شالیزارهای گیلان بی دفاع در برابر تغییر کاربری ها/ مسئولان زنگ خطر را جدی بگیرند

به گزارش خبرنگار مهر، " حفظ كاربري اراضي "  جلوگيري از تغيير نحوه استفاده از زمين هاي خاص توسط مالكان يا متصرفان آن در صورتي كه تغيير كاربري آنها آثار منفي طبيعي، اقتصادي، سياسي، علمي يا فرهنگي به دنبال داشته باشد، معني شده است.

اراضي كشاورزي به املاكي گفته می شود كه عمليات زراعت، باغداري و غیره  به صورت  مداوم بروي آنها انجام مي گيرد و يا به دليل شرايط ويژه اين اراضي براي امر كشاورزي استعداد فراواني دارند.

 همچنين مهمترين اثر منفي اقتصادي كوچك تر شدن اراضي، بحث افزايش غير منطقي هزينه توليد در واحد سطح است، بطوري كه در  استان بیشتر بهره برداران كشاورزي هفت دهم هكتار زمين در اختيار دارند اين امر باعث شده كشاورزان به دليل عدم صرفه استفاده از ماشين آلات به سمت استفاده از نيروي انساني گرايش پيدا كنند و در واقع اراضي به مصارف غير زراعي تغيير يابند و كشاورزان سعي كنند علاوه بر توليد به فكر تامين هزينه خانوار خود هم باشند كه اين امر نتايج زيانباري را براي بخش كشاورزي ايران به دنبال داشته و دارد.

یک کارشناس کشاورزی در این باره می گوید: كشور های دنیا  امروزه با وضع مقرارات سختگيرانه در مورد منع تغيير كاربري  و اجراي جدي آن  از اراضي كشاورزي، باغات، جنگل ها، مراتع، اراضي باتلاقي و ساير اراضي طبيعي خود  محافظت، مراقبت  و همچنين شيوه‌ هاي تشويقي و بازدارنده اتخاذ مي‌‌ كنند.

مهمترين عامل خرد شدن اراضی در کشور قوانين مربوط به ارث است

علی محمدی افزود: در مورد جلوگيري از خرد شدن اراضي بر خلاف ایران كه مهمترين عامل خردشدن زمين، قوانين مربوط به ارث است و به همين لحاظ سالانه هزاران هكتار از اراضي كشاورزي به دليل وجود مقرارات موصوف، كوچك و كوچك تر مي شود و امكان مكانيزاسيون و فعاليت هاي فني و علمي را غير عملي مي سازد.

وی تاکید کرد: حفظ کاربری اراضی کشاورزی یک وظیفه و یک تکلیف برای همه مردم و مسئولان است.

اما سئوال اینکه چه می شود برخی افراد که متاسفانه در این مقوله نیز نام آنها زمین خوار نامیده می شود به زمین های باغی و زراعی ورود می کنند و به اصطلاح زمین های کشاورزی را از کاربری اصلی خود دور می سازند؟ اقتصادی نبودن کشاورزی، کم ارزش بودن زمین های زارعی و در مقابل با ارزش شدن زمین ها در صورت تغییر کاربری، بی اطلاعی افراد از موضوعاتی که جزء تغییر کاربری محسوب می شود، توسعه شهرها، کم بودن فضاهای رفاهی، بورس بازی برخی مشاوران املاک برای تغییر در زمین ها و غیره می تواند به عنوان عواملی برای سودجویی افراد از زمین هایی باشد که مهمترین تامین کننده غذای انسان است.

یک شالیکار گیلانی در این زمینه گفت: در همه کشور نه تنها حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ ها با جدیت دنبال می شود بلکه برخی نقاط کشور با عملیات زراعی سعی در افزایش سطح زمین های کشاورزی دارند.

