با توجه به حجم گستردگی فعالیت این شورا تصمیم گرفتیم تا گفتگوی تفضیلی با " علی اسماعیل پور " مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان و دبیر شورای ستاد فرهنگ عمومی استان داشته باشیم آنچه می‌خوانید ماحصل این گفتگو است.
مهر: فرهنگ عمومی چیست و مبانی تشکیل‌دهنده آن چه هست؟
فرهنگ عمومی در یک نگاه معادل فرهنگ به معنای عام دانسته شده اما نگاه منطقی و صحیح آن است که فرهنگ عمومی را بخشی از فرهنگ به معنای عام کلمه بدانیم که عامه مردم در ساختن و کیفیت بخشیدن به آن نقش تاثیرگذاری دارند.
در واقع آن بخشی از فرهنگ در میان آحاد ملت جاری و شایع است را که تغییرپذیر است به شکل رسمی در تمام زاویه ها و رفتار عمومی مردم نمایان و ظاهر است.
فرهنگ عمومی معنایش این است که از یک مولفه هایی سخن می‌گوئیم که در میان عموم مردم جایگاه و منزلت دارند و در رفتار شاهد و ناظر آن هستیم
اما عناصر تشکیل دهنده فرهنگ عمومی متشکل از عناصر فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اجتماعی است حال کدام یک از اینها در شکل‌گیری فرهنگ تاثیر بیشتری دارند و کدام یک تاثیر کمتری دارند در ادامه بحث عرض خواهم بود.
مهر: دین و معارف هم یکی از شاکله های فرهنگ عمومی مردم ایران است ارزیابی شما از کارکردهای این عامل مهم چیست؟
اسماعیل پور: یکی از عناصر تشکیل دهنده فرهنگ عمومی در هر جامعه عنصر دین و مذهب است این موضوع در طول تاریخ مصداق دارد اگر یک نگاه اجمالی و گذرا به گذشته حیات انسان داشته باشیم می‌بینیم این عنصر به عنوان یک حقیقت ثابت همزاد و همراه بشر بوده است.
یکی از مولفه‌های اساسی شکل‌گیری فرهنگ عمومی در جامعه عنصر یا حقیقت دین و مذهب است که هم کارکردهای فردی و هم کارکردهای اجتماعی دارد ایجاد آرامش فردی ، تحکیم پایه‌های یک نظام، ایجاد وحدت و همدلی در میان مردم، حفظ نظم اجتماعی و کاهش جرائم عمومی از کارکردها و آثار حاکمیت دین در زندگی مردم است.
اگر بخواهیم مهمترین آثار تشکیل دهنده فرهنگ عمومی را نام ببریم باید به حقیقت از عنصر دین و مذهب نام ببریم چون همزاد و همراه بشر در طول تاریخ حیات انسان است بنابراین همه اندیشمندان و مورخان در طول تاریخ وقتی می‌خواهند عناصر فرهنگ عمومی را در نظام بشری نام ببرند در راس مولفه‌ها از عنصر دین و مذهب نام می برند.
مهر: آداب، سنت ها و تعاملات فرهنگی نیز شاخص های فرهنگ عمومی هستند در زمینه روزآمد کردن آداب و تعاملات فرهنگی و کاربردی‌تر کردن آنها چه باید کرد؟
به نظر می‌آید در شکل‌گیری یا شکل‌دهی فرهنگ عمومی به آثار زمان باید توجه تام و ویژه داشته باشیم همچنان که در فرمایشات نورانی مولای متقیان علی علیه‌السلام است که فرمود فرزندتان را برای زمان غیر خودتان تربیت کنید پس عنصر زمان و مقتضیات زمان می‌تواند به عنوان یک عنصر تعیین کننده در تفسیر آداب و رسوم در شکل‌گیری فرهنگ عمومی مردم باشد البته ارائه یک الگوی کامل به نسل امروز همینطور تربیت سنت هایی که مطابق با عقل و فطرت انسان هاست احکام اسلام و یا سنت هایی که در جامعه رایج است بعضی از آنها احکام اسلامی را به عنوان پشتوانه دارد سنت ها آداب و رسومی بودند در گذشته به یادگار مانده است و در نگاه زمامداران دینی با عنوان یک سنت مقبول پذیرفته شده است مانند سنتی که در ماه رمضان وجود دارد و یا سنت های دیگر و ملی و مذهبی ما .
