به گزارش خبرنگار مهر، دامن سبز خراسان که روزگاری خاستگاه گونه‌های نادری از گیاهان بوده است امروز و در پی برداشت‌های بی‌رویه و یا چرای غیراصولی و زیاده از حد دامها آرام و بی‌صدا به سمت بیابان شدن پیش می‌رود.
مراتع و دشت‌های خراسان رضوی از دیر باز مامن و خاستگاه گونه های مختلفی از گیاهان داروئی و انواع گیاهانی بوده که امروزه مصارف اقتصادی زیادی دارند.
خطر انقراض گونه‌های گیاهی
عطاران و طبیبان در گذشته‌های دور این سرزمین با بهره‌گیری از گونه‌های گیاهان داروئی مرهمی برای درمان بیماران مهیا می‌کردند، اما امروزه و در پی برداشت بی رویه از گیاهان گونه‌های نادر این سرزمین با خطر انقراض مواجه شده و مراتع آرام و بی صدا به سمت بیا بان شدن پیش می‌روند.
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی در این باره به خبرنگار مهر می‌گوید: مراتع استان خراسان زیستگاه گونه‌های مختلفی از گیاهان دارویی است به طوری که بیش از 200 گونه گیاهان دارویی در سطح استان بویژه مراتع شناسایی شده است.
حسن تقوایی ابراز می‌کند: بخشی از گونه های گیاهان دارویی شناسایی شده در مراتع برداشت و صادر می‌شود.
وی عنوان می‌کند: متاسفانه از مشکلات ما در این حوزه نبود فرآیند تبدیل و فراوری این گیاهان دارویی است که ارزش دارویی و اقتصادی زیادی هم دارند.
بهره‌برداری‌های بیش از حد و روند تخریب مراتع
تقوایی می‌افزاید: وسعت مراتع استان خراسان رضوی شش میلیون و 600 هزار هکتار است ولی متاسفانه از این مراتع بیش از ظرفیت بهره‌برداری می‌شود که این روند تخریب مراتع را در پی دارد.
وی ادامه می‌دهد: برداشت بی رویه گیاهان خودرو اعم از دارویی و یا هیزم و نیز چرای بی رویه و بیش از حد دامها از عوامل مهم تخریب مراتع در استان خراسان رضوی محسوب می‌شود.
تقوایی با بیان اینکه مراتع ظرفیت‌های بسیار ارزشمندی به لحاظ اقتصادی دارند ابراز می کند: مراتع در صورت تقویت می‌تواند به معیشت مردم و نیز اقتصاد استان کمک قابل توجهی داشته باشد در غیر این صورت به عرصه بیابانی و کانون‌های بحران استان افزوده خواهد شد.
وی ادامه می‌دهد: در این میان وسعت بیابان‌های استان هم با 15 کانون فرسایش بادی به بیش از یک میلیون و 700 هزار هکتار می رسد.
تقوایی می‌گوید: توسعه بیابان، تغییر اقلیم، افت شدید سطح آب های زیرزمینی و خشک شدن منابع آبی از جمله تهدیدهایی است که نیاز به برنامه‌ریزی جدی دارد.
چراي غیراصولی دامها خطری برای مراتع
معاون اداره کل جنگل‌داری استان خراسان رضوی هم در مورد گونه های گیاهان نادر خراسان به مهر می‌گوید: در حال حاضر مساحت جنگل‌هاي ارس استان حدود 250 هزار هکتار، جنگل هاي پسته 49 هزار هكتار،بنه و بادامشک ارغوان 201 هزار هکتار و جنگل هاي جلگه ای تاغ و قیچ 497 هزار هکتار است.
ناصر مرجانی ابراز می‌کند: عمده بهره‌برداري‌هاي معمول از جنگل‌ها و مراتع استان شامل چراي دام در عرصه‌هاي جنگلي و مراتع، بهره برداري از محصولات غير چوبی شامل ميوه درختان جنگلي مثل پسته جنگلی و بنه، سماق، بادامشك، ارغوان و انواع صمغ و ريشه گياهان است که اگر بیش از حد و غیر اصولی باشد گیاهان و مراتع را با خطر مواجه می کند.
وی با اشاره به وجود حدود 250 گونه گياه دارويی و صنعتی در استان ادامه می‌دهد: این امر اشتغال قابل توجهی برای روستایيان استان ايجاد می‌کند و لزوم حفاظت از آنها را دو چندان می‌کند.
مرجانی ابراز می‌کند: در سال‌های اخير به جهت مديريت خوب منابع طبيعی و همکاری مسئولين تامين سوخت استان بهره برداری به جهت تامین سوخت روستاییان از جنگل ها کم رنگ شده است.
وی عنوان می‌کند: در 12 كيلومتري جنوب غربي مشهد و جنوب طرقبه به مساحت 13 هزار و 775 هکتار جنگل‌های ارغوان که در برنامه‌های اجرایی احیا و جلوگیری از انقراض گونه با ارزش ارغوان با حفظ آب و خاك با احيا پوشش جنگلي منطقه و حفظ اكوسيستم منطقه قرار دارد.
مرجانی می‌گوید: حفاظت از جنگل های پسته طبیعی در کلات نادر از دیگر موارد حفظ گونه های طبیعی در استان است، این جنگل‌ها بالغ بر 47 هزار هكتار وسعت دارد.
معاون اداره کل جنگل داری استان خراسان رضوی می‌گوید: حفظ گونه های گیاهی با قدمت و با ارزش اهمیت فراوانی دارد چرا که وجود هر کدام از این گونه ها برا ی طبیعت ضروری است و از تخریب و بیابانی شدن مراتع و جنگل ها جلوگیری می کند.
گیاهان سرمایه‌های ارزشمندی هستند که با وجود خود از سست شدن خاک و فرسایش آن و در نتیجه بیابانی شدن جلوگیری می‌کند.
اگر روند برداشت از گیاهان در مراتع به همین منوال پیش رود دیر یا زود بیشتر مراتع استان با خطر بیابانی شدن مواجه می‌شوند، خطری که بیش از همه انسان را تهدید می کند.
------------------------
گزارش : ملیحه زرین‌پور
نظر شما