به گزارش خبرنگار مهر، فضاهای شهری، فضاهای زندگی اجتماعی شهروندان است و باید قابل استفاده برای تمامی گروه‌های اجتماعی، سنی و جسمی جامعه را داشته باشد.
افراد معلول و کم توان یکی از گروه‌هایی هستند که در جوامع از دیرباز وجود داشته و یک ضرورت در طراحی شهر‌ها محسوب شده که نیاز بیشتری را به حمایت اجتماعی دارند.
به علاوه شهر‌ها به واسطه رشد و توسعه روز افزون خود، باید در بر آوردن نیازهای شهروندان مناسب سازی شده تا بتوانند زیرساخت‌های لازم برای افراد مختلف را تامین کنند چرا که فراهم نبودن زیرساخت‌های لازم برای افراد معلول و کم توان جسمی و حرکتی، دسترسی آنان به امکانات شهری را با مشکل روبه رو می‌سازد.
نگاه فرودستانه به معلولین باعث شده تا این افراد هر روز در زندگی اجتماعی و مدنی خود در جامعه روز به روز گوشه گیر و ناتوان شوند، لذا توجه به مقوله معلولین و مناسب سازی فضاهای عمومی و باز شهری جهت برخورداری از امکانات شهری، از الزامات طراحی در شهرهاست که توجه معماران، برنامه ریزان و طراحان شهری را به ویژه در کارا‌تر کردن شهر‌ها می‌طلبد.
مناسب‌سازی محیط برای معلولین، اصلاح محیط و تدارک تجهیزات مورد نیاز به گونه‌ای که افراد معلول قادر باشند آزادانه و بدون احساس خطر از محیط پیرامون خود، اعم از اماکن عمومی، معابر و محیط شهری استفاده کرده و از تسهیلات خدماتی با حفظ استقلال فردی خود بهره‌مند شوند.
مناسب‌سازی محیط به معنای فراهم ساختن مجموعه شرایط کاهش محرومیت‌ها و آسیب‌ها و نهایتاً تأمین آسایش حرکتی و اجتماعی معلولین است.
امروز در برخی شهر‌ها، اقداماتی جهت مناسب سازی فضاهای شهری برای معلولین انجام گرفته است که متاسفانه به دلیل عدم یکپارچگی کافی کارایی مناسبی ندارند و اجرای اقداماتی که تا به امروز انجام شده نیز از ابزارهای کنترلی و نظارتی لازم برخوردار نبوده است.
تردد در شهر از مشکلات کلیدی معلولین است
استاد دانشگاه و دانشجوی دکتری شهرسازی، در گفتگو با خبرنگار مهر، در خصوص مناسب سازی فضاهای شهری برای معلولین اظهار داشت: ضوابط و مقررات حاضر در کشور در این عرصه از تحقق پذیری لازم برخوردار نبوده و خلاهای اجرایی زیادی متوجه آنهاست.
مهندس قدسیه سامانی، با اشاره به برخی مسائل و مشکلات معلولین در شهر‌ها ابراز داشت: وجود تعداد زیاد معلولین در شهر‌ها و همچنین محدودیت‌های حرکتی آن‌ها در شهر مسئله‌ای است که دقت در الزام مناسب سازی محیط‌های شهری را برای افراد معلول در نظر باید گرفت.
وی یکی از مشکلات کلیدی معلولین در شهر‌ها را عبور و مرور و تردد آن‌ها دانست و افزود: ایجاد تداوم در مسیر حرکتی از نظر نوع وسایل نقلیه، نوع سفر و ایجاد امکانات لازم برای آن‌ها جهت استفاده بهتر و راحت از وسایل حمل و نقل عمومی از الزامات اولیه طراحی در این حوزه است.
عضو سازمان نظام مهندسی ساختمان استان قم، تاکید کرد: امروز در شهر‌ها؛ معلولین به دلیل وجود موانع زیاد حرکتی، امکان دسترسی و تحرک لازم جهت استفاده از امکانات و خدمات شهری را ندارند و سازگار ساختن محیط شهری با نیازهای معلولین، در واقع بازگرداندن آن‌ها به اجتماع، زندگی و فعالیت است.
