نگاهی به سیاست خارجی دولت جدید هند/ بررسی استراتژی دهلی در قبال تهران

انتخابات شانزدهمین دوره مجلس عوام هند (لوک سابا) که از آن به عنوان انتخابات سرنوشت ساز مجلس عوام یاد می شد، تحت تدابیر شدید امنیتی در شهرهای بزرگ این کشور برگزار شد و شمار رای دهندگان پنج برابر اولین انتخابات لوک سابا در 60 سال گذشته معرفی شد.

انتخابات 9 مرحله ای هند تا روز 12 مه یعنی شش هفته ادامه داشت و نتایج آن در روز 16 مه اعلام شد. 814 میلیون هندی واجد شرایط رای دادن بودند و در انتخاباتی شرکت کردند که گزارشها درباره فساد مقامات دولتی و نرخ بالای تورم بر نتایج آن سایه افکنده بود. در جریان این انتخابات که پرهزینه ترین انتخابات در جهان پس از انتخابات سال 2012 آمریکا معرفی شد، شانزدهمین پارلمان جدید در پی اعلام نتایج و پایان فعالیت پانزدهمین دوره "لوک سبها" در 31 می تشکیل شد.

کمیسیون انتخابات هند هزینه انتخابات هند را 35 میلیارد روپیه اعلام کرده که پس از انتخابات دوره قبلی آمریکا که هفت میلیارد دلار هزینه در برداشته، پرهزینه ترین انتخابات در جهان معرفی شد.

نارندرا مودی از حزب مخالف اصلی بهاراتیا جاناتا فردی ناسیونالیست بوده که همین موضوع توجه اکثریت مردم هند را به خود جلب کرد و در نهایت در انتخابات پیروز شد. نارندرا مودی معتقد است که هندوستان کشور هندوها است و مسلمانان باید از سال 1947 به پاکستان می رفتند و دیدگاه بسیار منفی نسبت به اقلیت ها دارد.

نارندرا مودی سروزیر سابق ایالت گجرات در غرب هند همچنین متهم به سکوت در قبال کشتار صدها مسلمان در شورش هندوها در ایالت گجرات هند در سال 2002 است.

سیاست های داخلی مودی

همزمان با افزایش انتقادها از دهلی نو به خاطر تجاوز و قتل دو دختر نوجوان، مبارزه با تجاوز جنسی به زنان و خشونت علیه این افراد از جمله اولویت های سیاست داخلی نارندرا مودی نخست وزیر جدید هند معرفی شده است.

تاکید مودی بر مبارزه با خشونت علیه زنان پس از انتشار گزارشها درباره افزایش میزان تجاوز جنسی و ثبت هزار و 559 مورد تجاوز به عنف در پايتخت هند در سال گذشته بود. از سوی دیگر یک سوم قربانيان تجاوز جنسی در هند کودکان هستند و سالانه بيش از هفت هزار و 200 کودک در اين کشور مورد تجاوز جنسی قرار می گيرند.

کاهش نرخ بیکاری، ادامه رشد اقتصادی، سرمایه‌ گذاری در صنایع زیربنایی و کنترل تورم از دیگر اولویت های داخلی حزب حاکم بی جی پی عنوان شده است، چنانچه "پرناب موکرجی" رئيس جمهوری هند در نشست مشترک لوک سابا مجلس نمايندگان و راجيا سابا مجلس سنای هند با تاکید بر لزوم رشد اقتصادی این کشور خواستار همراهی مردم و مقامات هندی برای رشد 8 درصدی اقتصاد دولت مرکزی هند شد. 

موسسه کارنگی نیز در گزارشی می نویسد دو هفته پس از معرفی نخست وزیر هند، شری نارندرا در مراسم رونمایی از کتاب "بازگشت به مسیر قبلی هند" شرکت کرد که در آن مطالبی در زمینه چگونگی بازگشت هند به مسیر رشد اقتصادی و پیشرفت های بین المللی منتشر شده است.

نخست وزیر جدید هند در این مراسم گفت سیاست گذاران هندی باید در سیاست های خود تحلیل کارشناسان را فراموش نکرده و آن را در چارچوب سیاست های خود قرار دهند. موسسه کارنگی همچنین از هند به عنوان یکی از مهمترین قدرت های جهانی و پرنفودترین بازیکن اصلی در سطح جامعه بین المللی یاد کرد و از تصمیم کارشناسان این موسسه برای ایجاد یک اندیشکده در دهلی نو خبر داد.

همچنین انتشار گزارشها درباره فساد مالی شماری از مقامات ارشد هندی از دیگر دلایل مهم موفقیت حزب ملی‌ گرای بهاراتیاجاناتا در انتخابات بود زیرا همین موضوع باعث شد تا حزب بی جی پی اکثریت کرسی‌ های پارلمان هند را از آن خود کند، این درحالیست که در 30 سال گذشته هیچ یک از احزب حاکم نتوانسته اکثریت کرسی های پارلمان را به خود اختصاص دهد.

