كاركرد بازآفريني تصويري ناب از هنرنمايش در راه رسيدن به شيوه استليزاسيون در كلام و تصوير

"آريل دورفمان" معتقد است كه تحت فشارويا تربيتي ديگرمي توان شرايط اجتماعي مهرانساني را تغييرداد. پس دردنياي اوآدم ها مي توانند درشرايط خاصي دستخوش تغييرشوند مي توان گفت : نمايشنامه دوشيزه ومرگ نيزبرپايه چنين تفكري به منصه ظهور رسيده است .
دراين راستا محمد حيدري كارگردان نمايش دوشيزه ومرگ با خرد ورزي وآگاهي ازدنياي درام نمايشنامه وهمچنين با داشتن ديدي واقع گرايانه ازشرايط اجتماعي پيش روي خويش تماشاگرراجزيي ازجامعه مفروض خويش به حساب مي آورد .
بدين ترتيب بسط ايده درون نمايشنامه ازهمان صحنه اول براي تماشاگررقم مي خورد وباعث ايجاد پرسش براي روشن ساختن وقايع نمايشي دراذهان مي شود .
به بياني ديگر ايجاد پرسش درحكم نمايش برپايه تنزل وتزلزل روحي افراد شكل گرفته ودراذهان صادرمي شود . درنتيجه ارزشهاي والاي انساني درچنين رويكردي به راحتي معامله مي گردند .اما اين موضوع كاملا درقالبي تصويري به بيننده عرضه مي شود .

دوشيزه و مرگ - كارگردان: محمد حيدري

"لسينگ" زماني درنمايشنامه نويسي هامبورگ نوشته است : اگرمن با اجراي اثرخود نتوانم هيجان روحي درتماشاگرايجاد كنم ، پس درآن صورت اين همه تلاش براي تهيه يك نمايش آواره كردن چندين زن ومرد به نام هنرپيشه وگرد آوردن مردم دريك سالن چه معني دارد؟ و در جواب آورده كه بهتراست به جاي اين گونه نمايش داستاني؟ خلق كرد تا تماشاگردرخانه خود بنشيند وازمضمون آن آگاهي يابد .
ذكربخشي ازنوشته هاي لسينگ به اين منظوردراين نوشتارآورده شد كه به اهميت حضوركارگرداني خلاق درهدايت گروه اجرايي نمايش دوشيزه ومرگ اشاره داشته باشم .
زيرا محمد حيدري با شناخت درست ازشرايط نابسامان عرصه فرهنگ وهنروعلي الخصوص هنرنمايش درچند ساله اخيردركشوروبا تجزيه وتحليل كردن روحيه تماشاگرناراضي ازعرصه هنرهاي دراماتيك ، دست به كوتاه كردن رويدادهاي نمايشي درنمايش دوشيزه ومرگ مي زند كه با اتخاذ چنين گردشگري تمپوي دروني وقايع نمايشي آريل دورفمان را دربرابرتماشاگردوچندان مي كند .
همانطور كه اشاره شد شكل گيري نمايش مذكور بيش ازهرچيزمرهون رابطه ديا لكتيك واراعضاي گروه نمايش و تلاش محمد حيدري درفضاسازي مناسب وطرح ساختاري ديناميك براي اجراي نمايش دوشيزه ومرگ ستودني است .
كارگردان نمايش درهدايت بازيگران كوشيده است تا روح نمايشنامه وفضاي دروني آن را درحركت ، بيان وحتي سكوت بازيگران بازتاب دهد ، به طوري كه جوهروجان مايه نقش ها وكنش دراماتيك نمايش به خوبي دربازي استليزه شد بهنازنازي وسعيد داخ مهران امام بخش ديده مي شود .شكل اجرايي صحيح وهماهنگ با بازي استليزه بازيگران وبه ويژه استفاده درست ازوبيان بازيگران خاطره اي ازاجرايي مستحكم وبه يادماندني را دراذهان برجا مي گذارد .
درواقع وجود دوعامل متضاد ودرعين حال مكمل دروجود شخصيت هاي نمايش دوشيزه ومرگ نماينده عناصرزيبايي وتضادي مي باشد كه محمد حيدري به عنوان كارگرداني پويا وديناميك به چنين ژرفايي درنمايش ذكرشده دست يازيده است نكته قابل تامل ديگري كه درفرم ومحتواي نمايش دوشيزه ومرگ ازسوي كارگردان به آن توجه شده است ، لحاظ كردن قدرت فضا سازي درشيوه استليزه بودن جنس بازي بازيگران وهمچنين رابطه تنگاتنگ آن با طراحي فضاي نمايش است كه به خوبي درسراسر نمايش لحاظ گشته است .
درواقع فضاي تلخ وسياه طراحي نمايش حكايت ازآشفتگي وسرگشتگي شخصيت پائولينا ( بهنازنازي ) دارد كه درسراسر15سال انتظاربراي به دام انداختن روبرتو( سعيد داخ ) مدام با چالش بهران هويت روبرو بوده است .
دراين راستا استفاده كارگردان ازموسيقي سنفوني شورانگيزشوبرت نيزدربرابرهتك حرمت روبرتوبه شخصيت پائولينا سبب ايجاد تعليقي اكسپرسيونيستي آن هم ازنوع رعب آوروالبته تاثيرگذارش درروند نمايش شده وتماشاگررا تا به انتهاي نمايش درحالت انتظارنگه مي دارد كه آيا روبرتو فرد مورد نظرپائولينا مي باشد ويا اين كه پائولينا به خاطراين كه دچارلطمه روحي رواني در15سال گذشته شده بازهم درتصميم گيري هايش دچاراشتباه شده ويا ... بنابراين طراحي صحنه ونوربا توجه به شيوه ميني ماليستي اجرا درخدمت پيشبرد نمايش با حداقل امكانات وحداكثرتاثيرمي باشد. لذا دراجراي نمايش دوشيزه ومرگ با كنكاش خلاقانه محمد حيدري به عنوان كارگردان نمايش براي تصويري نمودن متن روبرومي گرديم .

دوشيزه و مرگ

درواقع وي درپديد آوردن فضاي دروني اجرا وحس دروني رفتاربازيگران كاملا موفق عمل كرده وتماشاگران صرفا اجرايي برون گرايانه را به نظاره نمي نشينند .
درمجموع اجرا به لحاظ هماهنگي ميان ساختاروساختمان نمايش ، ديالوگ ها ، شخصيت پردازي واستفاده ازجلوه هاي بصري و.. قابل قبول به نظرمي رسد .
با توجه به موارد ياد شده درخصوص نمايش مذكوربايستي اذعان داشت كه محمد حيدري علاوه براين كه درگذشته به عنوان بازيگري تاثيرگذاردرارائه نقش هاي محول شده به وي مطرح بوده است اين بارنيزدرحيطه كارگرداني نمايش دوشيزه ومرگ ، تصويري پذيرفتني ومتناسب با دانش وتجربه درعرصه هنرهاي نمايشي ازخود دركارنامه هنري اش به جاي گذارده است .

"روح الله جعفري"