تخریب بناهای تاریخی گرگان در سایه کم توجهی میراث فرهنگی/ خانه میرکاظمی از گرگان خداحافظی کرد

به گزارش خبرنگار مهر، متاسفانه طی سال های گذشته شاهد آن هستیم که در کنار هجوم ساخت و سازهای بی رویه و بی اصول در بافت تاریخی که با تایید مسئولان صورت می گیرد بسیاری از آثار تاریخی ریشه دار این بافت به دلیل عدم رسیدگی فرسوده شده و تخریب می شوند.

بسیاری از استانهای همجوار گلستان و شهرهای کشور خواهان کسب این امتیاز به لحاظ برخورداری از این بناهای قدیمی و کهن می باشند که خوشبختانه استان گلستان و به خصوص شهر گرگان از این آثار بهره مند است اما متاسفانه مسئولین موبوطه هیچ تلاشی برای حفظ و نگهداری این بناهای قدیمی برای نسل آینده نمی کنند.

چندی پیش یگان حفاظت سازمان میراث فرهنگی اعلام کرد که تخریب خانه های قدیمی در شهر گرگان به صفر رسیده اما مدتی بعد خبر تخریب خانه میرکاظمی، خاطر بسیاری از علاقمندان به میراث و تمدن کهن این مرزو بوم را آزرد.

یک کارشناس معماری در رابطه با تخریب خانه میرکاظمی گفت: خانه میرکاظمی یکی از بناهای قدیمی با معماری خاصی بود که ساخت آن به دوره قاجار بر می گردد که متاسفانه با بی توجهی مسئولین اهالی شهر گرگان این بنای ارزشمند را از دست دادند.

کوشک اصلی خانه میرکاظمی بسیار نفیس تر از کوشک خانه تقوی، شیرنگی و باقری است

حسین کتولی ادامه داد: کوشک اصلی خانه میرکاظمی که تخریب شده از لحاظ بنای تاریخی بسیار نفیس تر از کوشک خانه تقوی، شیرنگی و باقری است.

وی افزود: گذشته از تخریب منزل ارزشمند میرکاظمی، هر تخریبی در حوزه میراث فرهنگی یک ضایعه ای است که جبران نخواهد شد زیرا اگر مشکلی در هر بخش از اقتصاد و یا مسائل اجتماعی به وجود بیاید تبعات آن قابل تعدیل بوده و به مرور زمان حل خواهد شد اما تخریب یک آثر تاریخی قابل جبران نخواهد بود.

این دانشجوی دکترا اذعان داشت: تخریب خانه میرکاظمی به تنهایی اهمیت ندارد مهم این است که متولیان میراث فرهنگی آنچه را که در حال حاضر از گذشته به ارث برده اند را نتوانسته اند به خوبی حفظ و نگهداری کنند.

وی آگاه سازی و اطلاع رسانی به شهروندان در خصوص اهمیت بناهای تاریخی را بسیار ضعیف خواند و بیان داشت: با اطلاع رسانی مناسب به شهروندان، آنها از ارزش بنا و آثار تاریخی با خبر می شوند و با آموزش درست به عموم مردم، شهروندان در آینده حافظان میراث فرهنگی خواهند بود.

وی ارائه تسهیلات به مالکین بناهای قدیمی را برای حفظ و احیا این آثار ارزشمند بسیار ضعیف دانست و اظهار داشت: از سوی میراث ارائه تسهیلات برای مرمت این منازل قدیمی اندک است و از طرفی  آموزش لازم به این افراد داده نشده تا ملکی را که به نوعی تهدید برای خود قلمداد می کنند و قصد تخریب آن را دارند چگونه می توانند با تغییر کاربری به بهترین نحو از آن بهره ببرند تا سود دهی لازم را برایشان داشته باشد.

 کتولی یادآور شد: در کشورهای اروپایی از بناهای قدیمی به بهترین نحو استفاده می شود، آنها بهترین هتل و رستوران را در بناهای مسکونی قدیمی راه اندازی کرده اند و زندگی در این منازل قدیمی برای بسیاری از آنها مایه افتخار است.

وی عدم  آموزش به شهروندان و به خصوص مالکان خانه های قدیمی شهرستان گرگان را در خصوص اهمیت به این آثار و توجه در حفظ و نگهداری آن را یکی از عمده مشکلات سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دانست و افزود: هیچ آموزشی به افرادی که مالک بناهای تاریخی در بافت قدیمی شهر گرگان هستند از سوی این سازمان داده نشده است.

عملکرد سازمان میراث فرهنگی در جهت پیشگیری از هرگونه تخریب بناهای قدیمی ضعیف است

وی عملکرد سازمان میراث فرهنگی را جهت پیشگیری از هرگونه تخریب بناهای قدیمی ضعیف دانست و بیان کرد:  هیچ اهرمی برای جلوگیری از تخریب بناهای قدیمی از سوی این سازمان وجود ندارد.