به هر حال اگر بخواهیم تاثیر فرهنگ عمومی را در شکل‌گیری آداب و رسوم بدانیم باید یک نیم نگاهی به حال و هوای استان گیلان داشته باشیم.
شهر رشت و تمام شهرها و روستاهای گیلان متاثر از یک سنت مذهبی اصیل حال وهوای دیگری پیدا کرده است گویی در فرهنگ عمومی مردم پذیرفته شده که آموزه‌های دینی، چهره ها و مفاخر مذهبی داریم و به آداب و سنت های که از آنها به یادگار مانده با دید مثبت نگاه می‌کنیم پس برای اینکه بتوانیم این تعاملات و آداب و رسوم به روز کنیم به یقین باید مقتضیات زمان خودمان و ادبیات روز و ارائه سیمای نورانی دین با ادبیات مناسب زمان توجه داشته باشیم.
مهر: فکر می‌کنید چه آسیب های داخلی و خارجی فرهنگ عمومی کشور را تهدید می‌کند؟
اگر بخواهیم عوامل آسیب رسان به فرهنگ عمومی را نام ببریم باید این عوامل را به دو بخش داخلی و خارجی تقسیم بندی کنیم.
در بخش عوامل داخلی آنچه که فرهنگ عمومی را تحت تاثیر خود قرار داده است عدم موفقیت نظام آموزشی در ارائه و انتقال ارزش ها از نسل گذشته به نسل امروز است.
اگر بخواهیم رفتار زمامداران را مطرح کنیم تفکیک بین گفتار و کردار که اگر هماهنگی بین گفتار و کردار در انسان وجود نداشته باشد تاثیر منفی در یک فرهنگ عمومی مناسب دارد.
البته اگر بخواهیم از یک عامل داخلی دیگر نام ببریم که در فرهنگ عمومی تاثیر منفی به جای می‌گذارد تزلزل و بی‌ثباتی نظام خانواده است که بسیار مهم است، خانواده در شکل‌گیری یک فرهنگ عمومی مناسب نقش تاثیرگذاری دارد.
عوامل خارجی مانند فعالیت های رسانه‌ای دشمنان فردی و شخصی نشان دادن تعالیم دینی که در زندگی اجتماعی تاثیری ندارد ایجاد شبهه، شک و تردید در دل نسل جوان نسبت به حقایق دینی و تبیین مبانی اندیشه سکولاریسم و جدایی دین از سیاست مسائل حکومتی و نظام.
اما در بین عواملی که بیشترین آسیب را به نظر من به فرهنگ عمومی جامعه وارد می‌کند فعالیت های گسترده رسانه‌ای دشمنان در ایجاد شبهه برای نسل جوان نسبت آموزه‌ها و حقیقت دین و مفاخر گذشته خودمان است.
به همین دلیل باید توجه داشته باشیم آسیب ها بخشی جنبه داخلی و درونی دارد و بخشی جنبه خارجی و بیرونی که هر دو را باید مد نظر داشت و درمان مناسبی برای آن اندیشید.
مهر: به نظر شما راهکارهای تقویت فرهنگ عمومی کدام ها هستند و مردم چگونه می توانند کمک کنند؟
اگر بخواهیم از اصلاح و تقویت فرهنگ عمومی صحبت کنیم نخست باید بپذیریم که دارای ضعف هستیم و فرهنگ عمومی دارای ضعف ها و چالش هایی است اگر ضعف و بیماری را پذیرفتیم باید به فکر درمان و نوع آن باشیم.
نخستین قدم برای ارتقای فرهنگ عمومی پذیرفتن وضع موجود است چه وضعیتی مطلوب نیست به همین باید بیندیشیم و برنامه‌ریزی کنیم که وضعیت موجود را به وضعیت مطلوب برسانیم یا تغییر دهیم.
البته نباید فراموش کنیم که اصلاح فرهنگ یا تقویت فرهنگ عمومی یک امر تدریجی است و نباید انتظار داشته باشیم که یک ره صدساله یک شبه طی شود و نباید انتظار داشته باشیم که حرکات دفعی و یک باره رخ دهد اصلاح و تقویت فرهنگ عمومی یک امر تدریجی و همگانی است، همه باید به دانش روز برای ارتقای فرهنگ عمومی مجهز باشند.
