به گزارش خبرنگار مهر، خراسان رضوی یكی از قطب های معدنی كشور و دارای سرمایه های غنی در این حوزه است كه از حیث تنوع معدن نیز متنوع ترین استان های کشور است.
در استان پهناور خراسان رضوی ۶۵۸ معدن فعال دارای پروانه بهره برداری و ۷۱ معدن متروکه وجود دارد که ذخیره قطعی آنها نزدیک به سه میلیارد تن و ظرفیت اسمی استخراج آنها ۲۶.۴ میلیون تن در سال است. در قسمت شمالی استان که میزان بارندگی و وضعیت هوایی بهتر است ذخایر معدنی و استراتژیک کمتر و در مناطق جنوبی و شرقی استان که وضعیت نامناسبی از نظر اقلیمی دارد ذخایر عظیم و استراتژیک مثل سنگ آهن وجود دارد.
معادن نقش مهمی در اشتغال استان دارند بطوریکه هشت هزار نفر بطور مستقیم در معادن استان فعالیت می کنند. اما شمار افرادی که بطور غیرمستقیم در معادن خراسان رضوی مشغول هستند دو برابر این تعداد است.
برخی از معادن خراسان رضوی منحصر به فرد و یا کم نظیر هستند که از جمله آنها معدن سنگ آهن سنگان با ذخیره قطعی ۷۰۰ میلیون تن؛ معادن کائولین گناباد، سنگهای تزئینی بجستان و فیروزه نیشابور نام برد.
اما این ثروت های خدادادی، به دلیل مشكلات عدیده ای كه گریبان گیر معادن خراسان رضوی است، در حال حاضر نمی تواند خیلی كمكی برای اقتصاد استان باشد. روند تعطیلی معادن همچنان ادامه دارد و تا كنون بیش از ۴۶ درصد معادن استان که بازدهی و عیار پایینی دارند تعطیل و ۳۴ درصد با ریکاوری پایین تر از ۵۰ درصد و مابقی با ظرفیت بین ۶۰ تا ۱۰۰ درصد به کار خود ادامه می دهند.
مشكل مالی سنگ بزرگ پیش روی معادن استان
یكی از صاحبان معادن به خبرنگار مهر گفت: خراسان رضوی دارای ظرفیت های عالی معدنی است اما اكثر معادن استان به لحاظ موقعیت جغرافیایی از مركز استان دور هستند و به لحاظ دسترسی و انتقال نیروی كار با مشكل مواجه هستیم و از سوی دیگر کار اکتشاف پرهزینه، پر ریسک بوده و نیازمند سرمایه گذاری زیادی است كه با توجه بازگشت سرمایه؛ با توجه به وضعیت بازار؛ چندان مقرون به صرفه نیست.
عباسی ادامه داد: ماشین آلات و تجهیزات استخراج نیز فرسوده بوده و بازسازی آنها نیز نیازمند بودجه سنگینی است كه اگر دولت حمایت نكند معدن داران توان بهینه سازی آنها را ندارند.
غلامی نیز یكی دیگر از صاحبان معادن است كه به دلیل ركود بازار مجبور به تعطیلی معدن شده است، وی نیز به خبرنگار مهر گفت: درآمدها با هزینه ها هماهنگی ندارند و با توجه به مشكلات مالی و عدم حمایت سیستم بانكی و سازمان های دولتی مجبور به تعطیلی معدن شده ایم.
وی بالا بودن هزینه های حامل های انر‍ژی، فرسوده بودن تجهیزات و ماشین‌آلات و عدم توان مالی برای خرید تجهیزات جدید را از دیگر دلایل توقف فعالیت این معدن عنوان كرد.
معادن غیرفلزی به دلیل رکود اقتصادی از شرایط خوبی برخوردار نیستند
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز با اشاره به مشكلات معادن استان به خبرنگار مهرگفت: معادن غیرفلزی در خراسان رضوی وضعیت مناسبی ندارند، به ویژه معادن مربوط به مصالح ساختمانی از جمله شن و ماسه، سنگ لاشه، گچ و پوزولان که امسال به دلیل رکود در ساخت و ساز فروش آنها کاهش یافته است.