این کارشناس معماری افزود: نظارت لازم بر روی آثار و بناهای قدیمی از سوی مسئولین مربوطه وجود ندارد و در عین حال نیز نمی توان گفت که این نظارت غیر ممکن است زیرا برای ساخت و ساز غیر مجاز و برخورد با این متخلیفین ساختمان شهرداری نظارت کامل دارد و تمهیدات لازم را اندیشیده، پس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیز می تواند به نوعی مشابه این نظارت را برای جلوگیری از تخریب بناهای تاریخی داشته باشد که تاکنون کاری در این زمینه انجام نداده است.

در دوره سوم شورای اسلامی شهر گرگان مصوب شد شهرداری گرگان هر ساله  بودجه ای در برای خرید منازل قدیمی که به نوعی با تاریخ و فرهنگ کهن این مرزو بوم گره خورده، پیش بینی شود اما با گذشت 3 سال از این مصوبه تاکنون این اتفاق نیافتاده است.

سخنگوی شورای اسلامی شهر گرگان در پاسخ به سوال خبرنگار مهر مبنی بر تعیین بودجه جهت خرید منازل قدیمی گرگان گفت: یکی از مصوبات شورای اسلامی شهر گرگان در دوره سوم این بود که هر سال یک خانه تاریخی توسط شهرداری گرگان از مالکین شخصی خریداری شود.

حسین ربیعی افزود: مقرر شد شهرداری پس خرید این منازل قدیمی از آن به عنوان پایگاه فرهنگی و اجتماعی در راستای خدمات دهی به شهروندان استفاده کند از این رو در سال گذشته خرید خانه میر شهیدی در دستور کار شهرداری قرار گرفته است که فعلا به دلایل مشکلاتی شهرداری دست نگه داشته است.

وی ادامه داد: پس از خریداری منازل تاریخی توسط شهرداری میراث فرهنگی چارچوب کاری را به شهرداری نشان داده و با نظارت کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، مرمت و بازسازی این بناها انجام خواهد شد.

شهرداری گرگان، در بودجه سال 93 خرید بنای تاریخی را در دستور کار قرار خواهد داد

وی تصریح کرد: در بودجه سال 93 شهرداری گرگان خرید بنای تاریخی را حتما در دستور کار قرار خواهد داد تا شهرداری به مصوبه ای که در دوره سوم انجام شده، جامه عمل بپوشاند.

در ادامه رئیس کمیسیون اداری، مالی و بودجه شورای اسلامی شهر گرگان گفت: بناها و خانه های تاریخی یک فرصت برای جذب گردشگر و احیا و مرمت آن  یک نیاز برای استان به شمار می رود از این رو حفظ و نگهداری این بناها به نوعی سرمایه فرهنگی  برای نسل آینده محسوب می شود.

زهرا نورا از در نظر گرفتن هزینه خرید خانه های قدیمی گرگان در ردیف بودجه سال آینده خبر داد و افزود: شهرداری برای خریداری این منازل قدیمی اعلام آمادگی کرده اما سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هم برای حفظ نگهداری این بناهای تاریخی باید از خود رقبت نشان دهد.

وی ادامه داد: برای تسریع در خرید این بناها و حفظ پروژه های مشابه باید همکاری از سوی تمامی دستگاههای اجرایی باشد زیرا شهرداری به تنهایی کاری از پیش نخواهد برد.

وی همکاری دستگاههای اجرای را با شهرداری گرگان نا مطلوب ارزیابی کرد و اذعان داشت: چیزی که در حال حاضر مشاهده می شود اینکه، آن تعاملی که نیاز است در بین دستگاههای اجرایی برای حفظ آثار تارخی ارزشمند شهرستان گرگان باشد، وجود ندارد.

نورا اظهار داشت: برای اجرا و پیشبرد تمام پروژه های شهری مادامی که تعامل و همکاری دستگاههای اجرایی وجود نداشته باشد ما فقط به جای شورای شهر، شورای شهرداری خواهیم بود.

رئیس کمیسیون اداری، مالی و بودجه شورای اسلامی شهر گرگان اعلام کرد: تاکنون تعامل دستگاههای اجرایی با شورای شهر در حد مساعدت مالی در جهت تامین بخشی از هزینه های فرهنگی و یا در دیگرزمینه ها بوده است که پیش گرفتن این سیاست در دراز مدت نه به نفع شهرداری است و نه دیگر دستگاههای اجرایی و تنها شهروندان گرگانی باید تبعات آسیب آن را بپذیرند.

