قوانین کار با حیوانات آزمایشگاهی تهیه می‌شود/ روش کشتن حیوانات در آزمایشگاهها مردود شده است

سیاوش احمدی نوربخش- پژوهشگر طرح های تحقیقاتی انستیتو پاستور در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: کشورهای پیشرفته در زمینه تحقیقات علوم پزشکی بر روی حیوانات، سیستمی تحت عنوان کمیته اخلاقی به عنوان وکیل حیوانات در اختیار دارند و به پژوهشگر حق نمی دهد که هرطور که می خواهد در آزمایشگاه با حیوانات هر رفتاری داشته باشد و هر تخریبی را به اسم پژوهش انجام دهد.

وی با بیان اینکه پژوهشگر در پژوهش خود بر روی حیوانات باید کدهای اخلاقی را رعایت کند، افزود: در کشور ما متاسفانه سیستم جامع نظارتی بر روی تحقیقات حیوانات آزمایشگاهی وجود ندارد براین اساس از 3 سال گذشته کمیته کشوری اخلاق در پژوهشهای علوم پزشکی معاونت تحقیقات فناوری وزارت بهداشت در حال تدوین کدهای اخلاقی در این زمینه است که این آیین نامه نظارتی در مراحل پایانی قرار دارد.

دکتر احمدی نوربخش ادامه داد: قرار است این آیین نامه بزودی توسط وزیر بهداشت ابلاغ شود که با ابلاغ آن چارچوب رفتار با حیوانات آزمایشگاهی برای پژوهشگر معین می شود و باید از اصول خاصی تبعیت کند.

این پژوهشگر یکی از مباحثی که در این زمینه بسیار مهم است را مبحث آموزش عنوان کرد و گفت: متاسفانه تاکنون دوره آموزشی جامعی برای کار با حیوانات آزمایشگاهی در کشور شکل نگرفته است و به همین دلیل است که برخی محققان هیچگونه اطلاعاتی در زمینه کار با حیوانات آزمایشگاهی ندارند و عده ای نیز براساس مطالعات شخصی خود به مباحثی دست یافته اند؛ براین اساس انستیتوپاستور ایران اولین دوره آموزشی مدون در این زمینه را 17 تا 21 خردادماه برگزار می کند.

وی با بیان اینکه موضوع اخلاق کار با حیوانات آزمایشگاهی که در کشور ما مهجور مانده و پژوهشگران قوانین مربوط به آن را رعایت نمی کنند مشکلاتی در انتشار پژوهشها در مجلات خارجی را به همراه دارد، افزود: در بسیاری مواقع مجلات خارجی به دلیل غیراخلاقی بودن پژوهش، مقاله را مردود اعلام می کنند.

دکتر احمدی نوربخش این نقص را مربوط به ناآگاهی پژوهشگر دانست و گفت: پژوهشگر باید از زمان شروع تولید و تکثیر حیوان آزمایشگاهی مواردی را رعایت کند؛ برای مثال حیوانات آزمایشگاهی که در قفس نگهداری می شوند و زود به زود زاد و ولد می کنند ممکن است با ایجاد تلاقی دچار اشکالات ژنتیکی شوند که این موضوع در پژوهش خود را نشان می دهد؛ از طرفی پژوهشگر باید در مراحل مختلف در دست گرفتن حیوان، جراحی و نگهداری بعد از عمل و استفاده از ضد دردها قوانینی را رعایت کند.

وی گفت: حتی در زمینه کشتن حیوانات بعد از آزمایش که به آسان کشی معروف است نیز باید روشهای بدون درد و رنج اعمال شود اما متاسفانه در اکثریت موارد دیده می شود که این موضوع رعایت نمی شود؛ یعنی حیوان به نحوی کشته می شود که درد می کشد؛ هم اکنون کشتن با اتر در ایران رایج است که از لحاظ استانداردهای دنیا این روش مردود شده و غیر اخلاقی تلقی می شود.

این پژوهشگر نبود سیستم کمیته اخلاقی متمرکز برای نظارت کار با حیوانات آزمایشگاهی را برای وجهه جهانی ایران در امر پژوهش مناسب نداست و گفت: در صورتی که این دستورالعمل توسط وزیر بهداشت ابلاغ شود براساس یکی از بندهای آن تمامی پژوهشگرانی که با حیوانات ازمایشگاهی کار می کنند موظف خواهند بود تا بر حسب نیازشان دوره آموزشی مربوطه را طی کنند؛ در این آیین نامه برای تمامی کسانی که با حیوانات آزمایشگاهی کار می کنند از کارگر آزمایشگاه تا پژوهشگر ، الزامات آموزشی دیده شده است.

به گفته وی انستیتو پاستور ایران این سرفصلهای دوره آموزشی را برای هر گروه طراحی کرده است.