راضیه علیرضایی ادامه می دهد: با این حال محصولات معادن فلزی که اغلب به صورت خام به فروش می رسند به رغم کاهش فروش هنوز صرفه اقتصادی دارند؛ اما معادن غیرفلزی که وابسته به صنعت هستند و مصرف داخلی دارند به دلیل رکود اقتصادی از شرایط خوبی برخوردار نیستند.
وی فرآوری مواد معدنی و ایجاد زیر ساخت های لازم را حائز اهمیت دانسته و تاكید میكند: زمینه فرآوری برخی مواد معدنی فلزی مانند سنگ آهن برای جلوگیری از خام فروشی فراهم شده اما زیرساخت هایی همچون آب که نیاز اصلی تولید فولاد است در استان فراهم نیست و بر همین اساس معادن سنگ آهن استان قادر به فعالیت نیستند.
علیرضایی به كاهش حجم خرید چین و در نتیجه كاهش صادرات مواد معدنی خام اشاره كرد و افزود: با توجه به اینكه عمده ذخایر معادن فلزی در خراسان رضوی مانند سنگ آهن، کرومیت و منگنز به صورت خام به چین صادر می شود و به دنبال كاهش خرید این كشور شاهد رکود در معادن فلزی استان هستیم.
قانون معدن نیاز به بازنگرى دارد
رییس انجمن ماشین سازى و تجهیزات خراسان رضوى نیز به كاهش سرمایه گذاری در معادن استان اشاره کرد و به مهر گفت: با نگاهی به آمار سال های گذشته مى بینیم که قریب به ۸۵ درصد از سرمایه گذاران ایرانى كه در بخش معدن سرمایه گذاری كرده اند، در سال‌هاى نخست ورشکسته مى شوند.
محسن شركا افزود: با توجه به اینكه در ایران معادن فراوان سنگ را داریم اما باز هم سنگ از كشورهای مانند چین به ایران وارد می شود. معادن سنگ‌هاى گرانیتى سبز گناباد و بیرجند در دنیا منحصر به فرد هستند ولی خیلی مورد توجه قرار نگرفته اند.
به اعتقاد عضو هیات رئیسه خانه صنعت و معدن کشور؛ واردات بى رویه و تولیدات زیر پله‌اى هستند که کمر صنعت را مى شکنند.
وی ادامه داد: بخش معادن نیازمند حمایت مالی است ولی عملکرد بانک‌ها در بخش معدن و صنعت ضعیف است، تا چندى پیش بانک‌ها که موظف بودند با پروانه اکتشاف و تعیین اقتصادى بودن معدن به آنها وام دهند با وثیقه اقدام به ارایه وام می كردند ولی اکنون با وثیقه هم وام نمى دهند.
دبیرکل سابق خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در خصوص مشكل تجهیزات در معادن گفت: نبود تجهیزات روز خسارات بالایى را به بخش معدن تحمیل کرده است و به دلیل نبود تسهیلات کافى نمى توانیم به سمت خرید تجهیزات و تکنولوژى روز دنیا برویم.
ارزش معدن با ارزش نفت برابری می کند
شرکاء همچنین اظهار کرد: به صنعت و معدن در ایران بى مهرى و بى توجهى مى شود و قانون معدن نیاز به بازنگرى دارد.
درحالی که به اذعان کارشناسان ارزش معدن با ارزش نفت برابری می کند و جزو تحریم های بین المللی نیز قرار ندارد اما به دلیل عدم فرهنگ سازی در این زمینه، سرمایه داران در این بخش سرمایه گذاری نکرده و ترجیح می دهند سرمایه خود را در بانک ها نگه دارند.
مشكلاتی نظیرخام فروشی مواد معدنی علی الخصوص در معدن سنگ آهن، كمبود تجهیزات و فرسودگی ماشین آلات ودستگاه ها، عدم دانش استخراج اصولی كه باعث تضییع مواد معدنی می شود از جمله مواردی است كه به سرانگشت تدبیر دولت قابل حل است.
جذب سرمایه های بخش خصوصی و توجه به معادن نیز از دیگر چالش هایی است كه با فرهنگ سازی و معرفی فرصت ها و ظرفیت های این حوزه می تواند گره گشایی شود و سرعت حرکت چرخ صنعت در استان و کشور را سریع تر کند.
---------------------------
گزارش: علی طوسی
