به گزارش خبرنگار مهر، این کنگره که به گفته بسیاری از شرکت‌کنندگان و علمای جهان اسلام، در نوع خود بی‌نظیر بود، صبح یکشنبه با سخنرانی آیت‌الله العظمی ناصر مکارم شیرازی که ریاست آن را برعهده داشت، آغاز شد.
در روز نخست این کنگره -که علما و شخصیت‌های بیش از ۸۰ کشور جهان حضور داشتند- پس از سخنرانی تعدادی از شخصیت‌ها و علمای اسلام، کمیسیون‌های چهارگانه شامل تبارشناسی جریان‌های تکفیری، ریشه‌یابی افکار تکفیری، جریان‌های تکفیری و پیامدهای سیاسی آن و بررسی راهکارهای جهان اسلام برای برون رفت از بحران تکفیر تشکیل شد و شخصیت‌های جهان اسلام به بحث و تبادل نظر پیرامون این موضوعات پرداختند.
در روز دوم کنگره جهانی جریان‌های تکفیری و افراطی، بیش از ۳۰ نفر از علما و شخصیت‌های مطرح جهان اسلام به بررسی ریشه‌های پدیده تکفیر و افراطی‌گری و نیز ارائه راه‌حل‌های ریشه‌کن کردن تفکر تکفیری پرداختند.
مراسم اختتامیه این کنگره با استقرار اعضای هیئت رئیسه شامل دکتر علی اکبر ولایتی مشاور مقام معظم رهبری، آیت‌الله صالحی یکی از علمای شاخص افغانستان و حجت‌الاسلام علیزاده موسوی دبیر اجرایی کنگره برگزار شد.
پس از سخنرانی ابتدایی دکتر ولایتی، شیخ نبیل الحلباوی از علمای سوریه به قرائت قصیده‌ای در مدح پیامبر اکرم(ص) پرداخت. سپس دبیران چهار کمیسیون تخصصی به بیان گزارشی از نتیجه جلسات و مصوبات این کمیسیون‌ها پرداختند.
بیانیه کنگره جهانی جریان‌های افراطی و تکفیری از دیدگاه علمای اسلام نیز توسط شیخ نبیل نعیم از علمای اهل سنت مصر قرائت شد.
آیت‌الله العظمی جعفر سبحانی آخرین سخنران این کنگره بود که تکفیر اهل قبله را بزرگ‌ترین منکر دانست و برای ریشه‌کن کردن فکر تکفیری پیشنهادهای عملی ارائه کرد.
پس از سخنرانی این مرجع تقلید، از مجموعه آثار کنگره جریان‌های تکفیری و افراطی که حاوی ۸ جلد مجموعه مقالات، مجموعه پنج جلدی در نقد وهابیت، کتاب ایمان و کفر و نرم افزار این آثار است با حضور آیت‌الله العظمی سبحانی و علی اکبر ولایتی رونمایی شد.
برنامه پایانی این کنگره قرائت مجلسی آیاتی از قرآن کریم با صدای استاد شاکرنژاد بود که مورد استقبال مهمانان خارجی و داخلی قرار گرفت.
قطع فوری حمایت‌های مالی، نظامی و سیاسی از گروه‌های افراطی ضروری است
بیانیه پایانی کنگره جهانی جریان‌های تکفیری و افراطی از دیدگاه علمای اسلام نیز حاوی محورهای مهمی بود. علمای جهان اسلام در این بیانیه تاکید کردند که قطع فوری حمایت‌های مالی، نظامی و سیاسی از گروه‌های افراطی ضروری است.
در این بیانیه که با آیه «یا ایها الذین امنو ادخلوا فی السلم کافه ولا تتبعوا خطوات الشیطان انه لکم عدو مبین» آغاز شده آمده است: در شرایط کنونی جهان که امت اسلامی باید جایگاه شایسته خود را در عرصه بین الملل بیابد، متاسفانه جهان اسلام یکی از تلخ‌ترین و دشوارترین دوره‌های خود را می‌گذراند، جریان‌های افراطی و تکفیری با اقدامات خود، موجب مشوش کردن چهره اسلام عزیز، تفرقه مسلمین، انحراف نگاه از مسائل اصلی جهان اسلام، تقویت جبهه دشمن و تداوم سلطه و غارت منابع و ثروت‌های کشورهای اسلامی شده‌اند و خون و مال و عرض مسلمین و بی‌گناهان را مباح دانسته، با خشونت و قساوت تمام، آنان را قربانی اندیشه های انحرافی و اعمال جنایتکارانه خود می‌کنند.
