" جنگ " و تغيير ماهيت قهرمان درام

به گزارش مهر ؛ سالهاي پر التهاب 1915 تا 1940 آنچنان تاثير تلخ و درد ناكي  بر درام نويسان آن دوره بر جاي نهاد كه شيوه درام نويسي برخي از درام نويسان را به كلي تغيير داد . تورم دهه 1920 بحران هاي دهه 1930 را به دنبال داشت ؛ كارگران يكي يكي از كارخانه ها اخراج مي  شدند، شكاف طبقاتي مردمان را به دو دسته ثروتمند و فقير تقسيم كرده بود و اينها همه باعث مي شد تا دنياي درام در سراسر جهان به دنيايي تلخ و گزنده همراه با قهرماناني سرخورده كه پوچي و مرگ آينده اشان را رقم مي زد تبديل شود. قهرمان نمايشنامه ها سال ها پس از جنگ هم همچنان آدم هاي درگير با جنگ بود، سربازاني كه از جنگ برنگشته اند ، مادراني كه با مرگ فرزندانشان درجنگ كنار نيامده اند ، پدراني كه خود را گناهكار مي دانند، آدمهاي معلولي كه درجنگ عضوي از بدن شان را از دست داده اند و بسياري شخصيت هاي روزمره جاي آدم هاي بي درد و خوش گذران قبل از جنگ را گرفت.


هر نويسنده اي بسته به نگاهش به مقوله جنگ اثري را خلق مي كرد  برخي آثار همچون " همه پسران من " نوشته آرتورميلرتراژيك و تلخ و برخي افراد همچون فرناندو آرابل با اثري چون " پيك نيك در ميدان جنگ" رويكردي طنز و كمدي به جنگ  نشان دادند، در " همه پسران من " ميلر خانواده اي را نشان مي دهد كه پسرشان به جنگ رفته و برنگشته است او باهمان هواپيما سقوط كرده كه پدر خانواده " جوكلر" قطعات آن را مي ساخته و براي سود جويي قطعه اي ناقص در هواپيما كار كرده و تعداد بسياري از خلبانان به كشتن  داده  كه  يكي از آنها پسرش بوده  است و هنگامي كه واقعيت پس از سالها مشخص مي شود " جوكلر " ديگر دليلي براي زندگي نمي بيند و خود به زندگي اش پايان مي دهد.

آنچه دربرخي آثارادبيات نمايشي سالهاي اوليه پس ازجنگ پيدا بود ؛ قهرمان پردازي ها و خلق صحنه هاي پر سوز و گدازي بود كه حتي برخي نويسندگان استفاده از عنصري مثل موسيقي را براي تحريك بيشتر مخاطب در نمايشنامه متذكر مي شدند

اما دركشور ما جنگ در آثار نمايشي به گونه اي ديگر رخ نمود آنچه در برخي آثار ادبيات نمايشي سال هاي اوليه پس ازجنگ پيدا بود ؛ قهرمان پردازي ها و خلق صحنه هاي پر سوز و گدازي بود كه حتي برخي نويسندگان استفاده از عنصري مثل موسيقي را براي تحريك بيشتر مخاطب در نمايشنامه متذكر مي شدند ، به شهادت رسيدن ؛ مجروح شدن ، جدايي ميان دوستان ، و بسياري از تم هاي اينگونه مهمترين لحظات نمايشنامه ها را تشكيل مي داد اما اين نگاه به مقوله جنگ كار بردش را از دست داد و خيلي زود تكليفش با مخاطب روش شد تا اينكه عده اي نگاه  تازه تري را به جنگ رواج دادند.

به گزارش مهر ؛ علي رضا نادري" پچپچه هاي پشت خط نبرد" را نوشت كه در زمان  خودش باعث اعتراض  برخي شد و مجال انتشار و اجرا نياخت اما چند سال بعد به عنوان بهترين نمونه هاي ادبيات نمايشي جنگ شناخته شده نادري  با نگاهي رئاليستي و به دور از قهرمان پروري زندگي آدم هايي را روايت مي كند كه در زمان آتش بس در جبهه به سر مي برند و چون جنگي وجود ندارد آنها هم كاري ندارند كه انجام دهند، " پچپچه ها ... " سعي دارد چهره اي  ساده و معمولي از صداقت آدم هاي جنگ نشان دهد و در اين كار موفق عمل مي كند.

اگر موشك باران و بمباران هاي هوايي سالهاي 66 - 65 را هم جزء دفاع مقدس بدانيم كه قطعا چنين است از ديگر آثار ادبيات نمايش دفاع مقدس كه از زمره بهترين هاي اين نوع ادبي است مي توان به نمايشنامه " زمستان 66" نوشته محمد يعقوبي اشاره كرد، ترس ، سردرگمي ، و بلاتكليفي بين رفتن و ماندن ، چارچوب اصلي " زمستان 66 است" نمايشنامه اي كه در روزهاي تلخ و دهشت بار زمستان 66 يعني اوج موشك باران تهران مي گذرد، در اينجا آدمها نگران آينده اند ، با ترس مي خوابند و با ترس بيدار مي شوند و دست آخر سياهي حاكم بر آن روزها آنها را به كام خود مي كشد. در زمينه ارتباط آدم ها و شخصيت پردازي و خلق موقعيت براي ايجاد ترس و دلهره  از دوران سخت و رعب آور موشك  باران تهران نمايشنامه زمستان 66 را بايد در زمره بهترين هاي آثار نمايشي جنگ دانست.

به گزارش مهر ؛ همچون ديگركشورها كه نويسندگان سالها پس ازجنگ شخصيت هاي  اصلي نمايشنامه هايشان را از آدم هاي باقيمانده ازجنگ انتخاب كردند درايران هم چنين اتفاقي افتاد و قهرمان نمايشنامه ها ازجبهه ها به شهرها آمدند و درگير در زندگي امروزي شدند، آدمهاي پس از جنگ، اختلاف عقيده ميان مردان جنگ و مردم امروز ، انزوا و گوشه گيري بسياري از حماسه سازان دوران جنگ دستمايه نويسندگان شد و شكلي ملموس و باور پذير به ادبيات نمايشي دفاع مقدس داد. ادبياتي كه به جز  مواردي كه به راحتي مي توان از آنها به عنوان بهترين آثار ادبيات نمايشي اين سالها نام برد بقيه كم و بيش دچار شعار زدگي و ترد مخاطب شد.