مشکلات معلولین جسمی و حرکتی در استفاده از شبکه‌های ارتباطی
این استاد دانشگاه، با بیان اینکه به طور کلی مسائل و مشکلات معلولین جسمی و حرکتی در استفاده از شبکه‌های ارتباطی را می‌توان در سه دسته کلی قرار داد افزود: دسته اول مسائل و مشکلات معلولین در استفاده از پیاده‌رو و سواره‌رو است که عرض کم پیاده‌رو، تنوع مصالح و استفاده از مصالح نامناسب در پیاده‌رو، شیب طولی و عرضی و لغزندگی پیاده‌رو، پستی و بلندی پیاده‌رو و وجود موانع در پیاده‌رو از جمله مشکلات جدی در این زمینه است.
وی با اشاره به مسائل و مشکلات معلولین در استفاده از پل‌های ارتباطی نیز ابراز داشت: فقدان رمپ مناسب، وجود مانع بین پیاده‌رو و سواره‌رو و عدم وجود پل، نامناسب بودن پل، عدم وجود خط‌کشی عابر پیاده، پیوستگی جدول به پیاه‌رو و جوی آب، نداشتن مشخصه حسی برای نابینایان از جمله مشکلات معلولان در استفاده از پل‌های ارتباطی است.
دانشجوی دکتری شهرسازی، در ادامه با اشاره به مشکلات معلولین در استفاده از حمل و نقل عمومی گفت: مشکل ورود به فضا‌ها و ایستگاه‌های مترو، فقدان و کمبود تابلوهای راهنما، عدم دسترسی مناسب به سرویس‌های بهداشتی از مشکلات عرصه حمل و نقل برای معلولین است.
ضوابط مناسب‌سازی فضاهای شهری برای معلولین تحقق‌پذیری کمی دارد
سامانی، با بیان اینکه ضوابط و مقررات تعیین شده برای مناسب‌سازی فضاهای شهری برای معلولین از تحقق‌پذیری پایینی برخوردار بوده و به اهداف و خواسته‌های واقعی خود نرسیده است افزود: ساختار نظام مدیریتی، عدم تناسب سازوکار‌ها و فرآیند‌های اجرای موجود با ضوابط و مقررات جدید، عدم جامعیت ضوابط و مقررات، طولانی شدن زمان تدوین، تصویب و ابلاغ ضوابط و مقررات، عدم ضمانت اجرایی مصوبات، تعدد ابلاغات قانونی و عدم یکپارچگی در اجراء، از جمله عوامل عدم تحقق کامل ضوابط و مقررات برای مناسب‌سازی فضاهای شهری برای معلولین است.
راهکارهای مناسب سازی فضاهی شهری برای معلولین
وی افزود: سیاست‌ها و برنامه‌هایی که می‌توان برای مناسب‌سازی فضاهای شهری برای معلولین و کم‌توانان جسمی و حرکتی پیشنهاد کرد عبارتند از، تحکیم جایگاه قانونی و حقوقی ستاد مناسب‌سازی فضاهای شهری در سطح مناطق شهری، تقویت سطح دانش و آگاهی برنامه‌ریزان، طراحان، مجریان و ارزیابان، تقویت و اصلاح سازوکارهای نظارت و پایش، جامعیت بخشی به ضوابط و مقررات مناسب‌سازی به تمام معلولین و مستندسازی تجارب و انتقال آن به دستگاه‌های اجرایی مرتبط است.
عضو سازمان نظام مهندسی ساختمان استان قم، ادامه داد: برای مناسب‌سازی محیط‌های شهری ابتدا بایست یکپارچگی و انسجام لازم در برنامه‌ریزی، اجرا، بهره‌برداری، نظارت و کنترل ضوابط و مقررات مناسب‌سازی بین سازمان‌ها و دستگاه‌های مسئول به وجود بیاید.
سامانی، همچنین با اشاره به بهینه سازی راهکارهای طراحی شهری در مناسب سازی شهری اضافه کرد: از طرف دیگر باید بهینه‌سازی و توسعه سازوکار‌ها و ابزارهای نظارت و کنترل ازجمله تغییر در فرم‌های پروانه‌های ساختمانی، طراحی فرم‌ها و چک‌لیست‌های مناسب برای واحدهای اجرایی و بهینه‌سازی ضوابط و مقررات، ملاک عمل نیز صورت پذیرد و در نهایت اینکه مناسب‌سازی محیطی حق همه شهروندان بوده و نیازمند رویکردی جامع‌نگر و الزام‌آور به این مقوله می‌باشد.
.........................................
مهدی بخشی سورکی
نظر شما