حجت الاسلام والمسلمین سید محمد رضا آقامیری مدیر حوزه های علمیه واحد خواهران استان تهران در گفتگو با خبرنگار مهر، در مورد اینکه به مناسبت بازگشایی سال جدید تحصیلی حوزه های علمیه، چه نقدهایی به نظام آموزشی حوزه های علمیه دارید گفت: اتفاقاً معتقدم سایر مراکز آموزشی باید سیستمی مانند سیستم آموزشی حوزه را که پیشینه قابل توجهی دارد الگو قرار دهند و پیش بگیرند؛ و با این سیستم آموزشی توسعه پیدا کنند و سایر مراکز را توصیه و ترغیب به داشتن سیستم آموزشی حوزه می کنم. زیرا سیستم حوزوی در تعمق و یادگیری مسائل آموزشی تأثیر بسزایی دارند.
وی افزود: نقدم این است که چرا حوزه های علمیه ما دارند از این سیستم سنتی صرف نظر می کنند روشهایی مانند مباحثه، بحث پیش مطالعه، نگارش تقریرات، بحث نگارش رساله های علمی و تحقیقاتی از ویژگی ها شاخصه های مفید حوزه هستند. نقدم این است که حوزه ها نباید خودشان را از سیستم آموزشی دیرینه ای که بسیار تأثیرگذار بوده و وجه امتیازی برای آن بر دیگر مراکز آموزشی محسوب می شوند، دور شوند. اما طبیعتاً حوزه های علمیه هم مثل سایر مراکز آموزشی یکسری نقدهایی بر آن وارد است.
آقا میری ادامه داد: یکسری توصیه هایی برای بهتر شدن و کارا شدن و توسعه کمی و کیفی می تواند همراهشان کرد. اگر به این انتقادها توجه شود تحولی در حوزه ها ایجاد می شود. بخشی از آن، که زعمای حوزه و مسئولین امر در حوزه ها باید به آن توجه پیدا کنند این است که علم آموختن مورد تأکید در آثار وحیانی و سفارشات پیغمبر(ص) و اهل بیت(ع) و علمای اسلام بوده است. هدف اصلی هم همین دانش اندوزی و علم آموزی است. بنابراین کسب علم و دانش امر مقدسی است.
وی افزود: حالا هر چیزی که مانع این علم آموزی شود مورد تأیید نیست. متأسفانه الان حوزویان و فرزندان حوزه مقداری دچار بحث مدرک گرایی شده اند و در آنها این مسئله تأثیر خاصی گذاشته است. طلبه وقتی مدرکش را می گیرد فکر می کند که دیگر از علم مستغنی شده است در صورتی که اینطور نیست؛ گذراندن آن سطوح فقط یک مدرک است و این مدرک نباید سبب شود که حوزویان به دانش اندوزی ادامه ندهند. حتی طلبه ای که مدرک سطح 4 حوزه را گرفت الزاماً مجتهد نشده است اما خودش فکر می کند حالا که بالاترین مدرک حوزه را گرفته است دیگر دنبال علم آموزی نمی روم. هرچند مدرک گرایی در حوزه مانند دانشگاه ها نیست اما همین مقدارش هم زیاد است؛ و روند شکننده ای به بدنه حوزه های علمیه وارد می کند و طلاب را از علم آموزی و دانش اندوزی دور می کند.
مدیر حوزه های علمیه واحد خواهران استان تهران اظهارداشت: زعمای حوزه با توجه به وسعت و گسترش دانشهای حوزوی و نیاز طلاب به آموزش این علوم در سالهای متمادی که گاهی تا 20 سال طول می کشد به فکر اعاشه طلاب باشند؛ طلاب شاید گاهی اوقات ارتباطشان با مردم و نیازشان به ارتباط با مردم خوب باشد ولی در کل مشکلات معیشتی دارند. طلاب باید خالی از هر مشکلی به درسشان بپردازند و تحولات عمیق در بحث مباحث علمی دینی که واقعاً در مسائل اجتماع راهگشا است متوقف نشوند. باید در این حوزه ها بالنده باشند. موانعی که در سر راه منابع تأمین مالی حوزه ها است باید برطرف شود. موقوفاتی که ارتباط با حوزه دارند می تواند به دست مسئولان حوزه مدیریت شوند و حوزه ها درباره آنها تصمیم گیری کنند تا به نحو احسن در راه توسعه حوزه های علمیه قرار بگیرند.
آقامیری عنوان کرد: حالا سایر وجوه شرعیه ای که (مثلا انفال) تحت اختیار دولت اسلامی است بخشی از آن به حوزه های علمیه اختصاص پیدا کند. مسئله جمعیت محصلان در حوزه های علمیه مسئله مهمی است. از دیر باز مسئله جمعیت مهم بوده است. به دلیل اینکه طلاب وقت دیگری به جز درس خواندن ندارند وضعیت معیشتی خوبی ندارند و برای همین افراد زیادی به سمت حوزه ها نمی آیند. شاید مشکلات مالی و به همراهش مسائل اجتماعی خاص و دلایل دیگر از میزان استقبال افراد به ورود به حوزه ها کاسته است. باید این مشکلات بر طرف شوند؛ حوزه ها نیاز به جمعیت دارند.
