تاملي بر سالروز تشكيل جهاد دانشگاهي

به گزارش خبرنگار دانشگاهي "مهر"، جهاد دانشگاهي نهادي است كه پس از تعطيلي دانشگاه ها در انقلاب فرهنگي در 16 مرداد 1359 شكل گرفت. از اهداف اوليه اين نهاد نوپا، توسعه فعاليت هاي فرهنگي و پژوهشي در دانشگاه ها بود. همچنين اين نهاد سعي و تلاش در جهت هدايت دانشگاه به سمت رفع نيازها و وابستگي هاي جامعه در ابعاد صنعت و مسائل اجرايي كشور داشت.

اين نهاد امروز هم  پس از رشد و بلوغ تشكيلاتي و ساختاري خود به خصوص از جنبه نيروي انساني فعاليت هاي گسترده و پويايي در سه حوزه مختلف پژوهش، فن آوري، فرهنگ و آموزش فعاليت مي كند.

امروز جهاد دانشگاهي بيست و ششمين سال فعاليت خود را در شرايطي آغاز مي كند كه شاهد تحقق اهداف بلند انقلاب اسلامي و آرمان هاي والاي انقلاب فرهنگي با همت و تلاش جهادگران دانشگاهي در سراسر كشور است. بيش از چهار هزار جهادگر دانشگاهي، در واحدهاي مختلف جهاد دانشگاهي در جهت شكوفايي استعدادها و خودكفايي كشور گام بر مي دارند. جهاد دانشگاهي امروز، با بيش از 120 دكتراي تخصصي، 700 كارشناس ارشد و دكتراي حرفه اي و حدود 1900 كاردان و كارشناس متعهد در زمينه هاي مختلف پژوهشي، آموزشي و فرهنگي گام برمي دارد.

جهاد دانشگاهي براساس اساسنامه، نهادي عمومي و غير دولتي، زير نظر شوراي عالي انقلاب فرهنگي، داراي شخصيت مستقل و از لحاظ استخدامي و مالي، تابع مقرراتي است كه درچهارچوب اختيارات قانوني به تصويب هيات امناي آن مي رسد. از سال 1369، جهاد دانشگاهي به صورت پلي ميان دانشگاه و بخش صنعتي و خدماتي كشور معرفي شد.

گسترش تحقيقات و شكوفايي روحيه پژوهش، گسترش طرح هاي كاربردي و نيمه صنعتي از راه پيوند با مراكز علمي و تحقيقاتي به منظور ايفاي وظايف و توسعه امور فرهنگي در سطح جامعه از طريق همكاري با حوزه و دانشگاه و ساير مراجع و نهادهاي فرهنگي به ويژه براي نسل جوان از اهداف مهم جهاد دانشگاهي است.

رهبر معظم انقلاب در زمينه فعاليت ها و فوايد جهاد دانشگاهي مي گويند : "جهاد دانشگاهي مي تواند آن دستگاهي باشد كه اين موج جوان دانشجوي كشور را در داخل دانشگاه ها هدايت و اينها را به پختگي و كمال لازم برساند. دستگاه رسمي دولتي و يا وزارت، هر چه هم كه از لحاظ مديران و مسوولان، مورد پسند و قبول باشد، باز هم جهاد دانشگاهي، يك حالت خودماني تر و صميمي تري نسبت به اين قضيه دارد و تركيبش، تركيب جوان تري است..." (1)

به اعتقاد رهبر انقلاب نقش جهاد دانشگاهي در ميان دانشگاهيان، بسيار فراتر از نقش ساده و تشريفاتي است؛ اين مركز افزون بر اين كه بايد نبض حركتي فكري و فرهنگي دانشجويان را در دست گيرد، بايد از زبان آنها حرف بزند: " جهاد دانشگاهي " اساس گويا بنا شد براي همين كه با دانشجويان ارتباط داشته باشد، از دانشجويان باشد،  به آنها بپردازد، از زبان آنها حرف بزند و به آنها توصيه بكند و مساله اش مساله دانشجويان است و اين كار از عهده جهاد دانشگاهي بيش تر و بهتر بر مي آيد." (2)

دكتر علي منتظري رييس جهاد دانشگاهي در گفتگو با خبرنگار دانشگاهي "مهر"، در زمينه نقش جهاد دانشگاهي در تعامل و ارتباط مراكز علمي با صنعتي مي گويد: جهاد محصول تجربه و در واقع ارتباط دانشگاه با جامعه است. اصولا جهاد در طول حيات خود، تجمع يك دستاورد عملي در زمينه ارتباط تحقيقات و نيازهاي كشور بوده است و اگر ما بتوانيم تجربه جهاد را تكثير كنيم و با شناخت نيازها و رويكرد رفع وابستگي ها به دنبال پژوهش و تحقيق باشيم قطعا دانشگاه هاي ما مي توانند به سرعت با صنعت و نيازها ساير حوزه ها پيوند برقرار كنند و علاوه بر تقويت بنيه مالي خود به رفع وابستگي هاي صنعتي كشور هم موفق شوند در ضمن صنعت هم با استفاده از اين توان با روز آمد كردن و بهسازي توليدات خود، مي تواند با اتكا بر توان علمي قدم بر دارد . در طول اين سال ها نيز جهاد تلاش كرده است، تجربيات خود را در اختيار دانشگاه ها و صنعت قرار دهد و به اين صورت به شكوفايي اين دو بخش كمك كند.

