در گفتگوي اختصاصي با "مهر" مطرح شد : ناگفته هاي كشاورزيان درباره رحمتي، تاو، خرم ، ترك استانداري مازنداران و...

به هرحال هر فردي كه با هواپيماي شركت هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران(هما) سفر كرده و پرواز آن با تاخير مواجه شده باشد، با ناراحتي ، بدون اطلاع از علت تاخير پرواز، از مسئولان اين شركت كه در راس آن داوود كشاورزيان قرار دارد، انتقاد مي كند.

داوود كشاورزيان هم اعتقاد دارد كه گزارش هاي انتقادي، در خصوص تاخير پروازها ، مي تواند در حل برخي مشكلات كارسازباشد. وي از انتشار برخي اخبار كذب در خصوص هواپيمايي هما ناراحت است و زير سئوال رفتن اين شركت بين المللي كه خواست شركت هاي عربي از جمله امارات است را از آثار اين اقدام غلط ذكر مي كند.

كشاورزيان 49 ساله، اهل مازنداران و داراي فوق ليسانس مكانيك از دانشگاه تهران كه قريب به پنج سال است  به هواپيمايي هما آمده است، دوست ندارد براي ماندن در سمتي لابي كند و زير بار منت نيز نمي رود : " اصولا هيچگاه رفتارم با توجه به شرايط زماني تغيير نمي كند. من در طول بيش از 20 سال فعاليت در سمت هاي مختلف هيچگاه به خودم اجاز نداده ام كه براي ماندن در پستي لابي و گريه و زاري كنم. هميشه به هر جايي كه رفته ام اگر خواسته اند كه كار كنم با تمام تلاش فعاليت كرده ام و در زماني هم كه گفته اند شما را نمي خواهيم ، رفته ام".

خبرگزاري"مهر" خواسته و ناخواسته بارها گزارش هاي مثبت ومنفي نسبت به عملكرد شركت هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران منتشر كرده است. به همين منظور خبرنگار"مهر" روي به پرسش هايي از كشاورزيان آورده كه تاكنون وي در مسئوليت هواپيمايي هما به آنها پاسخ روشني نداده است.

از جمله اين پرسش ها آن است كه كشاورزيان در سال گذشته در همين موقع زماني و درست چند روز مانده به استيضاح احمد خرم، وزير سابق راه و ترابري از سوي مجلس شوراي اسلامي ، يادداشت حمايتي از وي در روزنامه ايران علي رغم برخي مسايل نوشته است. 

كشاورزيان در اين خصوص توضيح داد : روابط شخصي افراد نبايد در برخي موارد ملاك قرار گيرد. نوشتن آن يادداشت در روزنامه ايران نيز درحالي بود كه كمتر از يكسال به اتمام دولت خاتمي باقي مانده بود واستيضاح خرم نيز به مصلحت نبود. شما ديديد كه خرم استيضاح شد، بناب نيز راي اعتماد نگرفت تا اين كه رحمتي تنها براي شش ماهه وزارت در دولت خاتمي انتخاب شد. وي در اين گفتگو به عملكرد حدود پنج ساله خود در هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران(هما) نمره 15 مي دهد ومي گويد : اين نمره براي من بهتر است نه بيشتر و نه كمتر.

حال گفتگوي حدود يكساعته خبرنگار"مهر" با داوود كشاورزيان را كه در روز چهارشنبه 6 مهرماه انجام شده، مي خوانيد.

*خبرگزاري "مهر" - گروه اقتصادي : 10 سئوال ناگفته داشتم وچند پرسش واضح. از كدام يك شروع كنم؟

- كشاورزيان :  هر نوع پرسشي داريد بپرسيد. من هم تا آنجا كه بتوانم پاسخ روشني به شما مي دهم.

* عملكرد شما در هما از لحاظ افزايش ناوگان هوايي چگونه بوده و آيا توانسته ايد در نوسازي ناوگان موفق باشيد؟

- در مدت فعاليتم در هما به دليل محدوديت نوسازي ناوگان تنها بهسازي را مورد توجه قرار داده ام. ظرف حدود پنج سال از فعاليتم در اين شركت، 16 فروند هواپيماي دست دوم، ولي جوانتر و پيشرفته تر از هواپيماي هاي را  جايگزين آن هواپيماهاي مسن و قديمي در ناوگان هوايي هما شدند. بوئينگ 727 با عمر 30 سال داشتيم و تعدادي هم بوئينگ 737 با بيش از 30 سال عمر. از اين رو 10 تا 12 فروند فوكر  را جايگزين هواپيماهاي فوق كرديم. از سوي ديگر، هما داراي سه فروند بوئينگ 747-SP متعلق به دهه 70 داشت كه با افزوده شدن ايرباس دهه 90 به ناوگان هوايي شركت، آنها كنار گذاشته شدند.

