هانس كونگ ؛ در جستجوي اخلاق جهاني

به گزارش خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر"، هانس كونگ از سال 1995 رياست « بنياد اخلاق جهاني» را برعهده دارد. وي در دانشگاه پاپ گريگوري در رم در زمينه فلسفه الهيات تحصيل و تز دكتراي خود را در زمينه" توجيه" ارائه كرد و درسال 1954 به عنوان كشيش منصوب شد. در سال 1960 كونگ به عنوان استاد تدريس الهيات در دانشگاه ابرهارد كارلز و دانشگاه توبيجن به فعاليت پرداخت. درست همانند همكار خود، جوزف راتزينگر ( كه اكنون به عنوان پاپ بنديكت شانزدهم منصوب شده ) در سال 1962 از سوي پاپ ژان پل دوم  به عنوان كارشناس و مشاور الهياتي اعضاي شوراي دوم واتيكان منصوب شد و تا سال 1965 در اين سمت باقي ماند.

عضويت راتزينگر در كنگره تعاليم و ايمان و در پيش گرفتن رويكردهاي محافظه كارانه وي پس از تجربه شورش 1968 دانشجويان باعث شد رابطه اين دو متأله كاتوليك با يكديگر خاتمه يابد.

اواخر دهه 1960 كونگ به عنوان اولين متأله برجسته كاتوليك روم بود كه پس از از جدا شدن كليساهاي كاتوليك قديمي از كليساي كاتوليك روم در اواخر قرن نوزدهم به دكترين عصمت پاپي اعتراض كرده است و به دنبال آن واتيكان صلاحيت تدريس الهيات كاتوليك وي را لغو كرد.

كتاب وي تحت عنوان «معصوميت و استسفار» به واسطه اعتراض به دكترين عصمت پاپي بحث عظيمي را در اواخر دهه 70 طرح كرد. اثر ديگر وي تحت عنوان "مسيحي بودن" ماهها پس از انتشار در سال 1974 در آلمان در فهرست كتابهاي پرفروش قرار داشت.

كونگ در اوايل دهه 90 اقدام به راه اندازي پروژه اي به نام اخلاق جهاني با محوريت توصيف نقاط اشتراك اديان جهان كرد؛ اين پروژه اصول قوانين رفتاري را تدوين كرده كه هرفردي مي تواند آنها را در پيش گيرد.

ديدگاه وي از اخلاق جهاني در اين سند كه ابتدا تحت عنوان « به سوي اخلاق جهاني : بيانيه اوليه» پيش نويس شد ارائه شده است. اين بيانه در سال 1993 از سوي بسياري از رهبران ديني و معنوي سراسر دنيا در پارلمان اديان جهان امضاء شده است.

در بيانيه «اخلاق جهاني» كه در ميان آخرين آثار هانس كونگ، متأله برجسته كاتوليك جاي مي گيرد، درباره پرسشهاي بنيادين اخلاق و دين در دنياي امروز آمده است: "دنيا دررنج فراوان فرو رفته است". اين سند عليه اغتشاش پشت پرده اجتماعي، به حاشيه راندن اكثريت مردم دنيا، تنش بين زن و مرد، كشاكشهاي ديني و سقوطهاي سياسي سخن گفته و اظهار داشته است كه دنيا در حال تجربه كردن يك بحران اساسي است. هانس كونگ اظهار داشته كه اقتصاد جهاني، بوم شناسي و سياست به واسطه فقدان يك بينش وسيع، رهبري سياسي جهان كه اكنون در سطح متوسطي قرار دارد و ارائه پاسخهاي قديمي و بيهوده به چالشهاي جديد با موانع بسياري رو به رو شده است.

هانس كونگ در اين سند اظهار داشته است: هرگز نياز وجود يك مكانيسم براي مبارزه با اين مشقت جهاني تا اين حد حس نشده بود. خوشبختانه اخلاق مشتركي ميان تعاليم ديني تمام اديان جهان وجود دارد. اين امر مي تواند بنيادهاي اخلاقي را براي وجود بينشي در راستاي هدايت زنان و مردان فراهم كند؛ بينشي كه آنها را از نااميدي و جامعه را از هرج و مرج دور نگاه دارد.