در این بیانیه تاکید شده: در چنین شرایطی، با ایمان به جامعیت دین اسلام به عنوان رسالتی جهانی، جاودانی و تمدن ساز، رسالت علمای بزرگ دین اقتضا دارد که ضمن افشای ماهیت این جریان و تبیین انحرافات آنها، معارف و آموزه‌های اصیل اسلامی را به جهانیان معرفی و به فرموده پیامبر اکرم(ص) که اذا ظهرت البدع فللعالم ان یظهر علمه و اذا کتم فعلیه لعنه الله، نقش بایسته خود را در مقابله با این بدعت‌ها و آثار زیانبار آن ایفا کنند.
بر همین اساس، کنگره جهانی جریان‌های افراطی و تکفیری از دیدگاه علمای اسلام در روزهای ۲۹ محرم الحرام و اول صفر ۱۴۳۶ هجری قمری، برابر با دوم و سوم آذرماه ۱۳۹۳ و ۲۳-۲۴ نوامبر ۲۰۱۴، به دعوت از دو تن از مراجع دینی گرانقدر حوزه علمیه قم و با حضور صدها تن از علما و متفکران، از بیش از ۸۰ کشور جهان در شهر قم برگزار شد تا ضمن افشا و محکوم کردن جریانات افراطی و تکفیری، مصوبات و نتایج کنگره را به شرح زیر اعلام کند:
۱- اسلام دین رحمت، اخوت و دعوت به نیکی و احسان است و پیامبر اکرم(ص) هدف بعثت را اتمام مکارم اخلاق اعلام داشته، راز گسترش اسلام و گرایش به رسول اکرم نیز طبق بیان قرآن کریم در عطوفت و مهربانی ایشان معرفی شده است: فبما رحمه من الله لنت لهم و لو کنت فظا غلیظ القلب لانفضوا من حوک(آل عمران، ۱۵۹)
از این رو همه مسلمانان، به ویژه علما و فرهیختگان باید با تأسی از پیامبر اکرم(ص) و ائمه اهل بیت(ع) و رهبران و علمای مذاهب، برخورد همراه با صلح و مودت، نه تنها با مسلمانان که حتی با پیروان ادیان دیگر را سرلوحه کار خود قرار دهند و با هر تلاشی برای ارائه چهره‌ای خشن از دین مبین مقابله کنند.
۲- دین مبین اسلام، در برابر اندیشه‌های مخالف، اصول سه گانه حکمت، پند نیکو و جدال احسن را مقرر فرموده است، از این رو هرگونه اهانت به مقدسات و رموز مذاهب اسلامی و ادیان دیگر، از آداب و رویه اسلامی به دور است و مسلمانان باید از آن خودداری ورزند و با پیروان سایر ادیان تا زمانی‌که به پیکار با دین و اسلام و مسلمین اقدام نکرده‌اند با مدارا و گفتگو برخورد کنند.
پشتیبانی از آزادی همه سرزمین فلسطین را یک فریضه دینی می‌دانیم
در ادامه این بیانیه آمده است: ضمن محکوم کردن جنایات گروه‌های تکفیری در کشورهای منطقه، به ویژه عراق و سوریه و ابراز نگرانی از احتمال گسترش آن در صورت عدم مقابله، که موجب به فراموشی سپردن دفاع از قبله نخست مسلمانان و سرزمین غصب شده فلسطین شده است، از قیام حق طلبانه مردم فلسطین برای نجات قدس عزیز از چنگال رژیم غاصب صهیونیستی که از مصادیق بارز دفاع مشروع و از واجبات شرعی برای پایان بخشیدند به اشغال بخشی از دار الاسلام است، حمایت کرده، پشتیبانی همه آحاد امت اسلامی از آزادی همه سرزمین فلسطین را یک فریضه دینی می‌دانیم.