رئيس جهاد دانشگاهي اضافه مي كند : جهاد دانشگاهي هميشه در پي رفع نيازهاي كشور قدم بر مي دارد و با توجه به اين موضوع ، به نيازسنجي بسيار توجه داشته است. نيازسنجي اولين قدم در تحقيق و پژوهش است. رويكرد ما معطوف به نيازهاي جامعه بوده است و هميشه كارفرماياني وجود داشته كه از طرح هاي جهاد دانشگاهي استقبال كرده اند و آنرا به توليد رسانده اند.

وي تصريح كرد : در همين راستا در سال گذشته حدود 800 پروژه و طرح تحقيقاتي در جهاد دانشگاهي به انجام رسيده است كه نزديك به 80 درصد آن به صورت كارفرمايي انجام شده است.

دكتر منتظري يادآور شد : تلاش كرديم ايده ها در فاصله زماني كوتاهي به طرح هاي تحقيقاتي منجر شود و نتايج و مواهب به كارفرمايان واگذار شود. در واقع اصل كار تحقيقاتي در جهاد دانشگاهي انجام شود و در مراحل توليد انبوه در اختيار دستگاه ها قرار مي گيرد. ما اميدواريم اين تجربه در دانشگاه ها ما به صورت سازماندهي شده تري دنبال شود و يك ارتباط معقول بين دانشگاه و صنعت ايجاد شود. چون اگر چنين اتفاقي بيفند ضمن اينكه مي توان اميدوار بود كه محصولات صنعتي روزآمد شوند، در افزايش بنيه مالي تحقيقاتي دانشگاه ها نيز تقويت صورت مي گيرد و يك تحول در وضعيت معيشتي محققان دانشگاهي ايجاد مي شود.

رئيس جهاد دانشگاهي همچنين به بخش توليد، تكثير و انجماد سلول هاي بنيادي جنيني در جهاد دانشگاهي اشاره مي كند و مي گويد: توليد، تكثير و انجماد سلول هاي بنيادي جنيني يكي از طرح هاي شاخصي بود كه از سال 1379 در جهاد آغاز شد و اولين نتايج آن منتشر شد. در دنيا فقط 10 كشور به اين فناوري دست يافته اند. اين فناوري مي تواند يك انقلاب جديد در علم پزشكي تلقي شود. در حال حا ضر توانسته ايم سلول هاي بنيادي جنيني سلول هاي قلبي، عصبي، خون ساز و ... را توليد كنيم و بقيه سلول ها نيز در دست تحقيق پژوهشگران جهاد قرار دارند. همچنين اولين رده سلول هاي بينادي در بيماران قلبي مورد استفاده قرار گرفته است و اين بيماران تحت نظر هستند.

دكتر منتظري در زمينه فعاليت هاي شاخص جهاد دانشگاهي در سال گذشته يادآورشد : در حوزه پژوهشي علاوه بر تحقيقات در زمينه سلول‌ هاي بنيادي، بخشي از محققان ما براي يافتن راه حل مناسبي براي درمان سرطان هاي پستان، رحم و پروستات تلاش مي كنند كه اين كار تحقيقاتي از فعاليت هاي بسيار ارزنده جهاد دانشگاهي تلقي مي شود. در حوزه آموزشي نيز مهمترين اقدام جهاد دانشگاهي راه اندازي آموزش هاي مجازي بوده است.

جهاد دانشگاهي امروز بر مبناي احساس نياز و درك موقعيت امروز خود و جامعه مي كوشد تا با بسيج امكانات و منابع خود بر مبناي اولويت هاي جامعه حضور جهادي و اعتقادي خود را آشكارتر سازد. به كارگيري شيوه هاي نوين علمي و استفاده از ابزارهاي جديد، تمركز در سياست گذاري و عدم تمركز در امور اجرايي و هماهنگي تشكيلاتي مي تواند جهاد دانشگاهي را در بيست و شش سالگي به عنوان يك نهادي با تجربه كارآمد معرفي كند.

....................................................................
(1) و (2) : هفته نامه پرتو سخن