* پرسش بعدي ما در خصوص سود و زيان شركت هواپيمايي هما است. در زماني كه شما وارد هواپيمايي هما شديد اين شركت متحمل چه ميزان زيان سالانه بود و وضعيت هم اكنون چطور است؟

- 1379 كه سال شروع فعاليت من در هما بود، بيش از 200 ميليون تومان  ارز 300 توماني از دولت خريداري كرديم و شركت نيز با سود با مواجه بود. اما سال 1380 تقريبا همين چيز عوض شد؛ پس از اين سال قيمت ارز آزاد گرديد و ما ارز را 800 تومان خريداري مي كرديم. از سوي ديگر همچنين در همين سال درحال تجربه تجديد ارزيابي دارايي هاي شركت بوديم.  بدين ترتيب، افزايش نرخ ارز از يك سو و افزايش ميزان استهلاك ناشي از تجديد دارايي هاي شركت از سوي ديگر و همچنين پايين بودن نرخ بليت هواپيما در مسيرهاي داخلي موجب شد در سال 1380 با 10 ميليارد تومان زيان مواجه شويم و در سال 1382 نيز اين رقم به 30 ميليارد تومان افزايش يافت. اين درحالي است كه در سال 1383، با افزايش جابه جايي مسافران وكاهش هزينه ها به خصوص در تعمير و نگهداري هواپيما، علي رغم پيش بيني زيان شركت در بودجه، هما با سه ميليارد تومان سود مواجه شد. بخشي از كاهش هزينه ها نيز ناشي از تغيير روش هاي حسابداري شركت هواپيمايي هما در خصوص تعمييرات اساسي هواپيما بوده است.

* يكي از ايراداتي كه همواره به شركت هواپيمايي هما گرفته مي شود نيروي انساني زياد و متعاقب آن متحمل هزينه هاي فراوان اين شركت است، به طوري كه گفته مي شود هما به ازاي هر فروند هواپيما موجود در ناوگان خود، بيش از 480 نفر پرسنل دارد. اين مطلب صحت دارد و گرنه آمار دقيقي در اين خصوص ذكر كنيد؟

- در مدت فعاليت من در هما ميزان پرسنل شركت خيلي كاهش پيدا نكرده است. با بازنشسته شدن برخي از پرسنل نيز نيروي تحت پوشش طرف قرارداد هما افزايش پيدا كرده است و شايد هم تفاوت معني داري بين تعداد پرسنل در حال حاضر با سال 79 نمي بينيم. به هرحال بايد تاكيد كرد كه نيروهاي هما باتوجه به ساختار شركت چندان زياد هم نيست . اشغال هما تعداد هواپيماي موجود در ناوگان است كه با افزايش آن، خود به خود نسبت نيروي انساني به ازاي هر فروند هواپيماي موجود در ناوگان نيز كاهش مي يابد. به عنوان نمونه، شركت هواپيمايي هما در حال حاضر حدود 45 فروند هواپيماي فعال در ناوگان دارد كه در كنار آن حدود 12 هزار و 600پرسنل( با شركت هاي زيرمجموعه) مشغول فعاليت مي باشند. بدين ترتيب، هم اكنون به ازاي هر فروند هواپيمايي موجود در ناوگان هوايي هما، 280 نفر پرسنل مشغول فعاليت هستند. اين نسبت در شركت هاي بزرگ هواپيمايي در جهان همچون لوفت هانزا كه بيش از هشت برابر هما هواپيما دارند و اكثريت فعاليتشان را به بخش خصوص واگذار كرده اند، چنين است: الان به ازاي هر فروند هواپيماي موجود در ناوگان لوفت هانزا 120 نفر پرسنل مشغول فعاليت هستند.