از آنجا که علاوه بر توطئه دشمن در ایجاد تفرقه بین مسلمین و تکفیر آنها، جهل و ناآشنایی با تعالیم اسلام نیز از علل گرایش بعضی افراد به اندیشه‌های انحرافی و گروه‌های تکفیری است، رسالت علمای دین اقتضا می‌کند که تمام توان خود را برای آگاه ساختن جوانان مسلمان فریب خورده بسیج کنند، خطر جریان‌های تکفیری و افراطی را به عامه مسلمانان گوشزد نمایند و ریشه‌های فکری آنها را با دلیل و منطق بخشکانند.
از آنجا که دشمنان اسلام با استفاده از سرویس‌های اطلاعاتی خود جریان‌های افراطی و تکفیری را به عنوان عاملی برای ایجاد و پیشبرد پروژه های اسلام هراسی و جلوگیری از رشد و گسترش اسلام در جهان استفاده می‌کنند، علمای حاضر در کنگره ضمن تاکید بر ضرورت هشیاری نسبت به ترفندهای استکبار جهانی، با صراحت اعلام می‌دارند که جریانات تکفیری و افراطی هیچ ارتباطی با آیین حیات بخش اسلام ندارند. لذا باید با توانمندی‌ها و روحیه انقلابی کفرستیزی و اسلام ستیزی جوانان غیور مسلمان را تقویت و از انحراف آنها به سوی برادرکشی و مسلمان ستیزی جلوگیری کرد تا راه بر تحقق اهداف دشمنان در کشورهای اسلامی بسته شود.
وحدت رمز موفقیت امت در تحقق آرمانهای اسلام
علمای جهان اسلام در این بیانیه تاکید کردند: بر اساس آیه شریفه "واعتصموا بحبل الله جمیعاً و لا تفرقوا"، با تاکید مجدد بر این که وحدت اسلامی رمز موفقیت امت در تحقق آرمانهای اسلام، بازآفرینی تمدن نوین اسلامی و نشر فرهنگ حیات بخش اسلام در سطح جهان است، همه مسلمانان باید با توطئه‌های دشمنان اسلام در ایجاد تفرقه و گسترش عداوت میان مسلمین مقابله کرده، اجازه ندهند که دشمنان با استفاده از جریان‌های افراطی و تکفیری، در مخدوش کردن چهره اسلام و ارائه تصویری خشن و غیرانسانی از سیمای رحمانی این دین مبین، به اهداف شوم خود برسند.
با توجه به ضرورت معرفی اصول و تعالیم اسلام و خودداری از ترویج اختلافات بین مذاهب که باید در چارچوب مباحث علمی اسلام شناسان منحصر بماند و نیز به کارگیری همه ابزارها برای آگاهی بخشی جوامع اسلامی، به همه اصحاب قلم و رسانه، شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی، رسانه‌های مکتوب و فعالان فضای مجازی توصیه می‌شود که با هرگونه سوءاستفاده از عنوان مذاهب مختلف و اهانت به یکدیگر مقابله کنند و هر اقدام مخالف وحدت و تقریب را تحریم و افشا کرده، دفاع از مقدسات و مصالح امت اسلامی را در برابر دشمنان قسم خورده اسلام، از جمله آمریکا و رژیم صهیونیستی وجهه همت خود قرار دهند.
مجمع جهانی علمای اسلام تشکیل شود
با توجه به نقش علمای جهان اسلام در هدایت جوامع اسلامی و ضرورت یافتن راه حل‌های مناسب و مشروع جهت برون رفت از مشکلات کنونی، پیشنهاد می‌شود "مجمع جهانی علمای اسلام" برای دستیابی به دیدگاه‌های مشترک، رفع سوء تفاهم و پرهیز از دامن زدن به مسائل اختلافی تشکیل شود تا علاوه بر تقویت همگرایی میان علمای اسلام، زمینه برای مقابله با چالش‌های پیش روی امت اسلامی و جهان بشریت فراهم شود.
