صدای کمان لحاف دوزها دیگر به گوش نمی‌رسد/ هنرمندانی که حامی ندارند

به گزارش خبرنگار مهر، وقتی در کوچه پس کوچه‌های قدیمی بازار بیرجند قدمی می‌زنی می‌توانی به دور از هیاهو و سرو صدای ماشین‌ها که در هم می‌لولند و هدفی جز عجله برای رسیدن به مقصد ندارند صدای (تنگ‌تنگ) دست پنبه‌زن و لحاف دوزان را بشنوی که در کمال آرامش دل به صدای کمانچه داده‌اند و مشغول حلاجی کردن رشته های پنبه که مانند مرواریدهای سفید در دستشان می‌درخشد هستند.

آری پیرمرد لحاف دوزمی گوید که این تازه اول کار است و پس از آن که پنبه‌ها رشته شده و به حالت نرم درآمد او سوزن را نخ کرده و با چشم‌هایی که سوسو می‌زند مشغول دوخت انواع لحاف و دوشک می‌شود و چون بیشتر افراد این لحاف‌ها را برای جهیزیه نوعروسان می خواهند او این لحاف‌ها را با نقش‌هایی از گل و ترنج تزیین می‌کند تا مانند فرشی زیبا هنر دست هنرمند خود را نشان داده و خانه نوعروس را از نور پولک های رنگی به قصری زیبا مبدل کند.

اما امروزه رونق صنعت نساجی و انواع تشک های آماده صنعتی تعداد مغازه های لحاف دوزی بازار بیرجند را به تعداد انگشتان دست رسانده و بیشتر استادان این هنر، یا دار فانی را وداع گفته اند یا به دلیل کمی دستمزدها و نبود حمایت ها مجبور به خانه نشینی شده اند و این موضوع موجب شده انواع نقشه‌های زیبای دوخت و دوز لحاف ها و فراگیری این هنر رو به  فراموشی برود.

انجام فعالیت‌های پژوهشی در خصوص لحاف دوزی

مدیرکل میراث فرهنگی خراسان جنوبی از انجام فعالیت‌های پژوهشی در خصوص لحاف دوزی در حوزه پژوهش‌های مردمی در خراسان جنوبی خبرداد.

حسن رمضانی در گفتگو با مهر، با بیان این که متاسفانه تاکنون فعالیت ظاهری خوبی در حوزه لحاف دوزی و حفظ این پیشه در خراسان جنوبی صورت نگرفته است، گفت: در حال حاضر 29 اثر در استان وجود دارد که ثبت معنوی شده اما متاسفانه ثبت تمام آیین های استان از جمله لحاف دوزی نیازمند انجام پژوهش میدانی و برگزاری شوراهای مختلف است.

وی با بیان این که در استان سعی شده در قالب پژوهش‌های میدانی مردم شناسی پیشه‌های فراموش شده از جمله لحاف دورزی مورد بررسی قرار گیرد، بیان داشت: متاسفانه به دلیل کمبود اعتبار و نبود معیارهای مشخص هنرمندان لحاف دوزی مورد بیمه قرار نگرفته و آثار آنها ثبت نشده است.

وی ادامه داد: پیشه هایی که درقالب پژوهش های مردم شناسی مورد بررسی قرار می گیرند در کتاب‌های مردم شناسی استان ثبت می‌شود و در اختیار عموم مردم قرار می گیرد.

رمضانی ادامه داد: متاسفانه پیشه لحاف دوزی به دلیل عدم استقبال عمومی مردم در معرض فراموشی و از بین رفتن قرار دارد.

عدم حمایت دولتی از لحاف‌دوزی سنتی در خراسان جنوبی

امیرآبادی یکی از لحاف دوزان بیرجندی در گفتگو با مهر، با بیان اینکه هنر لحاف دوزی هنر ارزشمندی است اما متاسفانه درآمد آن در مقایسه با زحمتی که برای زیبایی آن کشیده می شود بسیار کم است، می گوید: متاسفانه در هیچ جای کشور لحاف دوزی به عنوان یک پیشه و حرفه مستقل دارای یک صنف یا انجمن حمایتی نیست.

وی با بیان این تاکنون میراث فرهنگی هیچ حمایتی برای ثبت نقشه های لحاف دوزان و بیمه آنها نکرده است، گفت: متاسفانه این هنر که قدمتی دیرینه دارد و لحاف و کرسی که در تمامی تاریخ فرهنگ و ادبیات ایران با افسانه های کهن و قصه های شب چله عجین شده است در حال فراموشی است.

