اهدای پنجه فلزی دوره صفویه به میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری زنجان

به گزارش خبرگزاری مهر، این پنجه فلزی (عَلَم) کتیبه دار از جنس برنج به طول 32 و عرض 23 سانتی متر مربوط به مسجد روستای کله سر از توابع ارمغانخانه زنجان است.

 این اثر تاریخی مذهبی و ارزشمند توسط خانم پرستو قاسمی اندرود "کارشناس ارشد میراث فرهنگی زنجان" مورد مطالعه و بررسی قرارگرفت.

کتیبه هایی به خط زیبای ثلث در دو روی این پنجه فلزی(عَلَم) قلمزنی و حک شده است. در یک روی پنجه در سرانگشتان اسامی جلاله خداوند با عبارت یا منان، یاحنان، یاسبحان، یاسلطان و یابرهان و دورتادور انگشتان عبارت آیه الکرسی (آیه 255 سوره بقره ) ودر وسط پنجه (آیه 13) سوره صف بامتن بسم الله الرحمن الرحیم نصرمن الله و فتح قریب و بشر بالمومنین قلمزنی شده است.

در روی دیگر پنجه در پشت سرانگشتان، اسامی: " پنج تن آل عبا محمد(ص)، علی(ع) ،فاطمه(ع)، حسن(ع) ، حسین(ع)" و دورتادور انگشتان صلوات کبیر با متن: "اللهم صل علی النبی محمد المصطفی و علی المرتضی و البتول فاطمه و حسن و حسین  و صل علی الزین العباد و محمد الباقر و جعفر الصادق و موسی الکاظم و علی الرضا و محمد التقی و علی النقی و الزکی العسگری الحجه الخلف القائم المهدی صلوات الله و سلامه علیه اجمعین" و در قسمت کف پنجه سوره صف همانند روی قبلی دیده می شود.

سبک هنری و کتیبه های بکار رفته قدمت شیء را به دوره صفویه می رساند اما عبارت قلم زنی شده با خط ساده و سبکی متمایز از دوره صفویه با عبارت "وقف سید الشهداء  نمود" این پنجه توسط استاد مهدی بنا ابن عابدین کله ساری سنه 1246 ه. ق حک شده است که به دوره فتحعلی شاه قاجار به 189 سال پیش بر می گردد.

 در دو طرف این عَلَم دواژدهای دهان بازدیده می شود. از اسطوره و نشانه های شیعیان در مراسم عزاداری ماه محرم بکارگیری عَلَم و پنجه های فلزی است که شیعیان این نماد را به یادآورحادثه جان سوز کربلا پیوند می دهند.

بنا به عقیده شیعیان این پنجه ها سمبل دست بریده حضرت ابوالفضل(ع) است که در راه یاری به حضرت سید الشهداء(ع) دستانش را تقدیم حضرت حق نمود. از طرفی نیز  این پنجه ها رانشانه پنج تن آل عبا(ع) می دانند .

این پنجه ها را با فلز از جنس، برنج یا مس می ساختند و گاهی روی آن را با نیکل براق می کردند. پنجه ها از سه قسمت تشکیل یافته اند 1-پنجه 2-اژدها 3-پایه که پنجه مورد مطالعه هر سه قسمت را دارد. از دیگر نمادهای عاشورا می توان به: زنجیر، سقاخانه، ظروف آبخوری، سنج،  نخل نام برد.

روستای کله سر از توابع ارمغانخانه در منطقه ای کوهستانی صعب العبور و زیبا واقع شده که با مرکز استان حدود 5/2 ساعت فاصله دارد و با استان اردبیل و منطقه طارم زنجان مجاورت دارد. در ماه محرم و عزاداری دهه عاشورا مردم روستای کله سر این عَلَم را پیشاپیش مراسم در محلات قدیمی روستا گردانده و مردم را به اجرای مراسم در مسجد روستا دعوت می کردند و بعد از مراسم دوباره به مسجد روستا برگردانده می شد.

مردم روستای کله سر اعتقاد زیادی به این عَلَم دارند و در نگهداری از این اثر ارزشمند بسیار کوشا بودند. در حال حاضر بسیاری از سکنه این روستا مهاجرت کرده و افراد معدودی در روستا زندگی می کنند .