به گزارش خبرنگار مهر، انسجام و وحدت رویه موضوعی است که اردبیل را سال ها به پایتخت عزاداری های حسینی شهره ساخته تا افتخار هر شهروند ساکن در این شهر حسینی این باشد که در ورودی اردبیل نوشته شده است "به دیار عاشقان ابوالفضل خوش آمدید".
این انسجام زمانی ارزش و بهای معنوی دارد که اردبیل در شش محله متمایز تقسیم بندی شده و هر محله برخوردار از دسته عزاداری و حتی رسومات و برنامه های عزاداری مختص به خود است. با این وجود اتحاد تمامی دسته جات و پیوند آن ها در روزهای تاسوعا و عاشورا عظمت یک صدایی مردم اردبیل در عزای حسین (ع) را بازگو می کند.
در این میان نگاه تیزبینانه کارشناسان ضرورت توجه به برخی شاخصه های عزاداری را تاکید دارد تا وقتی چنین اتحادی سال ها حتی از شبکه های جهانی به مردم دنیا پیام مظلومیت امام شیعیان را ارسال می کند، مولفه هایی شکل نگیرد که با زبان بی زبانی به ماهیت و تمامیت این پیام خدشه وارد کند.
در سال های اخیر نیز المان هایی که بی توجه و بدون اندیشه و گاها از سر غفلت و تعصب وارد مراسمات عزاداری ها شده این نگرانی را تشدید کرده است. تا جایی که تاکید عموم کارشناسان بر این است که شور ماتم زده تنها تکلیف عزادار نبوده و معرفت و شعور را باید جایگزین برخی رفتارهای نادرست ساخت.
اهداف قیام عاشورا تبیین شود
معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی استانداری اردبیل از جمله خلاء های رایج را تبیین اهداف شهدا در مراسمات عزاداری می داند و معتقد است نسبت به این موضوع کم توجهی می شود.
اقبال عباسی دلیل اظهارات خود را در پرداخت صرف به ظاهر عزاداری ها بدون توجه به معرفت آموزی می داند و معتقد است که شهادت حرکت در مسیر الهی و زنده کردن حق در مقابل باطل است و این تعریف باید در مراسمات عزاداری به صورت ویژه پرداخت شود.
وی تاکید کرد: در تبیین مقام شهدا همین بس که قیام امام حسین (ع) بعد از هزار و ۴۰۰ سال هنوز بر سر زبان ها است و برای شهادت این امام همام و یارانش عزاداری می شود.
معاون استاندار اردبیل معتقد است پیروزی ظاهری در برخی مواقع به معنی پیروزی نیست و در واقعه عاشورا امام حسین (ع) با وجود شهادت پیروز میدان بود و شهید زمانی معنی می یابد که فردی از مظلوم در مقابل ظالم دفاع کند.
تعزیه از توان هنرهای نمایشی بهره گیرد
تاکیدات عباسی در رعایت معرفت دینی در عزاداری ها به ویژه دسته جات در حالی است که مدیر کل حوزه هنری استان اردبیل نیز از جمله خلاهای موجود در مراسمات را بی توجهی به زیباسازی هنری و مولفه های عزاداری ها می داند.
عمده تاکید ساسان ناطق در تعزیه است که در واقع گروه گسترده تری از مردم را درگیر اجرا می کند و سال ها است در اردبیل با روح و جان شهروندان عجین شده است.
وی معتقد است با وجود اینکه می توان تغییرات مناسب و متناسب با اصول در تعزیه ایجاد کرد اما عملا از پتانسیل های هنرهای نمایشی استان در این راستا استفاده نمی شود.
به گفته مدیر کل حوزه هنری استان در ایام ۱۰ روزه ماه محرم بارها تعزیه اجرا می شود و حتی در روز عاشورا در ۸۰۰ نقطه شهر اردبیل شاهد برگزاری تعزیه هستیم که می تواند به صورت فنی تر و هنری تر برگزار شود.
وی تکراری بودن فرم اجرا و برخی مولفه های اجرا در تعزیه را موجب کدر شدن جذابیت آن دانست و افزود: می توان در مکالمه خوان ها، البسه و موسیقی زیبایی هنری و بصری بیشتری با توجه به پتانسیل های هنری استان ایجاد کرد.
استفاده از قالب جدید شعری با رعایت دقت باشد
ناطق در عین حال که رعایت اخلاق، ادب و معرفت را مولفه های فاخر بودن عزاداری ها می داند تاکید دارد که در اشعار انتخابی نیز باید از انتخاب واژه های مهجور و برخوردار از شائبه خرافی خودداری شود.
وی معتقد است شاعران جوانی که از آموزه های اساتید پیشکسوت برخوردار بوده اند تا حدود زیادی از این اشتباهات فاصله دارند.
تاکید مدیر کل حوزه هنری استان به انتخاب دقیق نهله های شعری جدید است تا با انتخاب قالب جدید در اصل موضوع خدشه وارد نشود.
وی آگاهی از متون مقدس به ویژه قرآن کریم، فلسفه عاشورا و شخصیت های کربلا را اصول لازم در شعر نویسی برای مداحی می داند.
برگزاری مراسم "جستاری در عزاداری ماه محرم"
حوزه هنری استان اردبیل سالانه با برگزاری مراسم "جستاری در عزاداری ماه محرم" المان ها، مفاهیم و الگوهای استفاده شده را مورد بررسی قرار می دهد تا وضعیت کلی ادارک هر المان را مطالعه کرده و معرفت شناسی هر یک را رصد کرده باشد.
موضوعی که مدیر کل تبلیغات اسلامی استان نیز تاکید ویژه به آن دارد و رصد آسیب های عزاداری را ضرورتی برای پاسداری از ارزش ها و حدود دین می داند.