لحاف‌دوز بیرجندی با بیان این که هنوز مردم بیرجند بافت سنتی خود را حفظ کرده اند، گفت: پیش‌بینی می‌شود با حمایت میراث فرهنگی و اداره کل فنی وحرفه‌ای با معرفی این هنر به مردم و نسل جوان بتوان از فراموشی این هنر حداقل در شهر بیرجند جلوگیری کرد و زمینه صادارت این هنر را به ‌عنوان یکی از هنرهای دست صنعتگران خراسان جنوبی فراهم کرد.

امیرآبادی با بیان اینکه بی‌توجهی و کمی دستمزدها موجب شده بیشتر لحاف دوزان بیرجندی حجره های خود را تعطیل کرده و شغل خود را تغییر دهند، اظهارداشت: لحاف دوزی یکی از صنعت‌ها و میراث‌های مهم مردمان خراسان است که احیای آن مهم ترین رسالت مسئولان فرهنگی و افراد فرهنگ دوست در سطح استان پهناور است.

وی ادامه داد: اداره کل فنی و حرفه‌ای می تواند رشته لحاف دوزی را مانند سایر رشته‌های صنایع دستی به هنر آموزان خود آموزش دهد و از فراموشی این هنر جلوگیری کنند.

لحاف دوز بیرجندی یادآورشد: بیمه هنرمندان لحاف دوز به خصوص افراد مسن موجب دلگرمی آنها به هنر و حرفه شان می شود.

لحاف و دوشک های سنتی موجب  کاهش انواع دردهای مفاصل می شوند

علیرضا پرهیز پزشک طب سنتی در گفتگو با مهر، با بیان اینکه لحاف‌های سنتی که با پنبه تهیه می شوند بهترین عامل برای جلوگیری از دردهای مفاصل، جلوگیری از انواع حساسیت‌ها و بیماری های پوستی هستند، گفت: ترویج تشک و لحاف‌های سنتی ضامن بقای سلامت انسان است.

وی افزود: متاسفانه بعضی از تشک ها صنتعی با انواع فیبر، موکت و یا سایر الیاف مصنوعی تهیه می شوند به دلیل سفتی و یا نرمی بیش از حد علاوه بر این که خواب کافی را از انسان می گیرد موجب انواع دردهای مفصلی در انسان می شود.

پزشک طب سنتی با بیان اینکه امروزه بیشتر مردم پتو و یا سایر وسایل خواب را برای شست شوی به خشکشویی ها می دهند گفت: متاسفانه به دلیل استفاده از مواد ضدعفونی کننده در شست شوی انواع تشک ها، افراد پس از استفاده از آنها دچار انواع حساسیت های پوستی و تنفسی می شوند.

وی با بیان این که پنبه بهترین الیاف برای حفظ سلامتی انسان است، گفت: قطعا لحاف و دوشک های سنتی به دلیل این که از الیاف پنبه و طبیعی تهیه می شوند سازگاری بیشتری با بدن انسان داشته و با خواب کافی زمینه آرامش روحی و جسمی انسان را فراهم می کنند.

پرهیز عنوان کرد: هنر لحاف دوزی هنری ایرانی است که باید در گنجینه هنرهای بومی ایرانی حفظ و پاسداری شود و با حمایت از استادکاران و ندافانی که موهای خود را در این کار سپید کرده اند به حیات این هنر ایرانی کمک کرده و از زوال زودهنگام آن  جلوگیری کرد.

وی گفت: هنرهای ایرانی همواره با تعالی جسمی و روحی انسان هماهنگ بوده بنابراین حفظ این هنر به عنوان حافظ سلامتی انسان در سبک زندگی اسلامی بسیار مهم است.

لحاف‌دوزی و هنرمندان این رشته اصیل هنر دستی چشم انتظار تدبیری برای گذران زندگی امروز خود هستند؛ کسانی که سال‌های عمر خود را در کوچه پس کوچه‌های این شهر برای ما و اجدادمان لحاف و تشک و بالشت دوختند و آن قدر بازار کار و بارشان سکه بود که باید منتظرشان می‌شدیم تا کارمان را انجام دهند اما امروز کمتر کسی سراغ از آنها می گیرد.