کارهایی که اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان برای ارتقای سطح فرهنگ عمومی مردم انجام می‌دهد یکی از آن برپایی نمایشگاه بزرگ کتاب است که با حمایت نماینده ولی فقیه در استان و استاندار گیلان از بیست و هشتم آبان ماه سال جاری تا چهارم آذر ماه با حضور 400 ناشر بزرگ کشور در راستای ارتقای سطح فرهنگ عمومی مردم این نمایشگاه برگزار خواهد شد.
اصلاح و ارتقای فرهنگ عمومی تدریجی و همگانی است نیاز به دانش و برنامه‌ریزی دارد که در یک زمان پیش‌بینی شده قابل تحقق است.
مهر: ارزیابی شما از کارکردهای فعلی خانواده در زمینه فرهنگ عمومی چیست؟ هم اکنون آسیب هایی که خانواده ها با آن روبرو هستند بیشتر توضیح دهید؟
اجازه دهید جایگاه و امنیت خانواده را در یک مثال عرض کنم سلامت بدن انسان مرهون سلامت سلول های بدن اوست سلول ها کوچک ترین عضو زنده انسان هستند اگر بخواهیم بدن سالم داشته باشیم باید سلول های سالم و قوی داشته باشیم نقش خانواده در جامعه مانند نقش سلول در بدن انسان است.
اگر جامعه ای سالم خانواده های قوی و مستحکمی وجود داشته باشد انتقال مباحث فرهنگی یک نسل به نسل آینده، انتقال ارزش ها از یک نسل به نسل امروز و آشناکردن فرزندان با آموزه های دینی که از کارکردهای مناسب یک خانواده ایده ال است توجه جدی به جایگاه خانواده و آموزش مهارت های زندگی قبل از ازدواج این ها نقش دقیق در ثبات و امنیت خانواده در نزد ما ایرانی‌ها بوده و هست.
مهر: به اذعان کارشناسان جنگ نرم دشمنان علیه ایران اسلامی نیز یکی از تهدیدات اصلی فرهنگ عمومی به شمار می‌رود وسعت این تهدید چقدر است و برای مقابله با آن باید چه کرد؟
ملت باید بپذیرند که هم‌اکنون در یک جنگ تمام عیار با دشمن به سر می‌برند الان در یک جمع تمام عیار فرهنگی و رسانه ای با بیگانگان هستیم اما آنها به دلیل آنکه با امکانات و ابزارهای بیشتری به جنگ با ملت ایران آمده‌اند باید به مولفه های قدرت نرم خود اتکا داشته باشیم.
بزرگترین مولفه های قدرت نرم جامعه قرآن، مساجد، اهل بیت علیه السلام، مفاهیم بلند مذهبی، دینی و هیئت های مذهبی هستند. توجه نسل جوان به مفاخر گذشته خود از عوامل شکل‌گیری قدرت نرم در جامعه برای تقابل و جلوگیری از آسیب های نرم دشمنان است.
رهبر معظم انقلاب فرموده‌اند که اولویت اصلی فرهنگی جامعه موضوع جنگ نرم دشمن است و برای تقابل تمام‌عیار در جنگ نرم دشمن باید در راستای تقویت قوای عقیدتی نسل جوان تلاش مضاعفی داشته باشیم چون پایه های فکری و عقیدتی مردم اگر قرص و محکم شکل گیرد میزان نفوذپذیری دشمن در اردوگاه اسلام به حداقل خواهد رسید.
برای جنگ تمام عیار فرهنگی و رسانه‌ای دشمن ضمن بهره گیری ابزارها و تکنولوژی روز باید از رهنمودهای حکیمانه رهبر معظم انقلاب، آیت الله قربانی امام جمعه رشت که رئیس شورای فرهنگ عمومی استان و عنایت های استاندارگیلان که نائب رئیس شورای فرهنگ عمومی استان هست بیشتر بهره جست و همینطور فضای که در ماه محرم برای مردم خوب کشورو استان ایجاد شده است بهترین بستر در راستای ارتقای فرهنگ عمومی جامعه و واکسینه شدن نسل جوان در برابر آسیب های که دشمن ایجاد می کند، برشمرد.
.
نظر شما