 * پرسش بعدي ما به زمان تصدي احمد خرم در وزارت راه و ترابري برمي گردد. علي رغم اينكه شما رابطه خوبي با وزير سابق راه و ترابري نداشتيد اما درست چند روزمانده به استيضاح خرم از سوي مجلس، يك يادداشت حمايتي از وي در وزارت راه و ترابري در روزنامه ايران نوشتيد كه با اما واگرهاي فراواني روبرو شد، علت چه بود؟

- روابط شخصي افراد نبايد در برخي موارد ملاك قرار گيرد. آن يادداشت در روزنامه ايران نيز درحالي نوشته و منتشر شد كه كمتر از يكسال به اتمام دولت خاتمي باقي مانده بود واستيضاح خرم نيز به مصلحت نبود. شما ديديد كه خرم استيضاح شد، بناب نيز راي اعتماد نگرفت تا اين كه رحمتي تنها براي مدت شش ماه وزارت در دولت خاتمي انتخاب شد. همچنين علي رغم ايرادات و انتقادات وارده به احمد خرم در آن زمان، وي داراي عملكرد خوب و موفقي در وزارت راه و ترابري بود كه از جمله اين عملكرد مي توان به آماده كردن فرودگاه بين المللي امام خميني(ره) براي بهره برداري و احداث سريع راه آهن بافق-مشهد اشاره كرد. به عبارت ديگر، اگر خرم از سوي مجلس استيضاح نمي شد و دو طرح مهم فرودگاه امام(ره) و راه آهن بافق-مشهد در دوره وزارتش به بهره برداري مي رسد، وي از موفق ترين وزيران راه و ترابري  پس از انقلاب به شمار مي رفت.

* يكي از انتقاداتي كه همواره به شما وارد شده اين كه چطور فردي كه تا آن زمان (سال 1379) در بخش هوايي نبوده به يكباره به عنوان مديرعامل شركت هواپيمايي هما انتخاب مي شود و اصلا چطور مي شود كه شما از استانداري مازنداران به تهران آمديد تا مديرعامل هواپيمايي هما را بپذيرد؟

- چهارسال بود كه استاندار مازندران بودم و يكي از فرزندانم در يكي از دانشگاه هاي تهران پذيرفته شد. خانوه ام هم از مازندران به تهران آمدند. پس از آن 6تا 7 ماه بدون خانوه ام در اين سمت فعاليت مي كردم كه به يكباره اعلام شد، خانواده استانداران بايد در محل خدمت حضور داشته باشند و اين مساله نيز موجب شد من هم به تهران بيايم. بدين ترتيب، در آن زمان وزير راه و ترابري مرحوم شهيد دادمان بود و با توجه به شناخت بيش از 20 از فعاليت من در بخش هاي مختلف، در هما دعوت به همكاري كرد و من نيز پذيرفتم. در آن زمان كه مسئوليت هما را پذيرفتم( سال 79)، هيچ تجربه اي در بخش هوايي نداشتم ولي در بنگاه هاي اقتصادي از جمله معاون مديرعامل شركت فولاد، استاندار مازندران، وزارت مسكن وشهرسازي سالها فعاليت و تجربه داشتم. از سوي ديگر رشته تحصيليم نيز مهندس مكانيك بود و با اين سمت تطابق داشت.

* علت اين كه هواپيماي جمهوري اسلامي ايران(هما) بابت اجاره هواپيما در ظرف 5 سال گذشته متحمل هزينه هاي فراواني شده است، چه مي تواند باشد و آيا در مجموع اين كاري درستي بوده است؟

كشاورزيان: اگرچه ما هواپيماي زيادي در اين مدت اجاره كرده ايم اما اين هواپيماها در كنار هواپيماهاي ملكي ما فعال بوده و هستند و هيچ گاه ما هواپيماي ملكي را كنار نگذاشتيم كه هواپيماي اجاره اي جايگزين آن كنيم. در مجموع درآمدي هم كه از طريق جابه جايي مسافران هواپيمايي توسط اين هواپيماهاي اجاره اي نصيب هما شده به مراتب بيش از هزينه هاي آن بوده است . 