۳- براساس تعالیم حیات بخش اسلام، هرانسانی که شهادتین را بر زبان جاری کند، در دین اسلام وارده شده و خون، مال، ناموس و آبرویش باید محترم شمرده شود و نمی‌توان هیچ کس را که اظهار اسلام می‌کند، خارج از اسلام و ایمان دانست، چنان‌که قرآن کریم می‌فرماید: ولا تقولو لمن الیکم السلام لست مومنا(نساء، ۹۴).
۴- از آنجا که کفر در اندیشه اسلامی به انکار یکی از اصول ایمان به خدا، پیامبر(ص) و آخرت و یا انکار ایمان اجمالی به آنچه خداوند نازل فرموده است گفته می‌شود، لذا برخی اندیشه‌های انحرافی که به بهانه‌های واهی و به دلیل بعضی باورها یا مراسم دینی که مورد قبول اکثریت علمای اسلام است، سایر مسلمانان را تکفیر می‌کنند، محکوم و مردود است و از آنجاکه این اندیشه‌های انحرافی زمینه تفرقه میان مسلمین، نفوذ دشمنان و خدای ناکرده تسلط اراده آنان بر جوامع اسلامی را فراهم می‌کند، باید به عنوان اندیشه‌های ضد اسلامی افشا و با آنها مقابله شود و به ویژه بر علما و مراجع دینی است که با صدور فتوای قاطع خود گامی مهم در مبارزه با تکفیر بردارند.
تعرض به اهل قبله گناهی نابخشودنی است.
۵- رواج تکفیر در جامعه، فتنه‌ای است که نزد قاطبه مسلمانان منفور بوده است. لذا به تاسی از فرموده پیامبر اکرم(ص) که "یمرقون من الدین کما یمرق السهم من الرمیه" و با پیروی از سنت مسلمین در مبارزه با اندیشه‌های تکفیری از دوره خوارج در قرن اول، تا رواج مجدد این اندیشه‌ها در قرن دوازدهم و تا عصر حاضر که شاهد جنایات گسترده گروه‌های تکفیری در جهان اسلام هستیم، مسلمانان باید چون گذشته به مخالفت با تکفیر اهل قبله همت نمایند و آتش فنته جدید را خاموش کنند تا آثار زیانبار آن، مقدسات و مصالح امت اسلامی را به نابودی نکشاند.
۶- با توجه به حرمت خون، مال، عرض و آبروی اهل قبله، تعرض به آنها و قتل مسلمانان، گناهی نابخشودنی و مستوجب غضب و لعن الهی است.
لزوم توقف اعزام مزدوران برای نبرد علیه ملت‌های منطقه
علمای جهان اسلام در این بیانیه تاکید کردند: هر اقدام عملی بر اساس اندیشه‌های تکفیری، از جمله عملیات انتحاری، انفجار، ترور، قتل و کشتار و هر گونه اذیت و آزار اهل قبله، اباحه اموال و نوامیس آنان، ایراد خسارت‌های مالی، تخریب اماکن و آثار اسلامی، حرام شرعی و نمایش تصاویر این عملیات جنایتکارانه موجب وهن دین مبین و ارائه تصویری غیرواقعی و خشن از اسلام و خود حرامی مضاعف است.
مقابله با این پدیده شوم، از راه روشنگری و خشکاندن ریشه‌های فکری تکفیر ـ که متاسفانه در بعضی کشورها حتی به کتابهای درسی مدارس راه یافته است ـ قطع فوری حمایت‌های مالی، نظامی و سیاسی از گروه‌های افراطی و به ویژه توقف اعزام مزدوران برای نبرد علیه ملت‌های منطقه، تقویت ارتباط، گفتگو و همکاری میان کشورهای اسلامی و نیز رصد مستمر تحولات و نقاط ضعف و قوت و تهدیدات، چالش‌ها و فرصت‌های فراروی امت اسلامی، بر همه مسلمانان واجب و ضروری است.