هدایت رجبی خواه  افزود: گیلان زمین های بسیار حاصلخیزی دارد به طوری که برخی زمین ها در سال قابلیت چندین بار کشت را دارند اما متاسفانه با افزایش جمعیت و توسعه شهری به زمین های کشاورزی هر روز لطمه وارد می شود.

وی ادامه داد: متاسفانه عده زیادی برای ویلا سازی، شهرک سازی، ایجاد کارگاه های صنعتی، غیر صنعتی و سایر موارد به دنبال تغییر کاربری اراضی کشاورزی هستند تا سود سرشاری نصیبشان شود.

کشاورز دیگری در این خصوص گفت: اقتصادی کردن تولیدات، ایجاد انگیزه برای تولید و افزایش میزان انواع کشت نقش موثری در پیشگیری تغییر کاربری اراضی دارد.

رحمت الله رستمی افزود: وجود برخی  واحدهای فروش املاک در نزدیکی زمین های کشاورزی که با بورس بازی موجب تغییر کاربری زمین ها می شوند و از بی اطلاعی افراد برای رسیدن به مقاصد خود سوء استفاده می کنند نیز از دیگر  معضلاتی  هست که بر گسترش تغییرکاربری زمین های زراعی دامن می زند.

وی اذعان داشت:  مشکل خرد کردن زمین های زراعی و باغ ها نیز متاسفانه دراستان وجود دارد که برخی افراد سودجو با خریدن زمین های بزرگ و فروش آنها در قالب قطعات کوچکتر به یکپارچگی و اقتصادی بودن کشاورزی لطمه می زنند.

این کشاورز گیلانی یادآورشد: وقتی هنگام عرضه محصولات تولیدی کشاورزان همچون مرکبات و برنج هزاران تن نمونه های بی کیفیت خارجی وارد بازار می شود آن وقت می خواهید کشاورزان اراضی خود را تغییر کاربری ندهند.

تامین امنیت غذایی و تولید پایدار از مقوله ‌های مهم در امور کشاورزی محسوب می ‌شود

عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی نیز بر لزوم حفظ کاربری اراضی کشاورزی استان تاکید کرد و گفت: آگاهی دادن به مردم و کارشناسان مربوطه در ارتباط با حفظ کاربری اراضی کشاورزی استان بسیار موثر خواهد بود.

غلامعلی جعفرزاده  افزود: تامین امنیت غذایی و تولید پایدار یکی از مقوله ‌های مهم در امور کشاورزی محسوب می ‌شود بنابراین نهادها و دستگاه ‌های اجرایی استان با هدف رسیدگی به مسائل امور اراضی باید همکاری لازم را داشته باشند.

وی همچنین تغییر کاربری اراضی کشاورزی گیلان را از چالش‌ های مهم استان برشمرد و اذعان داشت: برای جلوگیری از این امر باید مردم و مسئولان دستگاه‌ های اجرایی آگاهی‌ های خود را افزایش دهند.

نماینده مردم  رشت در مجلس شورای اسلامی گفت: بهره‌ برداران کشاورزی در گیلان باید با مراحل صدور مجوز و مصادیق تخلف قانونی در ارتباط با تغییر کاربری اراضی کشاورزی استان بیشترآشنا شوند.

وی در ادامه تغییر کاربری اراضی را  بزرگترین معضل بخش کشاورزی دانست و یادآورشد:  جلوگیری از تخریب اراضی کشاورزی باید به وظیفه‌ای ملی و همگانی تبدیل شود.

بدون شک مردم گیلان هر روز شاهد تبدیل زمین ‌های کشاورزی به ویلا و باغ هستند بنابراین  مسئولان مرتبط در استان باید برخورد جدی با این مسئله داشته باشند.

با رشد روزافزون جمعیت و صنعتی شدن جوامع بشری امروزه مردم شاهد تغییرات چشمگیری در کاربری اراضی کشاورزی هستند بنابراین با برنامه ریزی هدفمند  و تمهیدات ویژه باید جلوی این سیل ویرانگر گرفته شود.

