همه آنچه بر «دوازدهم» گذشت

خبرگزاری مهر- گروه فرهنگ و ادب:  زمستان سال 92 و بیا به صورت دقیق‌تر چهارم بهمن ماه گذشته بود که علی موذنی داستان نویس شناخته شده کشور در گفتگو با خبرنگار مهر خبر از انتشار رمان تازه‌ای از خود با عنوان «دوازدهم» داد که از قرار معلوم همانند اثر قبلی وی با عنوان «خوش‌نشین» از سوی بنیاد ادبیات داستانی در دست انتشار قرار گرفته بود.

رمانی که موذنی درباره آن به مهر اینگونه توضیح داده بود:  داستان این اثر درباره امام زمان (عج) است و برخوردی متفاوت با مسئله ظهور دارد. به نظر من این اثر یک رمان معاصر است و نه تاریخی. شخصیت‌های این رمان ترکیبی از حضور در دوران معاصر و فعلی ما و تاریخ است. در واقع شخصیت حضرت حجت (عج) در این رمان یک شخصیت تاریخی نیست و ایشان به دلیل حضور دائم و مداوم در میان ما، یک شخصیت معاصر به شمار می‌رود و رویکرد من در نگاه به ایشان در این رمان نیز همین بوده است.

پس از این اظهارنظرها در نخستین روز از روزهای اردیبهشت ماه سال جاری بود که این رمان در نهایت در سرای عصر داستان بنیاد ادبیات داستانی رونمایی شد.

در مراسم رونمایی این رمان که حرفهای متفاوتی نیز در آن زده شد جدای از مدیر‌عامل سابق بنیاد ادبیات داستانی که در حال حاضر نیز عضو هیئت امنای آن به شمار می‌رود، حجت الاسلام و المسلمین سید مجید پورطباطبایی رئیس سابق اداره کتاب، فیروز زنوزی جلال و محمد رضا گودرزی به سخنرانی پرداختند.

در همین نشست بود که پور طباطبایی در ارتباط با این رمان گفت: کارهای عمده ای که در کتاب «دوازدهم» انجام شده است، یکی این است که نویسنده از فرصت استفاده کرده و به خواننده ای که با مقوله تاریخی امام زمان آشنا نیست یاد می‌دهد که ایشان هم یک شخصیت تاریخی است و هم یک شخصیت در دوران معاصر؛ کار دوم این بوده که تلاش کرده مخاطبی را هم که فقط برای خواندن رمان این کتاب را دستش گرفته است، با خود همراه کند اما مهمترین کار این بوده که توانسته است جریانات انحرافی را که از ملاقات با امام زمان سخن می‌گویند، به شکلی صحیح نقد کنند.

در همان نشست مدیر اسبق اداره کتاب وزارت ارشاد همچنین از آنچه بی انصافی درباره آثار علی موذنی و بایکوت او توسط هر دو جریان اصلی ادبیات ایران یعنی راست و چپ، خواند انتقاد کرد و گفت: متاسفانه هم  دگراندیشان، موذنی را بایکوت کردند و هم طرف مقابل و کم مانده بود کسانی از این طیف بگویند او (موذنی) ملحد است.

اما فیروز زنوزی جلالی نویسنده و داور شناخته شده بسیاری از جوایز ادبی در سال‌های اخیر نیز در این مراسم در سخنانی در مورد این رمان و نویسنده‌اش با بیان اینکه علی موذنی در کتاب‌هایش نمی‌گوید بلکه نشان می‌دهد، این ویژگی را چکیده ادبیات دنیا عنوان کرد و با اشاره به آنچه دهه بیابانی 90 در ادبیات ایران خواند گفت از این جهت انتشار کتاب «دوازدهم» را باید به فال نیک گرفت و امیدوارم جامعه ادبی ما به دور از مسائل حاشیه ای، حق «دوازدهم» را محفوظ بدارد.

اما جان کلام و یکی از جنجالی‌ترین اظهار نظرها را در آن مراسم محمد حسنی مدیرعامل وقت بنیاد ادبیات داستانی به این شکل مطرح کرد: بصیرت فوق العاده ای در کتاب مثل «دوازدهم» است اما این بصیرت کجا دیده می‌شود؟ دستگاه‌های مسئول کجا هستند که اینگونه آثار را معرفی کنند؟ چیزی که من را آزار می‌دهد این است که افسوس می‌خورم که چرا در انتخاب مسیری که در دسترسمان است، اینقدر دست دست می‌کنیم؟

این رمان در نهایت رونمایی و در ایام نمایشگاه کتاب نیز با توزیع و استقبال قابل توجهی روبرو شد تا اینکه در فاصله دو هفته گذشته تاکنون به ناگهان از سوی برخی محافل و شخصیت‌های خاص و شناخته شده ادبی در ارتباط با آن جنجال‌های متعددی ایجاد شد.

جنجال‌سازان ابتدا سخن از دستمزد بالای نویسنده برای خلق این اثر انتقاد کردند و مبالغی گزاف را در این زمینه به وی نسبت دادند که هیچگاه از سوی او و نیز بنیاد ادبیات داستانی تایید نشد. در ادامه اما موضوع به نامه‌نگاری یک فعال فرهنگی به وزیر ارشاد برای برخورد با این کتاب که به گفته وی در آن به خانواده امام زمان(عج) توهین شده به میان آمد و پس از آن ماجرا به دستور معاون فرهنگی وزیر ارشاد برای بررسی مجدد این رمان منجر شد.

کار اما به اینجا نیز ختم نشد و بریده‌هایی از این رمان در فضای مجازی دست به دست چرخید و با وجود مصاحبه مفصل نویسنده و شرح تفکر و نگاهی که وی با آن به اظهار نظر در مورد این رمان پرداخته باز هم فضای جنجالی برای این رمان کار را به جایی رساند که در یکی از سایت‌های خبری فردی که در کارنامه کاری خود دبیری جایزه قلم زرین و نیز عضویت در هیئت مدیره انجمن قلم ایران را بر عهده داشت با انتشار نامه بلند بالایی از این توهین ادبی به شدت انتقال و در ادامه نیز با تماس با خبرگزاری‌ها سعی کرد تا این فضا را در تمامی رسانه‌ها القا کند.

با این حال رئیس اداره کتاب وزارت ارشاد در پی این جنجال‌ها در مصاحبه‌ای اعلام کرد که نسخه دریافت کننده مجوز انتشار این رمان با نسخه منتشر شده دارای تفاوت‌های فراوانی است و این به معنی تخلف ناشر از قانون انتشار کتاب بود.

اما در نهایت در روزهای پایانی هفته گذشته ناشر کتاب دوازدهم با صدور اطلاعیه‌ای که در جای خود ستودنی است، اشتباه فنی در حین انتشار نسخه نهایی کتاب را منجر به بروز این مناقشه عنوان کرده و اظهار داشته بود در ایام منتهی به نمایشگاه کتاب به دلیل فضای کاری زیاد فراموش کرده‌اند که نسخه اصلاحی وزارت ارشاد را منتشر کرده و اشتباها نسخه اصلی و ممیزی نشده رمان را منتشر کرده‌اند.

در پی صدور این بیانیه نیز رئیس هیئت رسیدگی به تخلفات ناشران از بررسی تخلف این ناشر در انتشار این کتاب بدون در نظر گرفتن وجهه دولتی آن خبر داد که باید منتظر ماند و دید چه زمانی محقق خواهد شد.