند که سینما را رها کنند. چرا که سینما یک هنر سرگرمی است و نباید پای سیاست، مجلس و ... به آن کشیده شود. قطعا اگر چنین شرایطی ایجاد شود شاید در سینمای ایران هم یک فیلم خوب درباره تسخیر سفارت آمریکا ساخته شود.

موتمن تاکید کرد: اگر می خواهید تصویری از پیامبر (ص) نشان دهیم و یا فیلمی در این باره بسازیم باید سینما بازتر شود و از این شکل سازمانی بنیادی خارج شده تا بتواند به شکل طبیعی نفس بکشد حتما در این شرایط ما می توانی خوبی برای پاسخ به آیات شیطانی بسازیم.

وی با اشاره به ساخت فیلمهای سفارشی در کارنامه خود گفت: بدترین فیلمی که من تا کنون ساخته ام سفارشی بوده و اتفاقا از محصولات بنیاد فارابی است. چرا که فیلم نامه هایی که سفارش می شوند به نوعی فیلم نامه های سوراخ هستند و نقطه عطف آنها در 10 صفحه آخر است بیشتر این فیلم نامه ها پایان فیلم هندی دارند.

این کارگردان سینما ادامه داد: وقتی عنوان فیلم های دینی مطرح می شود مدیران دولتی هم پول های خوبی هزینه می کنند من هم برای تامین امرار معاشم به سراغ ساخت آنها می روم اما اگر بگذاریم سینما طبیعی شود جواب خوبی برای فیلمهای همچون "آرگو" و "آیات شیطانی" هم می سازیم. در این شرایط نویسنده هم راه خود را به خوبی پیدا می کند.

کارگردان "سر به مهر" ادامه داد: در بحث سینمای دینی یک واقعیت و یک توقع وجود دارد و بین این دو فاصله زیادی است وقتی تعریف سینمای دینی تبیین نشود یک قدم هم نمی توان جلو رفت. ما باید روی تعریف سینمای دینی کار کنیم و بدانیم که آیا ژانر است یا ابر ژانر. بهتر است سینمای دینی را به دو شاخه تبدیل کینم فیلمهایی درباره دین و فیلمهایی که برای دین هستند.

حجت الاسلام عارف درباره هدف دینی یک فیلم توضیح داد: اگر فیلم ساز فیلمی درباره مدرسه سازی بسازد و جمعی از خیرین را و یا کسانی که سرمایه گذار هستند را دعوت به نمایش آن کند و در پایان هر کدام از این افراد به سراغ ساخت یک مدرسه بروند ما به هدف دینی دست پیدا کردیم که فیلم ساز آن را دنبال می کرده است.

موتمن درباره فیلم "جعبه موسیقی" که عنوان به آن اطلاق می شود گفت: این فیلم درباره امام زمان (عج) است که بیشتر از دیگر فیلمهای من نیز جایزه گرفته است من انگیزه زیادی برای ساخت این فیلم داشتم حدود 27 فیلم نامه به بنیاد فارابی برای ساخت ارائه کردم که هر کدام از آنها به یک دلیلی رد شدند ولی هر دو فیلم نامه ای که فارابی برای ساخت به من پیشنهاد داد به شدت سوراخ و مساله دار بودند.

وی افزود: در صورتی که بیشتر فیلم نامه هایی که من به فارابی پیشنهاد دادم اقتباس بودند و آنها عنوان کردند ساخت چنین پروژه هایی در اولویت نیست اما به صرف اینکه فیلمی عنوان دینی دارد بودجه عجیبی می گیرند من یک فیلم خوب دینی در سینمای ایران ندیدیم اما می دانم که برای ساخت چنین فیلم هایی چه بودجه هایی هزینه می شود.

این کارگردان تاکید کرد: ما نمی توانیم چیزی به عنوان سینمای دینی داشته باشیم چون این مفهوم یک ایدئولوژی است. تاریخ و درام ژانر است و دینی و ضد دینی یک ایدئولوژی محسوب می شود و نمی تواند ژانر باشد من معتقدم "جعبه موسیقی" فیلم دینی نیست بلکه یک درام ماورایی است .

وی ادامه داد: از ابتدای انقلاب اسلامی همه فکر کردند که باید به هر چیزی یک مفهوم دینی اطلاق کنند. ادبیات دینی، سینمای دینی و... در صورتی که این فقط یک اسم است. به فیلم "بینوایان" نمی گویند یک اثر دینی ولی عمیقا دینی است بهتر ما نیست ما نیز مسائل را طبیعی ببینیم تا به نقطه مطلوب برسیم.

مقدم دوست در پایان تاکید کرد: نظرات درباره سینمای دینی باید  شنیده و تجمیع شود همانطور که عنوان کردم یکی از آسیبهای اصلی این است که تعریف درستی از سینمای دینی نداریم.

حجت الاسلام عارف نیز عنوان کرد: اگر هالیوود خود به خود کار می کند به این دلیل است که مستقل است و ظاهرا به اقتصاد خودش وابسته است اگر کارگردانی در هالیوود هنری نداشته باشد تا فیلمش دیده شود خود به خود محو می شود. ما تا وقتی که به نفت وابسته ایم نمی توانیم اقتصادی همچون هالیوود را دنبال کنیم در نتیجه کارگردان هم مجبور است به سراغ دولت برود و اگر دولت هم از چنین آثاری حمایت نکند نمی توانیم در حوزه هایی همچون دینی فعالیت کنیم.

موتمن در توضیح حجت الاسلام عارف گفت: مشکل اصلی ما بحث اقتصاد است که حجت الاسلام عارف به آن اشاره کرد ما متاسفانه نه بخش خصوصی و نه بخش دولتی قوی داریم شرکتی که فیلم می سازد باید خود سینما داشته باشد همانطور که در آمریکا این گونه است این شکلی که هم اکنون در سینمای ایران دنبال می شود اوضاع را بدتر می کند ما باید در ابتدا مشکل زیربنایی را حل کنیم.

در پایان حجت الاسلام عارف در ارتباط با اولین دوره جشنواره فرهنگی و هنری اهل بیت توضیح داد: ما  فراخوان این جشنواره را اعلام کردیم فیلم سازان می توانند حداکثر تا 14 دقیقه فیلم خود را ارائه کنند جایزه بزرگی هم در نظر گرفته ایم موضوع آثار نباید فقط در مورد صدر اسلام باشد بلکه می توان اعمال پیامبر در زندگی امروز هم نشان دهیم.