اراضی مستعد کشاورزی در تصرف ویلاسازی های فصلی

 بررسی ها نشان می دهد که تغییر کاربری اراضی کشاورزی در کشور سالیانه بخش عمده ای از اراضی را از چرخه تولید خارج می سازد، نبود آمایش سرزمین از جمله عواملی که موجب می شود در جریان استفاده از اراضی موجود، هماهنگی وجود نداشته به طوری که اراضی مستعد در تصرف فعالیت های غیرضروری از قبیل ویلاسازی های فصلی قرار گیرد.

بنابراین از آنجا ئیکه کشاورزی در ایران به عنوان محور استقلال تلقی می شود توجه به تغییرات کاربری اراضی کشاورزی و سیاست گزاری مناسب در راستای ممانعت از تخریب این اراضی امری ضروری است.

به باور کارشناسان اختلاف درآمد حاصل از فعالیت کشاورزی و غیر کشاورزی، افزایش قیمت زمین با تغییر کاربری، پائین بودن بهره وری سرمایه در بخش کشاورزی، توسعه شهرنشینی و ایجاد مشاغل جدید و بالا بودن هزینه تولید عمده ترین عوامل موثر بر تغییر کاربری اراضی کشاورزی کشور طی سال های اخیر بوده اند.

مدیر امور اراضی جهاد کشاورزی گیلان گفت: سالانه 10 درصد تغییر کاربری ها در استان غیرمجاز بوده که باید به این مهم توجهی ویژه شود.

علی اکبر برجسته افزود: کاربری اراضی باید ساختاری حفظ شود و جهت گیری تمام دستگاه های استان نیز با این مسئله باید همسو باشد.

به گفته وی اگر قوانین منع کننده مانند قانون منع فروش در این زمینه به درستی اجرا شود مشکلات بخش مربوطه تا حدودی رفع می شود.

مدیر امور اراضی جهاد کشاورزی گیلان اظهار داشت: در قانون حفظ اراضی زراعی علاوه بر مجازات های کیفری، بنای غیرمجاز نیز تخریب می شود.

وی در ادامه بر ضرورت تغییر کاربری اراضی کشاورزی بر اساس معیار و ضوابط تاکید کرد و گفت: طرح هایی که در گیلان وابسته به کشاورزی و مورد نیاز منطقه است بر اساس کمیسیون تبصره چهار انجام می شود.

کاربری اراضی باید ساختاری حفظ شود

برجسته بیان داشت: کمیسیون تبصره چهار مربوط به طرح های کشاورزی مانند مرغداری ها، دامداری ها و گلخانه ها است که نیازمند اخذ مجوز قانونی هستند.

وی افزود: در ارتباط با قانون حفظ کاربری بر اساس تبصره چهار این موارد شامل تغییر کشت می شود که باید با استعلام از محیط زیست و مجوز سازمان جهاد کشاورزی اجرا شود در غیر این صورت غیر قانونی بوده و حمایتی نیز از آنها صورت نخواهد گرفت.

مدیر امور اراضی جهاد کشاورزی گیلان اظهار داشت: دولت با انجام هزینه های بسیار در روستاها طرح هادی تهیه می کند که در آن فضاهای لازم در یک روستا براساس افق 10 ساله مشخص می شود.

وی عنوان کرد: روستاهای گیلان از نظر جمعیتی با رشد منفی روبرو هستند و بسیاری از مدارس ابتدایی و راهنمایی موجود در آنها درحال جمع آوری است.

برجسته همچنین با بیان اینکه رشد جمعیتی در روستاها مطلوب نیست، افزود: با وجود این در کمیسیون های طرح هادی رشد یک درصدی جمعیت در روستاها در نظر گرفته می شود.

وی یادآورشد: سازمان جهاد کشاورزی بر اساس تبصره پنج قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ ها نمی تواند در امور مربوط به روستاهایی که دارای طرح هادی هستند، دخالت کند.