حجت الاسلام مهدی ستوده تاکید دارد که با وجود رعایت رسوم و سنن، عزاداری ها نباید از اصول اخلاقی و دینی خارج شده و مغایر با آموزه ها باشد.
وی معتقد است بیان مصائب، مدح امامان و پرداختن به عقاید دینی معرفتی آنها باید بر اساس واقعیتهای موجود صورت گیرد.
سینه زنی به همراه سخنرانی باشد
تاکیدات حجت الاسلام ستوده نسبت به رعایت مولفه های شایسته در سینه زنی و شعرخوانی مداحان نه تنها از سوی کارشناسان دینی دیگر پذیرفته است، بلکه تاکید ویژه به دقت نظر مداحان در طول مراسمات به دلیل محوری بودن فعالیت آن ها و ارتباط با خیل کثیری از مردم دارد.
به طوری که مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان معتقد است سینه زنی باید به همراه سخنرانی باشد و مداح شور عزاداری را به شعور تبدیل کند.
حجت الاسلام اکبر قیامی بزرگترین عامل جلوگیری از آسیب را توسعه بصیرت دینی می داند و تاکید دارد که دستگاه های متولی بیش از پیش باید در نهادینه کردن شاخصه ها انسجام و اتحاد عمل داشته باشند.
تاکید ویژه حجت الاسلام قیامی به فعال شدن نقش چهره های شاخص دینی است تا بتواند عزاداری اردبیل را به جایگاه واقعی خود سوق دهد.
عزاداری باید تجلی ولایت باشد
در این بین برگزاری همایش استقبال از محرم که طی سال های اخیر پیش از آغاز مراسمات رسمی این ماه در اردبیل برگزار می شود، فرصتی را جهت واکاوی رفتارهای عزاداران و بررسی بایدها و نباید های عزاداری فراهم کرده است.
بطوریکه امسال نماینده ولی فقیه در استان اردبیل در همایش استقبال از محرم با ایراد اظهارات قابل توجهی تاکید کرد: باید با توسل به عزاداری ها و با تمام وجود از امامت و ولایت پاسداری کرد و عزاداری حسینی باید مظهر و تجلی ولایت باشد.
حجت الاسلام سیدحسن عاملی با بیان اینکه عزاداری بحث خطیری است که با وجود تاثیر بزرگ، اگر مورد غفلت قرار گیرد آفت های بزرگی نیز خواهد داشت، ادامه داد: باید عزاداران توجه کنند که حسین برای ۱۰ روز محرم نیست بلکه همیشه باید برای حسین و به یاد حسین بود، چراکه امام حسین (ع) هویت و شناسنامه ما است.
وی متذکر شد: هیئت مدرسه است، مکانی برای تربیت و پرورش نسل حسینی است و باید دین و احکام در آن رشد یابد.
امام جمعه اردبیل بدحجابی و بدپوششی در حاشیه مراسمات عزاداری را مورد نکوهش قرار داد و یادآور شد: اینها تاثربرانگیز است و باید تاجایی که می توانیم نسبت به عفت و حجب و حیا حساس باشیم. عزاداری حسینی جایی برای این کارها نیست و باید به شدت نسبت به آن حساسیت نشان داد.
امام جمعه اردبیل دوری از طایفه گری و نسبت دادن واقعه کربلا و قیام امام حسین (ع) فقط به شیعه را از دیگر آسیب های عزاداری برشمرد و عنوان کرد: مجلس امام حسین (ع) نباید تنها برای شیعه باشد، چهره حسین باید بین المللی باشد، تمام شعارهای امام حسین (ع) که در کربلا گفته شد همه وجهه بین المللی داشته و باید بیان شود.
زیبایی های اهل بیت (ع) در عزاداری ها نشان داده شود
وی با بیان اینکه امروز بحران اندیشه، فکر و آداب و آئین های موهوم در جهان بیداد می کند، تاکید کرد که باید زیبایی های اهل بیت (ع) را در عزاداری ها نشان داده و ذکر کنیم.
عاملی با اشاره به مسئولیت بزرگ شعرا و مداحان در ترویج حسینیت راستین در جامعه؛ عزداران را به پرهیز از گرایش به تمثیل و عکس و... فراخواند و افزود: دایره زدن، موسیقی مبتذل، اسب گردانی و بعضا دلال بازی و حتی خرید و فروش اسب در خلال عزاداری، استفاده از شبیه خوانان دارای وجهه نادرست و... از آسیب هایی است که در عزاداری ها دیده می شود و باید هوشیار بود.
وی با بیان اینکه برخی عزاداری را برای امیال خود استفاده می کنند، گفت: عزاداری برای خودنمایی نیست، برای نشان دادن زیور آلات و چشم چرانی نیست، عده ای با آرایش غلیظ در اماکن عزاداری حضور می یابند اینها نباید باشد، عزاداری راستین و حسینی اینها را طرد می کند.
نماینده مردم استان در مجلس خبرگان عقلانیت را مهمترین ویژگی عزاداری دانست و با بیان اینکه نباید با اقدامات بی خردانه عقلانیت را در عزاداری ذبح کرد، گفت: عدم استفاده از روحانیت در عزاداری ها عیب است.
اردبیل افتخار خود را ملقب به دارالارشاد بودن می داند، مهری که شیعه را به دست شاه اسماعیل صفوی در کشور ایران به عنوان مذهب رسمی گسترده ساخت و این روزها شاید بیش از نقاط کشور انجام شایسته عزاداری امام شهید شیعیان زیر ذره بین نقد و واکاوی باشد تا میزان و نحوه ارادت آن مورد سنجش قرار گیرد.
...........................
گزارش: ونوس بهنود
