مستند «نگاه سکوت» به سانس فوق العاده جشنواره سینما حقیقت رسید

به گزارش خبرگزاری مهر، مستند «نگاه سکوت» ساخته جاشوآ اوپنهایمر که با نگاهی انسانی به بررسی اوضاع اجتماعی کشور اندونزی و کشتار دسته‌جمعی سال 1965 میلادی در این کشور می‌پردازد به دلیل درخواست تماشاگران جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت، امشب ساعت 21:45 دقیقه برای بار دوم، در سالن شماره 1 سینما فلسطین روی پرده می‌رود.

براساس این گزارش فیلم مستند«نگاه سکوت» جایزه ویژه جشنواره فیلم ونیز 2014 را نیز کسب کرده است.

جاشوآ اوپنهایمر سال گذشته با فیلم تحسین شده «بازی آدمکشی» به تهیه‌کننده آن «ورنر هرتزوک» فیلمساز نامدار آلمانی نیز در جشنواره سینماحقیقت حضور داشت که این فیلم مستند بلند در پایان سال، نامزد کسب جایزه اسکار 2014 هم شد.

در این مکان‌ها ما یاد گرفتیم از خانه یاد کنیم (1997)، تاریخ کامل لوئیزیانا پرچیس (1998)، سرزمین افسون (2001)، نوارهای جهانی شدن (2003)، نمایش قدرت (2007)، بازی آدمکشی (2013) از دیگر آثار این جاشوآ اوپنهایمر است.

تهامی‌نژاد در کارگاه تخصصی جشنواره سینماحقیقت از «مستند و ذهنیت» گفت

همچنین با خبر شدیم سومین کارگاه تخصصی جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت با موضوع «مستند و ذهنیت» توسط استاد محمد تهامی‌نژاد (پژوهشگر، نویسنده، مترجم و مستندساز) در فرهنگستان هنر برپا شد. وی در این کارگاه تخصصی به مقوله رابطه ذهنیت فیلمساز و میزان و نحوه دخالت آن در مستند‌ها پرداخت.

تهامی‌نژاد فارغ‌التحصیل موسسه روزنامه‌نگاری کیهان، مرکز آموزش، تلویزیون و لیسانسه سینما از مجتمع دانشکاهی هنر است. مستند «از مشروطیت تا سپنتا» یکی از آثار تهامی‌نژاد است.

وی در ابتدای کارگاه تخصصی خود با اشاره به اینکه ورود سوبژکتیویته به مباحث دینی در فیلم مستند مجاز نیست گفت: در ایران و در نقد مدرنیته، غالبا سوپژکتیوته را نفسانی ترجمه کرده‌اند و به همین دلیل ورود آن به مباحث دینی مجاز نیست. در فیلم‌های جنگی صحنه‌پردازی و یا تدوین ذهنی وجود ندارد بلکه تاویل اهمیت پیدا می‌کند. سخنان، تصاویر و رفتار رزمندگان توسط شهید آوینی براساس‌‌ همان موضوعیت نفسانی و یا سوبژکتیویته که در نزد او باید به حقیقت عالم نزدیک باشد تعبیر می‌شود.

معنای متفاوت ذهنیت در ایران

تهامی‌نژاد در ادامه عنوان کرد: ذهنیت در پاره‌ای از مستند‌های ایرانی معنای متفاوتی با جهان تاریخی موردنظر بیل نیکولز دارد. مثلاً محمدرضا اصلانی تعریفش متفاوت از تعریف بیل نیکولز است. مستند «چیغ» به کارگردانی اصلانی در جهان تاریخی می‌گذرد و اشاره‌ای به جهان ذهنی ندارد. در حقیقت می‌توان گفت فیلم «چیغ» این مستندساز ارتباطی به ذهنیات وی ندارد، بلکه به جهان تفکر اسطوره‌ای مردمان کرد مربوط می‌شود.

او در ارتباط با خودبیانگری در فیلم مستند گفت: خودبیانگری یکی از الگوهای ذهنیت‌پردازی در سینما است. کارگردان در صحنه حضور دارد. این نوع فیلم‌ها مستند اول شخص هستند. سینماگران ما از زمانی که دوربین وارد ایران شد خودبیانگری داشتند. قدیمی‌ترین تصویر خودبیانگرانه در ایران که به یاد می‌آورم تصویری است که میرزا ابراهیم خان عکاس‌باشی از مظفرالدین شاه گرفته است. در این تصویر وی با گروهش بر پشت‌بام کاخ گلستان آمده‌اند.

خلاقیت امری خودبیانگرایانه است

تهامی‌نژاد در ادامه یادآور شد: باید به این نکته اشاره کنم که خلاقیت امری خودبیانگرایانه است. البته برخی از فیلم‌های مستند بیانگر ذهنیت فیلمساز نیستند بلکه سرشار از خودبیگانگی هستند. بیل نیکولز گفته است تمایلات آرزو‌ها و نوع نگاه انسان مجموعه ذهنیات او را می‌سازد. ذهنیت برای بیان خودش به زبان نیاز دارد و آن، زبان سینما می‌تواند باشد.

وی تاکید کرد: فیلم مستند «از مشروطیت تا سپنتا» زمانی که با سایه‌بازی شروع می‌شود، نمایشگر نگاه من و ذهنیتم به تاریخ هنر ایران است که با سایه‌بازی آغاز می‌شود. نحوه‌ای که ابراهیم مرادی با تاریخ مواجه می‌شود نشان از ذهنیت من در نمایش یک شخصیت تاریخی دارد و نوع اجرا در صحنه سینما تمدن و ارجاء به تاریخ نمایش در سینمای ایران بیرون کشیدن تاریخ از ذهن یک فرد تاریخ‌ساز است.

بازتاب خود در سینما

تهامی‌نژاد در پایان، با اشاره به حضور فیلمساز در اثرش گفت: در شیوه‌شناسی سینما، خودبیانگری با شخصیت‌هایی همچون مایکل مور دگرگون شد که با فیلم‌های من تفاوت زیادی دارد. مایکل مور ذهنیت و درک خودش را از جهان با ما در میان می‌گذارد. در این بیان توسط وی خود مایکل مور را می‌بینیم. خود شخصیت به عنوان کارگردان ستاره وارد صحنه می‌شود. در این شیوه به این تعریف می‌رسیم که سینما سینمای Self-Reflexive است بدین معنی که بازتاب خود و ذهنیت خود است.