تغيير کاربري بلاي جان زمين هاي کشاورزي گیلان 

در سال‌ های اخیر به دلیل بالابودن هزینه‌ های جاری کشاورزان در کاشت و برداشت محصولات زراعی و باغی و پائین بودن درآمد کشاورزان نسبت به هزینه کرد آنها، رغبت کشاورزان برای فروش اراضی کشاورزی افزایش یافته است. ‏

بدون شک اگر از سوی دولت و مراجع ذیربط در راستای کاهش هزینه‌ های تولید و قیمت تمام شده محصول برای افزایش بهره ‌وری کشاورزان مساعدت بیشتری صورت گیرد می‌توان امیدوار بود که انگیزه فعالیت و رقابت در کشاورزان بیشتر شود و روند سرعت تغییر کاربری اراضی کشاورزی کاهش یابد.

یک کارشناس مسائل اقتصادی نیز در این زمینه می گوید: افزایش مهاجرت و حاشیه نشینی در محدوده شهرها باعث توسعه شهرنشینی شده که یکی از مهمترین عوامل تخریب اراضی کشاورزی است. ‏

محمد جواد حسینی افزود: ارزان بودن قیمت اراضی کشاورزی نسبت به زمین‌ های شهری و ازدیاد تقاضا برای اجرای طرح‌ های صنعتی، تولیدی و کشاورزی در این اراضی از سوی سرمایه‌گذاران باعث تفکیک و قطعه بندی اراضی کشاورزی به قطعات کوچک و در نتیجه از بین رفتن اراضی کشاورزی شده است. ‏

وی همچنین با اشاره به اینکه برخورد قانونی با افراد سود جو که تغییر کاربری ‌های غیر مجاز را طراحی و اجرا می‌ کنند نقش موثری در حفظ کاربری اراضی کشاورزی دارد، اظهارداشت: ادامه روند از بین رفتن تدریجی اراضی کشاورزی اعم از زراعی و باغی در استان به معنای اینکه در آینده نزدیک پایداری تولید و اقتصاد کشاورزی در راستای رسیدن به خودکفایی با مخاطره مواجه خواهد شد.

بررسی ها نشان می دهد بسیاری از دولت ها به لحاظ عدم توانایی در مدیریت تولید و اعمال سیاستهایی که متضمن تولیدات غذایی باشد در معرض فروپاشی قرار گرفته و بسیاری دیگر نیز به لحاظ وابستگی درازمدت به واردات بی رویه به ناچار تحت سیطره سیاست های کشورهای دیگر قرار گرفته اند.

بنابراین با پیروزی انقلاب اسلامی استراتژی خودکفایی در تولید محصولات زراعی به عنوان یک سیاست راهبردی محور تمام فعالیت های زراعی در کشور قلمداد شد.

اراضی مرغوب و بی نظیر شالیزاری گیلان نباید در فرآیندی تغییر کاربری از چرخه تولید خارج شود

با این وجود به دلیل اعمال برخی سیاست های متناقض در سال های اخیر روند غیربهینه تغییر کابری اراضی کشاورزی در گستره استان های شمالی بویژه در گیلان که یکی از قطب های قوی تولید افزون بر 90 نوع  محصول است، زنگ خطر را برای مسئولان و سیاست گزاران به صدا درآورده است.

براساس آمار هر سال درصد قابل توجهی از اراضی مرغوب و بی نظیر شالیزاری در فرآیندی نگران کننده با تغییر کاربری از چرخه تولید خارج می شود.