سیاست های خارجی مودی؛ از ایران تا آمریکا

دعوت مودی از سران کشورهای عضو اتحادیه همکاری جنوب آسیا (سارک) برای شرکت در مراسم تحلیف خود نشان دهنده تصمیم نخست‌ وزیر جدید هند برای تقویت مناسبات این کشور با همسایگانش به خصوص پاکستان است که چندین دهه دچار اختلاف و تنش با هند بوده است. "آتال بیهاری واجپایی" از حزب بی‌ جی‌ پی تنها نخست وزیر هندی در 25 سال گذشته بوده که از پاکستان دیدار کرده و می توان گفت که مودی نیز دنباله روی سیاست های واجپایی است.

دعوت از نواز شریف نخست وزیر پاکستان برای شرکت در مراسم تحلیف نخست‌ وزیر جدید هند نشان می دهد که با وجود اختلافات دهلی نو و اسلام آباد در زمینه کشمیر، بلندی‌ های سیاچن و ساخت سد بر روی رودخانه‌ هایی که از هند وارد پاکستان می‌شوند، مودی در پی ایجاد تغییر بزرگ در سیاست خارجی کشورش است.

البته چالش های اساسی در روابط دهلی نو و اسلام آباد وجود دارد که باید از طریق گفتگو و به روشی دیپلماتیک حل شود و موضوع اول مبارزه با گروههای جهادی است که در پاکستان مستقر بوده و موضوع دیگر ازسرگیری روابط تجاری میان دو کشور است.

نارندرا مودی که پانزدهمین نخست وزیر هند به شمار می رود، همچنین از تصمیم خود برای گسترش همکاریها با افغانستان و به خصوص داشتن روابط اقتصادی و استراتژیک با چین خبر داده است.

در صورت مخدوش شدن روابط دهلی نو و پکن، آمریکا از فرصت استفاده کرده و به هند نزدیک شده که به زیان چین تمام می شود. حزب بهاراتیا جاناتا شاید تا حد کمی در سیاست های خود در قبال پکن تجدید نظر کند اما در قضیه پاکستان به طور کلی متفاوت عمل می کند.

از سوی دیگر با توجه به آنکه هند چهارمین وارد کننده نفت جهان بوده و مودی اصلاحات اقتصادی را در دستور کار خود قرار داده می توان پیش بینی می کرد که همکاریهای اقتصادی دهلی نو و تهران نزدیک تر از قبل خواهد شد زیرا ایران یکی از کشورهای بزرگ دارنده منابع غنی نفت و گاز به شمار می رود که می تواند به کمک هند بیاید.

البته دهلی نو پیش از این با بی اعتنایی به تحریم های یکجانبه غرب علیه تهران نفت خود را از ایران تامین کرده است، چنانچه طبق گزارش آژانس بین‌ المللی انرژی در سه ماه نخست سال 2014 رقم صادرات هند به دهلی نو در مقایسه با مدت مشابه سال قبل افزایش چشمگیری داشته است.

با توجه به آنکه ایران یک کشور اسلامی است، حزب کنگره به شکل سنتی با ایران بهتر بوده اما واقعیت این است که سیاست کلی هندوستان بر اساس منافع کشورش است. تمام احزاب در راستای منافع کشور حرکت می کنند و اینگونه نیست که با روی کار آمدن حزب مخالف سیاست های کلی نظام هند تغییر کند.

هندوستان با توجه به عامل پاکستان ارتباط خود را با ایران نزدیک نگاه داشته و به خصوص در دستیابی به چابهار جدی تر شده است. دهلی نو برای تجارت با کابل احتیاج به یک راه زمینی دارد و به دلیل تنش ها با پاکستان هند در چابهار سرمایه گذاری کرده و با مقامات ایرانی در این باره رایزنی کرده است.

نارندرا مودی همچنین یک روز پس از آنکه رسما به عنوان نخست وزیر جدید هند سوگند یاد کرد، نخستین اعضای کابینه خود را در دولت جدید آن کشور معرفی کرد که "اسمرتی ایرانی" جوان‌ ترین وزیر کابینه معرفی شده، 38 سال سن دارد و تنها وزیر مسلمان نیز نجمه هپتولا، 74 ساله است.

نکته حائز اهمیت این است که نارندرا مودی در پی ایجاد توازن در سیاست های خارجی خود و حفظ قدرت اقتصادی و منطقه ای اش بوده، چنانچه رسانه ها از رایزنی مقامات هندی با مقامات آمریکایی در زمینه تاریخ مناسب برای سفر نخست وزیر به آمریکا در ماه سپتامبر خبر می دهند. استقبال آمریکا و بریتانیا از پیروزی مودی نیز حکایت از تمایل واشنگتن و لندن برای داشتن روابط دوستانه با دهلی است.

...................................

گزارش از معصومه زارع