«معماری زبان و ذهن در فلسفه ویتگنشتاین»

این کتاب که به قلم یکی از فلاسفه تحلیلی بنام است، با تمرکز بر دو حوزه فلسفه زبان و فلسفه ذهن، به شرح سیر تحول اندیشه ویتگنشتاین می پردازد. آنتونی کِنی در دوفصل نخست، زندگی پرحاشیه ویتگنشتاین و زمینه فکری و فلسفی وی را ترسیم می کند و سپس در فصول سوم تا یازدهم به ترتیب به واکاوی این آثار می پردازد: دفتر یادداشت ها، رساله، ملاحظات فلسفی، گرامر فلسفی، پژوهش های فلسفی، و در باب یقین.

فصل دوازدهم و پایانی کتاب نیز نسبت فلسفه متقدم و متأخر ویتگنشتاین را تحلیل می کند، از نکات قوت این کتاب می توان به دو مورد اشاره کرد: اول این که نویسنده خود برآمده از سنت فلاسفه ای-نظیر الیزابت اَنسکوم- است که شاگردان ویتگنشتاین در زمان حیاتش و ویراستاران آثار وی پس از مرگش بوده اند، آثاری که اهمیت ویژه ای برای فهم عناصر ارزشمند فلسفه ویتگنشتاین دارند: دوم این که کِنی، با تمرکز بر آثار منتشر شده بین دو اثر کلاسیک ویتگنشتاین، بر پیوستگی تفکر متقدم و متأخر وی تأکید می کند.

در ایران ویتگنشتاین شناخته شده ترین چهره از بزرگان فلسفه تحلیلی است که به یُمن کتب قابل اعتمادی که از او یا درباره او انتشار یافته، تصویر بسامان تری از فلسفه اش در ذهن خواننده فارسی زبان نقش بربسته است. بسامان تر، مثلاً در قیاس با تصویری که از استاد سَلَفش، برتراند راسل، عرضه شده؛ راسلی که نه از منطق و مبانی ریاضیات و نه از فلسفه زبان و معرفت شناسی اش به جِد خبری هست، و با ولتری مقایسه می شود که دویست سال دیر به دنیا آمده است!

از زندگی و شخصیت و سلوک فردی چشم نواز و پردست انداز ویتگنشتاین، در پی این گفته معروف هایدگرکه « ارسطو زاده شد، کار کرد، و مُرد»، که بگذریم و به متن فلسفه وی روی آوریم و از ارتفاعی مناسب به تأثیرات فلسفه وی بنگریم، بی تعلل می توانیم در صِرف چارچوبه سنت فلسفه تحلیلی او را از پرفروغ ترین و نافذترین چهره ها بر شمریم: این که برتراند راسل درویراست دوم مبانی ریاضیات تغییرات مهمی ایجاد می کند، این که زمانی حلقه وینی رساله را همچون کتاب مقدس می خواندند؛ این که زبان در منظر کواین«هنری اجتماعی» است، این که دانِلد دیوسن حضور«دوم شخص» را قوام بخشِ ذهنمندی و زبانمندیِ آدمی می داند؛ این که برای مایکل دامِت  زبان به واسطه «قراردادها» سرشتِ جمعی می یابد و امواج«دریای زبان» در سراسر فلسفه اش تلاطم دارند. و اینکه ...

کتاب علاوه بر پیشگفتار مترجم و نویسنده  دارای دوازده فصل است. طرح زندگینامه ای ِ ویتگنشتاین، میراث فرگه و راسل، نقادی مبانی ریاضیات،  نظریه تصویری گزاره، متافیزیک اتمیسم منطقی، پیش نگری، التفاتیت و تحقیق پذیری، فهمیدن، فکر کردن و قصد کردن، بازی های زبانی، زبان های خصوصی،در باب شکایت و یقین، پیوستگی فلسفه ویتگنشتاین ، دوازده فصل این کتاب را تشکیل می دهند.

کتاب «معماری زبان و ذهن در فلسفه ویتگنشتاین» اثر آنتونی کِنی با ترجمه محمدرضا اسمخانی،برای نوبت اول امسال در343 صفحه از سوی انتشارات ققنوس منتشر شده است.