كونگ بيانيه اخلاق جهاني را به عنوان يك هم رأيي كوچك در رابطه با ارزشهاي الزام آور، استانداردهاي غيرقابل فسخ و رويكردهاي بنيادي اخلاقي توصيف مي كند. اصول آن مي تواند از سوي تمام افرادي كه داراي دغدغه هاي اخلاقي هستند و به تمام اشكال رفتارهاي غير انساني معترض هستند مورد تأكيد قرار گيرد. دكتر كونگ استدلال كرده است: با وجودي كه امروزه از اقتصاد مؤثر، منابع فرهنگي و معنوي براي معرفي بهتر اخلاق جهاني برخوردار هستيم، اين شرايط ( شرايط مطلوب اخلاق جهاني ) تنها زمان محقق مي شود كه مردم دنيا در صلح زندگي كنند و مسئوليت حفاظت از زمين را با يكديگر سهيم شوند. بدون اخلاق جديد جهاني نظم جديد جهاني وجود نخواهد داشت.

از اين روي بيانيه اخلاق جهاني به دنبال حركت فراتر از قوانين و دستورالعملها بوده و به دنبال مباني اي است كه  با فطرت انسانها سروكار دارد و تغييري را در جهتگيري دروني و معنوي طرز تفكر و قلب انسانها به وجود مي آورد تا آنها بار ديگر جهت، ارزشها و معناي زندگي خود را درك كنند.

اين سند بدون برجسته كردن تفاوتهاي جدي ميان اديان تصديق كرده است كه حكمت باستاني مشترك مي تواند به راه به آينده اشاره كند و موارد مشترك را برپايه هاي اخلاقي يا ديني ترويج نمايد.

بنابراين فرمان كهن " يكديگر را نكشيد" را با عبارات مثبت مي توان اين چنين بيان كرد كه " براي زندگي احترام قائل شده و به دنبال حفظ امنيت همه اقليتها، عدالت اجتماعي و سياسي، فرهنگ غيرخشونت آميز بوده و به محيط زيست و خلع سلاح جهاني احترام بگذاريد". فرمان " دزدي نكنيد" به "معامله صادقانه و منصفانه"  تبديل شده و فقر، خشونت و مبارزه با خشونت را كه در جوامع سرمايه دار دو قطبي رخ مي دهد محكوم مي نمايد. در چنين جوامعي دزدي صرفاً براي زنده ماندن صورت گرفته و ميزان انزجار و خشم رشد صعودي طي مي كند. از آنجا كه بايد نهادهاي اقتصادي به وجود آيند و از سوي مقامات عالي رتبه مورد تصويب قرار گرفته و بازار اقتصاد به مباحث اجتماعي و زيست محيطي اهميت دهد، دكتر كونگ پيشنها كرده است كه بايد مصرف بي اندازه در كشورهاي توسعه يافته تحت كنترل قرار گيرد.

فرمان "دروغ نگوييد" به گفتار و رفتار صادقانه تبديل مي شود كه تمركز ويژه اي بر رسانه ها و سياستمداران دارد تا به نمايندگان و مسئولاني صادق تبديل شوند. فرمان "زنا نكنيد" به عبارت " يكديگر را دوست داشته و به هم احترام بگذاريد" تبديل مي شود كه خواستار مشاركت معتبر بين جنس مونث و مذكر و تغيير در نهادهاي ازدواج و خانواده است تا آنها از حفظ حقوق تمام افراد دررابطه با احترام دوجانبه و قدرداني، اطمينان حاصل كنند.

اين بيانيه پس از مشورت در چندين محفل در ديدار 250 نفر از نمايندگان اديان بزرگ دنيا و همزمان با برگزاري پارلمان اديان جهان در شيكاگو ارائه شد.