وی افزود: به نظر می رسد آن کیفیتی که مورد نظر آقایان است در گروی همین کمیت است و جمعیت زیاد است. نمی خواهم بگویم افراد ناصالح به حوزه ها وارد شوند اما بسیاری از موانع که دست و پاگیر است و گاهی اوقات برای افراد ایجاد می شود نباید مانع ورود آنها به حوزه ها شود. می دانم آقایان برای اصلاح وضعیت حوزه ها نظریاتی می دهند ولی باید بازنگری کنند که این افت جمعیت در حوزه ها کار دست حوزه ها ندهد. زیرا وقتی بحث توسعه دین را از حوزه کندیم طبیعتاً توسعه دین و گسترش معنویت دست گروه های دیگری می افتد. باید مواظب باشیم این اتفاق نیافتد. باید حوزه ها را از نظر کمیت تأمین کنیم تا کیفیت دلخواه از آن حاصل شود.
مدیر حوزه های علمیه واحد خواهران استان تهران در مورد معایب و مزایای سطح بندی در حوزه ها تصریح کرد: معایبی ندارد مگر اینکه مدرک گرایی رونق می گیرد. فراگیری این سطوح نباید سبب جلوگیری از اوج گرفتن طلاب شود یعنی به همین مقدار بسنده کنند. از آن طرف هم حساب و کتابی باید باشد و مقدار درسی که طلاب تا آن زمان که در حوزه ها بوده اند مشخص شود که چقدر درس خوانده اند؛ طبیعتاً سطح بندی، حوزه را از یک متوسط دانشی برخوردار می کند مشخص می شود افراد چقدر علمیت دارند. اما نباید مانع اوجگیری آنها بشود.
حجت الاسلام آقامیری در مورد تدریس علوم جدید، علوم تجربی و علوم انسانی و زبانهای خارجی در حوزه ها هم یادآور شد: قبل از تأسیس دانشگاه ها، حوزه های علمیه محل آموزش تمامی علوم بودند. برای مثال در طب ابوعلی سینا قانون را می نویسد یا علمای دیگر کتابهای طبی نوشته اند، حتی علمای معاصر کتابهای طبی نوشته اند که ارتباطی هم با دانشگاه های علوم پزشکی ندارند. در قدیم ریاضیات، فقه، نجوم، طب، شیمی، حتی تاریخ و جغرافیا در حوزه ها تدریس می شد. کتاب «اقالیم سبعه» را داریم که نشان می دهد در مباحث جغرافیا حوزه فعال بوده ولی بعد از تأسیس دانشگاه ها که علوم تخصصی شد دانشگاه ها ورود به علوم طبیعی و ماورایی پیدا کردند. حوزه های علمیه باید روشهای پیشین خود را داشته باشند و به خصوص در مکالمه زبان عربی و انگلیسی بیشتر توجه کنند زیرا هرچند که با ادبیات عرب و انگلیسی آشنایی پیدا می کنند اما قادر به صحبت کردن به این زبانها نیستند.
وی افزود: تعدادی از علمای ما زبانهای مختلف را می دانستند برای مثال مرحوم آیت الله شاه آبادی استاد امام(ره) زبان فرانسه را هفتاد سال پیش که فوت کردند می دانستند. بسیاری از علمای معاصر مثل آیت الله حائری شیرازی زبان انگلیسی را خوب می دانند. اگر همه طلاب به این دو زبان (عربی و انگلیسی) مسلط بشوند در تبلیغ هم اثر گذاری بیشتری خواهند داشت.
مدیر حوزه های علمیه واحد خواهران استان تهران در مورد وضعیت تولید علم در حوزه ها هم گفت: طبیعتاً حوزه ها محل تضارب آرا بوده است. افرادی می آمدند و نظرهای مختلفی می دادند. ما هم باید به این نکته توجه داشته باشیم. اما آن تحولات که سابق بوده شاید مقداری از دست رفته؛ نمی گویم رشد ندارند اما رشدش کاهش یافته است. طلاب باید به رشد تولید علم در حوزه ها توجه بیشتری کنند و از نظریه پردازی غافل نباشند.
این نویسنده و محقق درباره ضرورت پرداختن به علوم جدید و بحث نظریه پردازی و کرسیهای آزاد اندیشی در حوزه ها هم عنوان کرد: حوزه های علمیه طبیعتاً بیشتر به مسائل علوم انسانی توجه می کنند. اتفاقاً این کرسیهای نظریه پردازی و آزاداندیشی ای که مقام معظم رهبری تأکید دارند اگر اینها در حوزه های علمیه برقرار شود و بر تعداد جلساتش افزوده شود می تواند بسیار تأثیر گذار باشند؛ مخصوصا اگر به موارد خاص پرداخته شود. مثل مباحث مربوط به اخلاق پزشکی، شبیه سازی، اوتانازی، مباحث اخلاقی در علم پزشکی و بحث اقتصاد اسلامی و برخی از فلسفه علم و مباحث این چنینی که نیاز روز جامعه است به آنها توجه کنند آن وقت است که می توانیم بگویم مباحث خوبی در امر تولید علم در حوزه ها داشته ایم.
نظر شما