به گزارش خبرگزاری مهر، مسئله نفس و بدن از جمله مسائل مهم فلسفی است که از دیرباز تاکنون مورد توجه متفکران بوده و در دهه‌های اخیر نیز در پژوهش‌های فلسفی اقبال گسترده‌ای به آن شده است. در این راستا پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی کلان طرح «رابطه نفس و بدن» را در دستور کار خود قرار داد و به منظور گشودن قلمروهای تازه در مسئله نفس و بدن و ارتقای کیفی بحث‌ها و دفاع روزآمد از آموزه‌های دینی، همایش بین‌المللی «آموزه‌های دینی و مسئله نفس و بدن» را در اسفند ماه 1389 برگزار کرد که فرهیختگانی از داخل و خارج کشور، با ارائه مقالات خود بر غنای علمی این همایش افزودند.
مجموعه مقالات این همایش از سوی گروه فلسفه این پژوهشکده در هفت مجلد با عنوان کلی «نفس و بدن» تدوین شده و به انتشار خواهد رسید. کتاب «نفس و بدن در فلسفه مشاء و حکمت متعالیه» سومین مجلد این مجموعه است که در 396 صفحه توسط انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به چاپ رسیده است.
کتاب فوق شامل چهار مقاله می‌باشد: در مقاله اول، تحت عنوان رابطه نفس و بدن در حکمت متعالی نوشته سید یدالله یزدان پناه و نگارش محمدرضا فلاح می‌باشد. مولف پس از بررسی اهمیت نفس به عنوان زیربنای تامین دیدگاه‌های عمیق اسلامی در ابواب مختلف، به سراغ نحوه وجود نفس از دیدگاه ملاصدرا می‌رود. وی ابتدا به برخی از تفسیرهای مختلف قبل از صدرا پیرامون حقیقت نفس از جمله مکتب مشاء اشاره می‌کند. در حالی که در نگاه مشایی مرکبات بالاتر از معدن یعنی نبات، حیوان و انسان، دارای نفس‌اند و نفس صورت نوعیه آنها را تشکیل می‌دهد و هر چند نفس به واسطه تعلق تدبیری به ماده نفس می‌شود، اما ذاتا مجرد است و این تعلق عارضی است، اما در نگاه صدرا مرکباتی که صاحب نفس‌اند به واسطه آنکه پیوندی اتحادی با آن دارند و وجود واحدی را تشکیل می‌دهند، از نفس مادی برخوردارند و برخلاف دیدگاه مشایی تعلق به ماده، نقش ذاتی در نفسیت نفس دارد.
مولف در ادامه به دلایل نظر ملاصدرا اشاره می‌کند. ذاتی بودن رابطه تعلقی نفس به بدن از دیگر مباحث این مقاله می‌باشد که مولف معتقد مراد از ذاتی از دیدگاه ملاصدرا، معنای ماهوی نیست، بلکه معنای وجودی در واقع نحوه وجود می‌باشد و تبدیل سه جوهر جسم، نفس و تعلق به سه نحوه وجود، نیاز ذاتی نفس به بدن و مناسبت نفس با ماده از جمله نتایج این دیدگاه می‌باشد. فصل دوم این مقاله به عینیت نفس با قوا با حفظ وحدتش اختصاص دارد که مولف در ابتدا به سه دیدگاه درباره نفس انسانی اشاره می‌ند.
مولف در بخش سوم، رابطه نفس با بدن را به دلیل دیدگاه علم النفسی خاص صدرا مطرح می‌کند. بررسی کیفیت رابطه نفس و بدن، از دیگر مباحث این بخش می‌باشد که مولف برای تبیین این کیفیت به یکسری اصول از جمله مادی بودن نفس، تفاوت نفس با صور منغمر در ماده، مباشرت نفس در تحریک مادی، لزومیه بودن رابطه نفس و بدن، لایغیر بودن وجود فی نفسه نفس، نفس حامل بدن و نه برعکس، حقیقت مرگ به عنوان پایان ارتباط نفس و بدن می‌پردازد.
مقاله دوم این کتاب، به نفس و بدن از دیدگاه علامه طباطبایی اختصاص دارد که توسط منصور نصیری نوشته شده است. مقالۀ حاضر، به بررسی دیدگاه‌های علامه سید محمدحسین طباطبایی دربارۀ مهم‌ترین و چالش‌برانگیزترین مباحث مربوط به نفس و بدن همچون، حدوث نفس، تجرد نفس، جاودانگی نفس و ... می‌پردازد. نفس و بدن و ارتباط هر یک با دیگری از علی عابدی شاهرودی، مقاله سوم این مجموعه است که مولف پس از اشاره به دیدگاه مشایی، دیدگاه اشراقی و دیدگاه صدرایی به دیدگاه منتخب خود در این رابطه اشاره می‌کند. مولف در پیوست نفس با بدن دیدگاه علم النفسی فلسفه در پیدایش نفس را مطرح می‌کند. همچنین طرح مشکل پیدایش و استکمال بدن پیش از حدوث نفس و راه حل فلسفه اشراقی از دیگر مباحث این مقاله می‌باشد.
آخرین مقاله کتاب فوق، نفس از دیدگاه استاد غلامرضا فیاضی نوشته محمد تقی یوسفی می‌باشد. مولف در این مقاله ضمن بررسی مباحثی چون انواع نفس، وحدت یا کثرت نفوس، کثرت افرادی نفوس به تعداد بدن‌ها، وجود نفس نامی و انسانی در هر فرد انسانی، کثرت نوعی نفوس انسانی و حیوانی، حرکت جوهری در نفس، رابطه تدبیری نفس و بدن، آفرینش نفوس پیش از ابدان، امکان تناسخ، کافی نبودن ادله بر جاودانگی نفس و کفایت ادله نقلی، مفهوم سعادت و مصداق سعادت، نظریه برگزیده را نیز ارائه می‌کند.
کتاب نفس و بدن در فلسفه مشاء و حکمت متعالیه (مجموعه مقالات همایش بین‌المللی آموزه‌های دینی و مسئله نفس و بدن) با تلاش جمعی از پژوهشگران پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی در 364صفحه با شمارگان 1400 جلد و با قیمت 20000 تومان از سوی انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است.
نظر شما