* گفته مي شود يكي از خريدارهاي ناموفق هواپيمايي هما در دوران شما ، خريد شش فروند هواپيماي ايرباس دست دوم از يك شركت تركيه اي است كه با هزينه بالايي خريداري شدند وهم اكنون نيز وضعيت نامناسبي دارند؟

- اين اقدام كه در سال 1379 صورت گرفت بايد در شرايط زماني خود ارزيابي شود. البته خريد آن شش فروند ايرباس 200-310 اولين تجربه هما در خريد هواپيماي دست دوم بود و مخالفت هايي كه برخي كارشناسان و به تبع آنها نمايندگان مجلس نسبت به اين مساله داشتند و انتشاراطلاعات نيمه محرمانه در رسانه ها موجب شد كه هما در خصوص تعميير و نگهداري اين هواپيماها با مشكل مواجه شود. به اعتقاد بنده، اگر مشكل تعمير اين هواپيماها به نحوي برطرف شود مي توان ادعا كرد ما از هواپيماهاي ايرباس خريداري شده از تركيه استفاده مطلوب را انجام داده وخواهيم داد. درحال حاضر هم سه فروند آنها فعال و مابقي به دليل عدم تعمير در انبار هستند. البته بايد گفت كه تاكنون دو ميليون و 700 هزار نفر توسط هواپيماهاي دست دوم خريداري شده از تركيه در مسيرهاي بين المللي ( اعزام زائران بيت الاحرام ) و داخلي جابه جا شده اند كه در صورت نبود آنها، مكان انجام چنين كاري از سوي هما وجود نداشت.

* در خصوص شركت تركيه اي تاو يك پرسش داشتم. علت انتقاد شما به حضور تاو ر ايران در آن زمان كه موجب بوجود آمدن يكسري مشكلات نيز برايتان شد چه بود و اصولا فكر مي كنيد آمدن تاو به ايران براي بخش هوايي كشور مفيد ومثبت  به نظر مي رسيد يانه؟

- من اعتقاد داشتم كه از شركت هاي خارجي همچون تاو تركيه اي بايد در ساخت ترمينال، كارگو"ترمينال بار"، هتل و مجتمع هاي تجاري مورد نياز فرودگاه بين المللي امام خميني(ره) استفاده كنيم و خدمات فرودگاهي را ايراني ها انجام دهند كه اين مساله با چند مشكل روبرو بود. از سويي سرپرست سابق سازمان هواپيمايي كشوري اصرار داشت كه شركت تركيه اي تاو هر دو فعاليت مورد اشاره را انجام دهد و از سوي ديگر مقامات امنيتي نيز با حضور تاو در ايران وبه خصوص انجام خدمات فرودگاهي توسط ترك ها موافق نبودند كه اين دومساله موجب شد تا عملا ما از فرصت حضور اين شركت ترك تبار براي توسعه فرودگاه محروم شويم.

* شركت فرودگاه هاي كشور تصميم گرفته كه در هشتم آبان ماه سال جاري بيش از 12 پرواز خارجي فرودگاه مهرآباد را به فرودگاه بين المللي امام ميني(ره) منتقل كند، اين مساله امكان پذير است يا خير؟

- در شرايط فعلي، فرودگاه بين المللي امام خميني(ره) ظرفيت پذيرش كليه پروازهاي خارجي را ندارد. پس در اين مرحله محدوديت پروازي شبانه بايد در فرودگاه مهرآباد اعمال شود. هما صرفا در پيشنهادي به شركت فرودگاه هاي كشور، به منظور آسايش همسايگان فرودگاه مهرآباد، خواستار محدوديت پرواز شبانه اين فرودگاه شده است. براساس اين پيشنهاد، پروازهايي كه بعد از نيمه شب انجام مي شود به ناچار از فرودگاه مهرآباد به امام خميني(ره) منتقل مي شوند. بدين ترتيب، سايرپروازهاي خارجي فرودگاه مهرآباد كه در طول روز انجام مي شود نيازي نيست كه در شرايط فعلي به فرودگاه امام خميني(ره) منتقل شوند.

* پرسش بعدي ما در خصوص رفتن شما از شركت هواپيمايي هما است. بدون اما، اگر و چراي ما، درباره رفتن خود از هما توضيح دهيد؟

- قريب به پنج سال است  كه به هواپيمايي هما آمده ام. قبل از آن و پس از اين سمت هيچگاه دوست نداشته ام، براي ماندن در سمتي لابي كنم و زير بار منت نيز نمي روم. به عبارت ديگر اصولا هيچگاه رفتارم با توجه به شرايط زماني تغيير نمي كند. من در طول بيش از 20 سال فعاليت در سمت هاي مختلف هيچگاه به خودم اجازه نداده ام كه براي ماندن در پستي لابي و گريه و زاري كنم. هميشه به هر جايي كه رفته ام اگر خواسته اند كه كار كنم با تمام تلاش فعاليت كرده ام و در زماني هم كه گفته اند نمي خواهيم شما را، رفته ام.