عملکرد سازمان میراث فرهنگی  در گرگان رضایت بخش نیست

وی خاطر نشان کرد: از فعالیت های میراث در خصوص نگهداری بناها و آثار تاریخی به خصوص در شهر گرگان راضی نیستم شاید در شهرهای دیگر استان، این سازمان  فعالیت خوبی داشته باشد اما آنچه که از عملکرد سازمان میراث فرهنگی  در گرگان مشاهده می شود، رضایت بخش نیست.

در ادامه معاون سازمان میراث فرهنگی و گردشگری گلستان، مساحت بافت تاریخی گرگان 152 هکتار دانست و یادآور شد: از این مساحت 350 گونه معماری با ارزش مثل خانه باقری و فاطمی ها داریم و از این تعداد خانه با معماری قدیمی، 55 منزل به ثبت ملی رسیده و 45 بنای تاریخی  دیگر هم در مرحله ثبت قرار دارند.

حمید عمرانی رکاوندی افزود: 250 خانه با معماری قدیمی در سطح گرگان هست که تاکنون کاری برای ثبت آن انجام نشده و اگر صاحبان این منازل قدیمی پافشاری برای تخریب بنا  و احداث ساختمانی جدید را داشته باشند به لحاظ قانونی کاری از سازمان میراث فرهنگی ساخته نیست.

وی ادامه داد: ما تابع قوانین کشوری هستیم و نمای میراث فرهنگی کشور حفظ بنا و آثار و بافت های  تاریخی در سراسر کشور است که به عنوان یک اصل بر این موضوع پایبند است.

عمرانی بیان داشت: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان، همواره به دنبال این است که این فرهنگ کهن و آثار و بناهای تاریخی به خوبی حفظ شود که در این بین برخی افراد علاقمند به حفظ آثار و فرهنگ قدیمی ایران زمین نیز به میراث کمک می کند.

وی اضافه کرد: برای مثال خانواده شیرنگی، باقری و تقوی علاقمند به حفظ آثار تاریخی که مربوط به گذشتگان آنهاست، بودند از این رو با سازمان میراث فرهنگی، همکاری کرده و خانه قدیمی خود را با دریافت هزینه ای توافقی با میراث واگذار کردند اما برخی افراد نیز علاقه ای به حفظ این آثار فرهنگی ندارند و نگاهشان به این موضوع بیشتر مادی است وعلاقمند هستند تا ارثه خانوادگی خود را تبدیل به شرایطی که سودآوری بیشتر داشته باشد، کنند که این افراد نیز به لحاظ قانونی و شرعی حق دارند.

وی در توضیح تخریب خانه میرکاظمی تصریح کرد: ملک میرکاظمی در هنگام فروش، اطلاع رسانی به خریدار از سوی فروشنده در خصوص تاریخی بودن ساختمان قدیمی نشده بود به همین خاطر مالک جدید خانه میرکاظمی را تخریب کرد.

خریدار خانه میرکاظمی اطلاعی از مشکلات بعد از تخریب این ساختمان نداشته است

عمرانی بیان کرد: متاسفانه در سطح کشور هیچ گاه افراد برای خرید و فروش کالا و زمین با یکدیگر صادق نیستند و خریدار خانه میرکاظمی نیز هیچ اطلاعی از مشکلات بعد از تخریب این ساختمان نداشته است.

وی اضافه کرد: از طرفی سازمان میراث فرهنگی حق جلوگیری از تخریب ساختمان را نداشته است زیرا به لحاظ قانونی این حریم شخصی، متعلق به مالک است و هرگونه  تصمیم گیری نیز با مالک می باشد.

معاون سازمان میراث فرهنگی و گردشگری گلستان  اظهار داشت: بسیاری از صاحبان خانه های قدیمی گرگان متاسفانه برای فروش ملک به سازمان میراث فرهنگی از خود مقاومت نشان میدهند و اهمیتی به قرار گرفتن منزل اجداد خود در لیست آثار تاریخی نمی دهند که در این زمان دیگر کاری از میراث ساخته نیست.

عمرانی تصریح کرد: برای حفظ بافت تاریخی از سازمان میراث فرهنگی به تنهایی کاری ساخته نیست بلکه تمامی دستگاههای اجرایی مثل راه شهرسازی، شهرداریف استانداری، و دیگر دستگاههای اجرایی باید پای کار بیایند تا بتوان این میراث کهن را که از گذشتگان برایمان بر جا مانده به خوبی حفظ کنیم.

تخریب خانه تاریخی میرکاظمی یک ضایعه های جبران ناییذر است و اما در عین حال زنگ خطری برای مسئولین مربوطه تا برای جلوگیری از تخریب آثار تاریخی و کهن این مررو بوم که از گذشتگان به ما به ارث رسیده، بیشتر کوشا باشند.