اسلامي كه در فضاي سايبر معرفي مي شود بسيار سطحي است

به گزارش خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر" دكتر حسام الدين آنا معاون پژوهشي دانشگاه امام صادق (ع) در ششمين نشست از سلسله ميزگردهاي مركز مطالعات فرهنگي بين الملل كه با به بررسي كوششها و چالشهاي مسلمانان در فضاي سايبر اختصاص داشت، گفت: اسلام معرفي شده در فضاي سايبر از سوي اقليتهاي مسلمان و نو مسلمانان در كشورهاي مختلف مطرح شده است و از اين رو بسيار سطحي است .

وي در اين نشست به ارائه بررسي خود پيرامون فعاليت مسلمانان در فضاي سايبر پرداخت و گفت: مسئله مورد توجه در اين تحقيق برداخت به فضاي جديدي است كه به عنوان فضاي سايبر مطرح شده و رقابتهاي عقيدتي در آن پويا تر از فضاي واقعي است .

معاون پژوهشي دانشگاه امام صادق (ع) در ادامه افزود: كسانيكه در فضاي حقيقي و در محيط واقعي اقبال چنداني در تبليغ عقايد خود نداشته اند ممكن است بتوانند در محيط مجازي  ظهور و بروز موفقي داشته باشند اگر چه جنس كار در اين فضا متفاوت است و نوع تأثير گذاري آن هم با فضاي حقيقي تفاوت دارد .

وي تصريح كرد: كاهش هزينه هاي تبليغاتي و ويژگي هاي زماني و مكاني خاص اين فضا موجب شده است كه استقبال بسياري از آن صورت گيرد .

حوزه ارتباطات ديني كه در فضاي سايبر انجام مي شود عرصه اي نوپا محسوب مي شود

دكتر آشنا با اشاره به اينكه حوزه كاري اين عرصه ارتباطات ديني مبتني بر رايانه است گفت: حوزه ارتباطات ديني كه در فضاي سايبر انجام مي شود عرصه اي نوپا محسوب مي شود و مسلمانان در اين زمينه فعاليتهاي چنداني نداشته اند و به طور عمومي پيشينه تحقيقاتي كه انجام شده است به دانشگاه كاتوليك آمريكا برمي گردد كه اين پژوهش ها از سوي جان اندرسون درگروه مردم شناسي اين دانشگاه صورت گرفت .

وي بررسي حوزه ارتباطات ديني را بحث مشترك دو عرصه جامعه شناسي دين و جامعه شناسي ارتباطات عنوان كرد و افزود: در اين حوزه رابطه دين و فرهنگ و ارتباطات بررسي خواهد شد و به تبادل پيام از طريق رايانه اشاره دارد به گونه اي كه در افراد نوعي همدلي ايجاد شود و از اين جهت مي توان گفت كه رايانه ها واسطه ارتباط انسان ها با يكديگر هستند .

معاونت پژوهشي دانشگاه امام صادق(ع) افزود: هم اكنون مسلمانان در اين فضاي سايبر اسلامي كه از آن با عنوان امت مجازي هم ياد مي شود حضور پيدا كرده اند اما در جامعه اسلامي و در محيط واقعي افراد مرتبط با يكديگر هستند و نهادهاي بسياري فعاليت ميان فردي و گروهي را ترويج مي دهند و لازم است كه اين ارتباط شبكه اي را به فضاي اينترنتي هم گسترش دهند . 

وي گفت: جريان اصلي ارتباط ديني در ميان مسيحيان تابعي از سلسله مراتب كليسايي است اما در ميان مسلمانان اين سلسله مراتب وجود ندارد و هر فعال ديني مي تواند يك شبكه مجازي براي خود فراهم كند از اين رو مي توان گفت كه يكي از دلايل ضعف مسلمانان در ارائه عقايد خويش عدم ارتباطات وسيع است .

دكتر آشنا به موج هاي اصلي كه درمورد ارتباطات ديني مبتني بر رايانه صورت گرفته است اشاره كرد و گفت: موج هاي اصلي در اين جريان را مي توان متن محوري، نهاد محوري، مناسك محوري، مواجه محوري و اجتماع محوري عنوان كرد .