* باتوجه به شناختي از محمد رحمتي وزير فعلي راه وترابري داريد عملكرد مديريتي وي را در بخش هوايي چگونه ارزيابي مي كنيد؟

- تمامي سعي وتلاش رحمتي در وزارت راه وترابري و به خصوص بخش هوايي برقراري محيطي آرام و ايجاد همبستگي بوده كه فكر مي كنم در دستيابي به اين مهم تاكنون موفق بوده است. ديدگاههاي رحمتي در خصوص بخش هوايي نيز ديدگاهي كارشناسانه و واقع بينانه است كه اين مساله مي تواند به توسعه ناوگان در آينده كمك كند.

* فكر مي كنيد كه بخش هوايي كشور براي رهايي از وضعيت فعلي بايد از مجموعه وزارت راه وترابري خارج شود و به زير مجموعه رياست جمهوري درآيد؟

- اين كار بدترين اقدام ممكن مي تواند باشد چراكه رياست جمهوري يك نهاد ستادي است و نبايد درگير مسايل اجرايي شود.

* اين سئوال نيز خالي از لطف نيست كه از شما بپرسيم. همواره برخي رسانه ها و مطبوعات كشور تمايل دارند كه نسبت به شركت هواپيمايي هما انتقاد داشته باشند. فكر مي كنيد چرا اين مساله اتفاق مي افتد؟

- من از انتقاد سازنده به هيچ عنوان نارحت نمي شوم و شايد به همين خاطر هم است كه تاكنون بابت فروكش كردن برخي انتقادات با كسي لابي نكردم. دوست دارم هر زماني كه مهماندار، خلبان، بخش بار و مسافر و مسئولين هما به مسافران هواپيمايي بي احترامي كردند از هما انتقاد كنند و يا از انتقادات مربوط به تاخيرهاي پروازي ناراحت نمي شوم. ولي از انتقادات بي اساسي نظير اعزام موتور هواپيماي هما به كشور هاي خارجي، جابجايي مسافران سرپايي كه دروغ وبي اساس بود و... ناراحت مي شوم و از طرف ديگر شركت هاي هواپيمايي حوزه خليخ فارس از جمله امارات دوست دارند كه هما و ديگر شركت هاي هواپيمايي ايراني هميشه  كوچك و حقير باشند . از اين روبرخي اوقات ناخواسته برخي رسانه ها در راستاي خواسته شركت هاي هواپيمايي عربي حركت مي كند.  ازسوي ديگر برخي از انتقادات نيز به اين دليل است كه ما نمي توانيم داخل هواپيما را به جشنواره مطبوعات تبديل كنيم وهواپيما نيز باشگاه احزاب نيست كه هر رسانه اي  منتشر شد  در هنگام پرواز حتما در هواپيما توزيع شود.

* و اما سرنوشت هواپيماي تشريفاتي دولت كه هما تاكنون بابت خريد آن 59 ميليون دلار پرداخت كرده ولي فرانسوي ها به دليل تحريم از تحويل آن تاكنون خودداري مي كند، در آستانه رفتن شما از هما چه شد؟

- براي رسيدگي به شكايت خود در اين خصوص به دادگاهي در فرانسه رفتيم و قرار است ظرف سه هفته آينده تكليف تحويل يا عدم تحويل هواپيماي تشريفاتي دولت ايران با صدور راي اين دادگاه مشخص شود. ولي فكر مي كنم كه آنها نيز پذيرفته اند كه حق با ايران است و بايد هواپيماي فوق را هرچه سريعتر تحويل دهند.

* در پايان اگر شما بخواهيد به عملكرد خودتان در شركت هواپيمايي هما نمره بدهيد، چه نمره اي خواهيد داد؟

- نمره دادن سخت است ولي ظرف گذشت قريب به 5 سال از فعاليتم در هما تمامي تلاش خود را براي ارايه خدمات و بازسازي ناوگان صرف كرده ام و حتي الامكان مسايل شخصي را با فعاليتم در هما مخلوط نكرده ام.

* پس چه نمره اي به عملكرد خودتان در هما مي دهيد؟

- در مجموع به عملكرد حدود پنج ساله خودم در هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران(هما) نمره 15 مي دهم كه فكر مي كنم اين نمره براي من بهتر است نه بيشتر و نه كمتر.

گفت وگو از: مجتبي قمري وفا