به اعتقاد کارشناسان بالا بودن نهاده های کشاورزی و هزینه های تولید، قیمت پائین و نامتناسب محصولات تولیدی بویژه برنج، فقدان سیاست های حمایتی، وجود واسطه ها و دلال هایی که آزادانه و بدون هرگونه محدودیتی به بورس بازی در عرصه زمین و ویلا فعالیت دارند، عدم اصلاح ساختار شالیکوبی ها، کم توجهی به یکپارچه سازی اراضی و عدم تلاش برای اقتصادی کردن تولید محصولات کشاورزی و افزایش انگیزه تولید در فعالان این بخش به همراه واردات بی رویه، غیرمنطقی و نابهنگام انواع محصولات زراعی و باغی همچون رنج و مرکبات از مهمترین عواملی که کاهش انگیزه تولید در کشاورزان استان و در نتیجه تغییر کاربری اراضی مزبور را باعث شده است.

مدیرکل امور روستایی استانداری گیلان در این خصوص گفت: اراضی حاصلخیز کشاورزی از جمله منابع تجدیدناپذیر و استراتژیک برای کشور محسوب می شود که تغییر الگوی کشت و یا تغییر کاربری آن خسارات جبران ناپذیری بر فرآیند تولید و تامین مهمترین نیاز جامعه یعنی غذا وارد خواهد ساخت.

 سید عیسی مهدوی افزود: تغییر الگوی کشت و تغییر کاربری اراضی مهمترین چالشی است که آینده تولید و اقتصاد در گیلان را تهدید می کند.

وی اظهارداشت: اراضی کشاورزی باید به عنوان یک واحد اقتصادی نگریسته شود که اگر سودآوری نداشته باشد مالک به سرعت نسبت به تغییر کاربری زمین خود مبادرت خواهد کرد از اینرو وضع سیاست های حمایتی از سوی دولت و تمهید شرایط تولید والبته مقرون به صرفه ضرورتی انکار ناپذیر در این زمینه است.

مدیرکل روستایی استاندار گیلان ادامه داد:  این استان با داشتن قابلیت ‌های فراوان در بخش ‌های مختلف و به دلیل داشتن آب ‌و هوایی مناسب توان تولید انواع مختلف محصولات کشاورزی را دارد.

بدون شک به صرفه نبودن تولید در بخش کشاورزی، افزایش هزینه‌ های بخش کشاورزی، روش‌ های سنتی کاشت، داشت و برداشت محصولات و افزایش ضایعات در بخش کشاورزی، به روز نبودن تولیدات استان با نیازهای صادراتی و مصرف داخلی و چشمگیر نبودن فعالیت صنایع تبدیلی در استان، کمتر کشاورزی را به فکر ادامه کشت و کار در اراضی خود انداخته است.

سن بالای کشاورزان، پائین بودن سطح سواد و روی کارآمدن و وارث شدن نسلی از این کشاورزان که برای تولید در این بخش اهمیتی قائل نیستند و خود را کشاورز نمی‌ دانند، سرعت روند تبدیل زمین های کشاورزی به خانه، باغ‌ های تفریحی و ویلاها را افزایش داده است.

همچنین بالا بودن هزینه های تولید، قمیت کم محصول برنج، نبود حمایت کافی، وجود دلال ها و واسطه ها، مکانیزه نبودن تولید و کم توجهی به یکپارچه سازی اراضی از دلائل مهم تبدیل و تغییرکاربری زمین های کشاورزی در شمال است.

اراضی حاصلخیز کشاورزی از منابع استراتژیک کشور به شمار می رود

با هدف کنترل این روند غیرمطلوب مدیران و سیاست گزاران باید هرچه سریعتر با تدوین برنامه های کاربردی و عملیاتی و همچنین تصویب قانون جامع جلوگیری از تغییر الگوی کشت و تغییر کابری از اضمحلال تولید محصولات زراعی در استان جلوگیری کنند.

به هر تقدیر با توجه به همه تلاش ها برای جلوگیری از تغییر کاربری اراضی کشاورزی در گیلان متاسفانه جلوه های متعدد این فرآیند نامطلوب در تمامی گستره های استان بصورت خزنده وغیر محسوس در جریان است، جریانی که بی گمان آینده جامعه و تحقق سیاست های اقتصادی کشور را با چالش جدی مواجه خواهد ساخت.