وي گفت : در موج اول مسلمانان حجم عظيمي از متون مذهبي را در اختيار داشتند كه براي ورود اين متون به فضاي سايبر نياز به ديجيتالي شدن متون بود . در موج دوم نهادهاي دولتي و مراجع وارد اين عرصه شدند و مشخص شد كه تنها ارائه متون كافي نيست و اين فعاليت ها بايد مورد توجه و پشتيباني بيشتري قرار گيرند از اين رو به ارائه مناسك روي آوردند و به فعاليت هاي خود، غناي تصويري و صوتي بخشيدند و مداحي و سرود را به اين برنامه ها افزودند .

دكتر آشنا در ادامه افزود: در دوره مواجه محوري مسئله رقابت پيش آمد و گروه ها همانطور كه در محيط واقعي به رقابت مي پرداختند، در فضاي مجازي مباحث خود را به تالار گفتمان وارد كردند و اين رقابت در ميان گروه هاي ديني حتي تا مرز هك كردن سايت رقيب هم پيش رفت همچنين آخرين موجي كه مطرح شد موج اجتماع محوري بود كه به خلق يك اجتماع مجازي اختصاص داشت و ارتباط دو سويه با  افراد را در الويت اهميت قرار داد .

وي گفت: موج اجتماعي در صدد آن بر آمد كه در روح افراد احساس تعلق خاطري را ايجاد كند تا رجوع به يك سايت خاص در فضاي سايبر به عنوان يك نياز روزانه براي آنان تلقي شود .

معاونت پژوهشي دانشگاه امام صادق(ع) از موجهاي جايگزين ياد كرد و گفت: اگر چه موج هاي جايگزين نقش محوري ندارند اما در حاشيه بسيار فعال هستند و در اين راستا فرقه هايي كه اجازه فعاليت ندارند و يا جريان هاي ضد ديني به ارائه افكار و عقايد خود مي پردازند .

وي مجموعه فعاليت هاي فضاي سايبر را در اطلاعات گرايي ، دعوت گرايي ، بسيج گرايي ، گفتگو گرايي و اجتماع گرايي عنوان كرد و گفت: در اين تحقيق هدف آن بوده است كه محقق خود رابه جاي كاربر عادي  فرض كند و از اين جهت 10 سايت اول معرفي شده در مورد اسلام از طرف سايت گوگل را بررسي كرديم . 

در ميان 50 سايت اول معرفي شده از سوي گوگل هيچ سايت ايراني ديده نمي شود و اين امر نشان دهنده اين است كه اسلامي كه هم اكنون درفضاي سايبر معرفي شده است متعلق به كشور عربستان سعودي و آمريكاست

دكتر حسام الدين آشنا با معرفي سايت هاي مورد نظر و بررسي سياست هاي اجتماعي ، اطلاعاتي ، سازماني و اقتصادي آن ها اظهار داشت : در ميان 50 سايت اول معرفي شده از سوي گوگل هيچ سايت ايراني ديده نمي شود و اين امر نشان دهنده اين است كه اسلامي كه هم اكنون درفضاي سايبر معرفي شده است متعلق به كشور عربستان سعودي و آمريكاست  .

وي گفت: در عمل نشان داده شده است كساني كه در محيط واقعي تجربه تبليغ داشته اند وارد اين عرصه در فضاي سايبر شده اند و تجربه نشان مي دهد كه اگر اين تجربه وجود نداشته باشد حرفي هم براي تبليغ باقي نخواهد ماند ازاين رو موفقيت بدنبال شناخت محيط حقيقي به دست مي آيد و در اين راه هزينه هاي مختلفي هم صورت مي گيرد به همين دليل كساني كه در اين عرصه فعاليت مي كنند بايد مهارت ارائه كار در محيط سايبر و در حجم كم ، سرعت بالا و به همراه ايجاد جذابيت تصويري را داشته باشند .