دکتر "یوخن هیپلر" رئیس موسسه "صلح و توسعه"دانشگاه دویسبورگ آلمان و کارشناس مسائل خاورمیانه در گفتگو با خبرنگار مهر به سوالات مطرح شده در مورد علل قدرت گیری تروریست ها، میزان موفقیت ائتلاف بین المللی ضدداعش و نقش آلمان در این ائتلاف پاسخ داد.
پس از گسترش فعالیت های تروریستی گروه داعش در عراق، کشورهای غربی از تشکیل ائتلافی بین المللی برای مقابله با این گروه خبر دادند، اما تا کنون ما تنها شاهد انجام حملات هوایی به مواضع داعش بوده ایم و اقدام موثری از سوی آنها انجام نگرفته است، گمان می کنید این ائتلاف کارآمد باشد؟
ائتلاف بین المللی با اقدامات نظامی مانند حملات هوایی می تواند از گسترش حملات داعش جلوگیری کرده و سرعت پیشرفت آنها را بگیرد، همچنین می تواند توانایی تسلیحاتی تروریست ها را کاهش داده و در نهایت نابود کند. با این حال اقدام نظامی هر چند آثار کوتاه مدتی دارد، اما نمی تواند در نهایت به حل معضل داعش بیانجامد.
یکی از دلایل قدرت گرفتن تروریست های داعش عدم مقبولیت دولت عراق به رهبری "نوری المالکی" در بین گروه های اقلیت سنی و کرد بود. آنها از این مسئله استفاده کرده و از نامشروع بودن دولت عراق سخن به میان آوردند. با این رویکرد بخشی از ارتش عراق نیز از جنگ با تروریست ها سر باز زده و میدان مبارزه را ترک کردند. در چنین شرایطی دولت عراق قدرت خود را برای مقابله با بحران داعش از دست داد.
داعش این مسئله را در سوریه نیز تجربه کرده و از مخالفت ها علیه "بشار اسد" به نفع خود استفاده کرد به نظرم قدرت گرفتن داعش در عراق و سوریه ناشی از کاهش نفوذ و قدرت دولت مرکزی بود. بنا بر این برای مقابله با داعش باید علاوه بر استفاده از ابزار نظامی، در هر دو کشور نظام های سیاسی کارآمد تری ایجاد شود تا مردم به مقامات کشورهای متبوع خوداعتماد کرده و تصمیمات آنها را بپذیرند.
برخی بر این باورند که مدعیان حضور در ائتلاف بین المللی علیه داعش از جمله برخی کشورهای منطقه، همان حامیان پیشین گروه های معارض سوریه هستند که از بین آنها داعش به وجود آمده است.
داعش مطمئنا حامیانی در بین کشورهای شبه جزیره عربستان و دیگر کشورهای منطقه دارد. فهرستی از اسامی افراد ثروتمند در عربستان سعودی، امارات متحده و قطر در دست است که به عنوان حامیان داعش شناخته می شوند. اینها در برخی موارد با سکوت و موافقت ضمنی دولت هایشان منابع مالی و کمک های خود را در اختیار داعش قرار داده اند.
با این حال این بدان معنا نیست که دولت های این کشور ها به شکلی سیستماتیک از داعش حمایت کرده اند. این واقعیت پذیرفته شده که داعش شاهد حمایت هایی از جانب گروه ها و اشخاص غیردولتی در منطقه بوده با این حال نمی توان به شکل مستقیم دولت ها را متهم کرد.
اما با آغاز درگیری ها در سوریه کشورهای غربی نیز از حمایت های تسلیحاتی و لجستیکی خود از گروه های معارض که در بینشان داعش حضور دارد، خبر دادند.
کشورهای غربی برای تقویت جبهه مخالفان نظام سوریه از معارضان پشتیبانی کرده و بعضا برای آنها سلاح ارسال کردند. اما ارسال سلاح به هیچ وجه شامل گروه های تندرو مانند جبهه النصره و داعش نشد. هدف از این اقدام سوق دادن طرفین درگیر سوریه به انجام مذاکرات بود. در این میان درگیری هایی که بین گروه های معارض در سوریه رخ داد، موجب تفرقه بین گروه های معارض شد. در واقع گروه هایی که غرب به دنبال حمایت از آنها بود در این درگیری ها ضعیف شدند و گروه هایی که غرب نمی خواست از آنها حمایت کند، قدرت گرفتند و این ناشی از یک راهبرد اشتباه آمیز بود.
من شخصااین مطلب را قبول ندارم که کشورهای غربی تعمدا از تروریست های داعش حمایت کرده و به آنها سلاح داده اند. هر چند مواردی هست که سلاح گروه های مورد حمایت غرب در درگیری ها به دست جبهه النصره و داعش افتاده است، اما این را نمی توان نشانه ای بر پشتیبانی از داعش دانست.
نقش آلمان در ائتلاف بین المللی ضدداعش را چگونه ارزیابی می کنید، در اظهارنظرهایی که مقامات برلین داشته اند اشاره ای به حضور ارتش آلمان در نبرد با داعش نشده اما آلمان هم از کشورهای عضو ائتلاف است.
دولت آلمان عملیات مستقیم نظامی در عراق را رد کرده است، در عین حال تجهیزات نظامی که سلاح به شمار نمی آیند مانند جلیقه ضدگلوله، دوربین های پیشرفته و وسایل ارتباطی در اختیار طرف های درگیر با داعش گذاشته است. همچنین سیستم های دفاعی مانند خودروهای زرهی به کردها داده و به شماری از آنها برای آموزش نحوه به کار گیری این سیستم ها تحت تعلیم قرارداده است. با این حال دولت آلمان از شرکت در حملات هوایی خودداری کرده است.
چرا آلمان این تجهیزات را در اختیار ارتش عراق نگذاشته و به نیروهای دولتی آموزش نمی دهد؟
در حال حاضر ارتش عراق مقاومت کارآمدی در برابر داعش از خود نشان نداده است. آنچه که دیده می شود، دفاع پیشمرگان کرد در برابر حملات داعش بوده و این گروه مهمترین ابزار برای متوقف کردن تروریست ها است. از این گذشته بازسازی و آموزش ارتش عراق نیازمند زمانی طولانی است و به همین دلیل برای تاثیرگذاری بر جبهه نبرد در کوتاه مدت، گزینه مناسبی نیست. من مطمئن هستم که دولت آلمان تقویت و آموزش ارتش عراق را نیز در دستور کار دارد اما در حال حاضر به دلیل نبود زمان کافی، باید از گروه هایی حمایت شود که فی الحال توانایی مقابله با داعش را دارند.
پس این یک راهکار موقت در مقابله با تروریست های داعش است؟
بله همینطور است، وقتی داعش شهر های مهم شمال عراق از جمله کرکوک را تهدید می کند و خطر سقوط این شهر ها وجود دارد، آنچه که در این شرایط اهمیت دارد، سرعت عمل است. ما نمی توانیم دو سال تمام را صرف آموزش ارتش عراق کنیم زیرا تا آنموقع نیمی از کشور به دست تروریست ها می افتد. بنا بر این در گام نخست باید کسانی را تجهیز کرد که بتوانند در زمان کوتاهی بر وقایع میدان نبرد تاثیر بگذارند.
---------------------------
گفتگو: فریدون ناعمی
نظر شما