امام حسین(ع) با تکیه بر معرفت عرفه حماسه خلق کرد

حجت‌الاسلام والمسلمین علی ذوعلم در گفتگو با خبرنگار مهر درباره روز عرفه گفت: روز عرفه یکی از بزرگترین ایامی است که در فرهنگ دینی ما به عنوان نماد ارتباط معنوی با خداوند متعال و حرکت در مسیر عبودیت، تعریف شده و فلسفه این روز یادآور فلسفه اصلی خلقت انسان است.

وی با اشاره به آیه «وما خلقت الجن والإنس إلا ليعبدون» افزود: این عبادت مستلزم معرفتی است که بتواند ظرفیت ارتباط عمیق انسان را با خدای متعال متبلور کند، انسان را به فضیلت برساند و هدف غائی از خلقت انسان را تحقق ببخشد.

رئیس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: در حقیقت روز عرفه روز تبلور و تعمیق ارتباط عبد با معبود است، در آستانه روز عید قربان که اعلام آمادگی برای فداکاری و قربانی شدن در راه خداست روز عرفه قرار داده شده است ، به نظر می رسد این که 9 ذی الحجه روز عرفه است و 10 ذی الحجه روز عید قربان است ترتیب بسیار معنا داری است.

وی تصریح کرد: آن عنصری که انسان را برای فداکاری و قربانی کردن عزیزترین سرمایه ها و داشته های ظاهری خود در راه خدا آماده می کند؛ معرفت و شناخت و آگاهی به ساحت ربوبی است.

حجت‌الاسلام ذوعلم درمورد اهمیت و ویژگی های روز عرفه نیز گفت: در این روز در سنت و سیره ائمه معصومین(ع) اهتمام به دعا و نیایش و راز و نیاز با خدای متعال مشاهده می شود و دعای ابا عبدالله الحسین(ع) در روزعرفه و در صحرای عرفات ذخیره و گنجینه بزرگی است که با مضامین عالی برای ما ارائه شده است.

به گفته وی این دعا رابطه حقیقی بین مخلوق و خالق، اوج شناخت صفات خداوند، هدایت او و نقش توفیق الهی را در راهیابی به ساحت قدس ربوبی برای ما ترسیم می کند.

وي با بيان اينكه این دعا همچنین نیازها و خلأهای وجودی انسان را که در ارتباط با خدای متعال است به تصویر می کشد، گفت: دعای عرفه نوعی عهد و پیمان بین عبد و معبود است و عبد می تواند با تکیه بر این مضامین و ارتقای معنویت خود در عبودیت و بندگی به کمال برسد. 

حجت‌الاسلام ذوعلم ادامه داد: خوشبختانه در سالهای اخیر در اقشار مختلف جامعه و به ویژه جوانان شاهد استقبال جوانان از مراسم روز عرفه هستیم و این از دستاوردهای معنوی انقلاب اسلامی است.

وي در پاسخ به این سئوال که چرا با اینکه مضامین دعای عرفه امام حسین(ع) بیشتر مناجات با پروردگار است و درخواست از خداوند نیست، به آن «دعا» می گویند بیان كرد: اساساً دعا یعنی خواندن، و در مضامینی که مناجات بین عبد و معبود است فراتر از درخواست های ظاهری و مادی و از این قبیل مطرح می شود. البته تلویحاً وقتی که انسان در پیشگاه خدا نیازها، کاستی و خلأهای وجودی خود را مطرح می کند در درون آن نوعی درخواست هم وجود دارد.

این کارشناس ارشد دینی توضیح داد: در حقیقت وقتی انسان با مبدأ حکیم و رئوف و دارای رحمت واسعه سخن می گوید نیازی نیست که صریحاً درخواست های خود را نام ببرد، بلکه همین که ابعاد مختلف خلأهای وجودی خود را بیان کند، بدان معناست که چشم امید به آن بی نهایت مطلق دارد که این خلأها را جبران و بتواند در مسیر کمال حرکت کند. 

حجت‌الاسلام ذوعلم ادامه داد: اهمیت این دعا با توجه به زمان و مکانی که خوانده شده و عظمت شخصیت کسی که این دعا را به ما تعلیم داده یعنی امام حسین(ع)، فراتر از طرح درخواست و مسئلت های عادی است که مثلاً در دعای روز های ماه رمضان می خوانیم مانند «اَللّهُمَّ اَدْخِلْ عَلى اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ اَللّهُمَّ اَغْنِ کُلَّ فَقیرٍ اَللّهُمَّ اَشْبِعْ کُلَّ جایِعٍ اَللّهُمَّ اکْسُ کُلَّ عُرْیانٍ» .

وی با بیان اینکه افق دعای عرفه بسیار برتر و فراتر از دعاهای معمول است، گفت: دعای عرفه پشتوانه عرفانی و معرفتی است که بر اساس آن امام حسین(ع) توانست حماسه ای مثل کربلا و روز عاشورا را خلق کند. 

رئیس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی تصریح کرد: از خود گذشتگی و مجاهدت و تلاش در راه خداوند متعال در عرصه های مختلف فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی به پشتوانه معرفتی عمیقی نیاز دارد؛ هر مقدار که معرفت و درک عمیقتر باشد خود به خود ارزش و اثر بخشی مجاهدت هم بیشتر می شود و اینکه روز عرفه پیش از روز قربان است شاید به همین دلیل باشد.

حجت‌الاسلام ذوعلم در مورد اینکه چرا خداوند به برخی از ایام مانند روز عرفه توجه ویژه ای دارد، نیز گفت: پیامبر اعظم فرمودند «إن لربّکم في أيام دهرکم نفحات، ألا فتعرضوا لها» یعنی همانا در طول عمر شما، نسیم های الهی وزیدن می­ گیرد، پس هشیار باشید و خود را در معرض آنها قرار دهید.

وی گفت: این بدان معناست که همان گونه که در طبیعت بعضی از زمینها استعداد بیشتری برای رویش گیاه دارد یا بعضی از زمانها مثل بهار برای رشد و شکوفایی گیاه زمان مناسبتری است در عالم ارتباط معنوی انسان با خدای متعال هم چنین فرصت ها، روزنه ها و زمینه هایی وجود دارد که خداوند فضل و تبذل خود را افزایش می دهد.

وی در پایان تاکید کرد: البته در کنار این مسئله، که مسئله ای تکوینی است، اینکه در روزی مثل روز عرفه، همه دستها رو به آسمان دراز شده و همه چشمها امیدوار به رحمت خدا است و همه زبانها گویای ذکر و همه دلها متوجه عظمت و جلالت شأن خدا است، خود فضای مناسبی فراهم می کند که این دعاها به اجابت برسد و روح و دلها و ذهنها در پرتو این موقعیت بتواند به طهارت و علو دست پیدا کند.