بيش از 90 درصد آنها اين سند را شخصاً به عنوان نقطه مناسبي براي بحث و ويرايشهاي بعدي تصويب كردند. در نهايت پس از  تصديق و تصويب رسمي از سوي مقامات معتبر و موثق ديني، توسط هر كدام از اديان بزرگ به رسميت شناخته مي شود.

دكتر كونگ اعتقاد دارد اين سند جديد براساس يك اتفاق نظر منتشر مي شود، چرا كه پارلمان اديان جهان عرصه را براي گفتگو حقيقي بازكرده است، اين اقدام در مقابل محافل گفتگوي ديني قرار مي گيرد كه فضا را به دادگاهي براي محكوم كردن طرف مقابل تبديل كره اند.

پدر توماس بايما يكي از اعضاي هيئت امناي شوراي پارلمان اديان جهان اخيراً اظهار داشت: علي رغم ارائه اين سند براي آگاهي مردم، پس از برگزاري اين همايش فشارهاي زيادي در رابطه با آن به وجود آمده است.

وي افزود: ماه دسامبر گذشته اين سند از سوي رسانه هاي كثير الانتشار براي اطلاع مردم منتشر شد.

چندين سازمان كليسايي و اخلاق مدار چون انجمن پروفسورهاي اخلاق ايالات متحده آمريكا و انجمن دانشكده هاي الهيات شيكاگو كه از بزرگترين شورايهاي مسيحي خارج از رم محسوب مي شوند، كنفرانسهاي ويژه اي براي بحث درباره اين سند برگزار كردند.

مؤسسه رسالت جهاني در شيكاگو در همايش سالانه خود كه در اواخر ماه آوريل برگزار كرده بود و بيش از 200 نفر از علما از 5 دين اصلي جهان ( اسلام، مسيحيت، يهوديت، بوديسم و هندويسم) در آن شركت كرده بودند بيانه اخلاق جهاني را در جلسات ميزگردي و در محفلهاي مشاركتي به بحث گذاشت.

دكتركونگ در يك مصاحبه كوتاه با مجله "شِير اينترنشنال" گفت: برخي از تغييرات در بلند مدت اتفاق مي افتند و ممكن است برخي گروهها و افراد آهسته خود را تغيير مي دهند. از سوي ديگر وي اظهار داشت: تغييرات ديگر بسرعت رخ مي دهند به طوري كه هيچ كس انتظار وقوع آن را ندارد براي نمونه  مي توان به سقوط ديوار برلين و اتحاد دو آلمان اشاره كرد.

وي افزود: چنين تغييراتي بدون هيچ دشواري رخ مي دهند. جمهوري فدرال آلمان همراه با اتحاد با مشكلات فراون اقتصادي، اجتماعي و مالي روبه رو شد. جوانان آلمان شرقي به ايدئولوژي كمونيستي كه درمحيط آن بزرگ شده بودند اعتقاد نداشته و از حس حقيقي اخلاق نيز برخوردار نبودند. از سوي ديگر جوانان غرب آلمان بودند كه اغلب با بيماريي مواجه بودند و نسبت به معناي زندگي خود حسي نداشتند.

دكتر كونگ اين گونه نتيجه گيري كرده كرد كه سياستمداران در آن آغاز متوجه اين دوگانگي نشدند. چرا كه وي اعتقاد دارد راه حل مشكلات همواره در طولاني مدت نمود مي يابد.

كونگ تصريح كرد: چهره هاي برجسته دنيا چون: چرچيل، دو گل ، كنراد ادنائر و جان كندي نيز همواره در شرايطي به صحنه جهاني آمده اند كه دنيا در بحران قرار داشت.

دكتر كونگ با اشاره به اطلاعات علمي اخير كه صدمه لايه ازون درحال كاهش است اميدواري كرد كه كاربردهاي متحول كننده اي براي همجوشي هسته كشف شود.

وي اضافه كرد: همواره سعي دارد در در عوض تمركز بر ابعاد منفي، اميد را در ميان جامعه بشريت ترويج نمايد.