به گزارش خبرنگار مهر، استان کرمان یکی از قدیمی ترین مراکز جمیعتی کشور است و وجود دهها محوطه تاریخی دلیلی محکم بر وجود تمدنهای کهن در این سرزمین است از جمله این تمدنها می توان به وجود آثاری از نخستین یکجا نشینی ها در قالب شهر نشینی مانند ارگ بم و ارگ راین و تپه های کنار صندل و قلعه های دختر و اردشیر و همچنین روستانشینی در قالب روستای صخره ای میمند اشاره کرد که هر یک هزاران سال زندگی و تمدن را در طومار تاریخ خود نگاشته اند اما متاسفانه بسیاری از این محوطه ها و آثار تاریخی اوضاع خوشایندی ندارند.
وجود برخی عقاید اشتباه در بین مردمان قدیم کرمان و گاه در حال حاضر موجب صدمه شدید به این آثار شده است و برخی از این بناهای آن نیز به دست فراموشی سپرده شده اندوجود برخی عقاید اشتباه در بین مردمان قدیم کرمان و گاه در حال حاضر موجب صدمه شدید به این آثار شده است و برخی از این بناهای کهن نیز به دست فراموشی سپرده شده اند.
زهرا صامتی، جامعه شناس کرمانی در گفتگو با مهر اظهارداشت: تاریخ با رفتار اجتماعی مردم کرمان گره خورده است و بسیاری از رفتار و گفتمان مردم این سرزمین همچنان در اتفاقات تاریخی و تمدنهای سالهای دور ریشه دارد.
وی افزود: با برگشت به تاریخ می توان دید که بسیاری از قلعه های استان کرمان تا چند سال قبل همچنان کاربری مسکونی داشته اند در این میان رفتارهایی نیز در بین مردم دیده می شده است که موجب تخریب برخی بناها شده است مثلا کشاورزان و مردم عادی کرمان گمان می کردند که استفاده از خاکهای بناهای تاریخی می تواند در باروری مزارع و باغها تاثیر گذار باشد و همین مسئله موجب شده است برخی بناها آسیب ببینند.
صامتی افزود: بیشترین این صدمه ها به قلعه اردشیر و قلعه دختر وارد شده است و همچنان مردم کرمان خانه های قدیمی که در روستا رو به تخریب است را برای انتقال خاکشان به باغچه ها و باغهای خود انتخاب می کنند و به این پندارند که خاک این بناها برای رشد گیاهان مناسب است.
یکی از محوطه های تاریخی کرمان که با وجود نزدیک بودن به شهر کرمان اسمش برای بسیاری از مردم استان نا آشنا است و مردم محلی نیز در گذشته به دلیل برداشت خشتهایش صدمات زیاد به آن وارد کرده اند محوطه تاریخی تل ابلیس است.
اجرای چند فصل کاوش
شهرستان بردسیر در نزدیکی شهر کرمان قرار دارد و نزدیک ترین شهرستان به شهر کرمان محسوب می شود گمان می رود بردسیر از جمله نخستین مراکز جمعیتی بوده که کشاورزی به صورت سیستماتیک در آن دنبال شده است و تمدنهای این منطقه که شامل سه تپه پیش از میلاد است نیز در قالب کشاورزی شکل گرفته اند.
مدیرکل میراث فرهنگی استان کرمان در گفتگو با مهر اظهارداشت: استان کرمان دارای محوطه های تاریخی زیادی است که هر یک به زمانی خاص و تمدنی اختصاص دارند که مطالعه بر روی آنها می تواند از اهمیت بالایی برخوردار باشد.
علی مهاجری افزود: بسیاری از این محوطه ها شاهد اجرای چندین فصل کاوش بوده اند و در نهایت به نتایجی که در آن زمان هدف کاوشها بوده دست یافته ایم و آثار به دست آمده نیز نشان از غنای بسیاری از این محوطه ها دارد.
با کمبود اعتبار برای کاوشها مواجه هستیم
وی گفت: آنچه مشخص است ما در گذشته شاهد فصلهای مختلف کاوش در محوطه های تاریخی بودیم اما در مقطعی از زمان گذشته مسئولان وقت میراث فرهنگی در این خصوص سیاستشان تغییر کرد و کاوشها نیز متوقف شد.
مهاجری افزود: در این زمینه با کمبود اعتبار نیاز مواجه هستیم و باید به این نکته توجه کنیم بعد از هر کاوش باید اقدامات لازم جهت نگهداری و محافظت نیز انجام شود.
وی گفت: شاهد توجه ویژه مدیریت استان به مباحث میراث فرهنگی هستیم و امیدواریم اعتبارات ملی نیز به خصوص در زمینه کاوشها افزایش یابد اما در حال حاضر با توجه به اعتبارات موجود حراست و نگهداری از بناهای تاریخی در اولویت است.
خاک امانتدارتر از انسان است
علی بابایی، باستانشناس و محقق تاریخ استان کرمان در گفتگو با مهر اظهارداشت: تمدن بردسیر تمدنی ناشناخته برای مردم کرمان است و کمتر از این تمدن گفته شده است در حالیکه از اهمیت و غنای بسیار بالایی برخوردار است و تل ابلیس نیز از جمله این تمدنها است.
وی افزود: از کنار نام بردسیر نباید در کتابهای تاریخی به سادگی گذشت زیرا هر چند کمتر روی این تمدن تمرکز و به آن پرداخته شده اما در این شهرستان کوچک شاهد وجود چندین محوطه تاریخی قابل توجه هستیم که به سادگی می توانند با تمدن «ارت» در استان کرمان شانه به شانه بزنند.
بابایی ادامه داد: متاسفانه در این تپه نیز کاوشها مدتهاست متوقف شده است اما داشته هایی که از کاوشهای محدود در این محوطه شده است نیز بسیار قابل توجه است.
وی افزود: در اکثر محوطه های تاریخی شاهد هستیم خاک امانتدارتر از انسانهاست و تا وقتی آثار تمدنی زیر خاک است سالم مانده اما وقتی خارج می شود در معرض تهدید انسان، باد و خاک و فرسایش قرار می گیرد و این شامل تمدن بردسیر نیز می شود.
وی گفت: بردسیر را یکی از قدیمترین شهرهای ایران دانسته اند که همچنان زندگی در آن جریان دارد .
وی بیان کرد: تل ابلیس نیز از جمله ظواهر این تمدن است که در نزدیکی شهر کرمان و همچنین شهر بردسیر قرار گرفته است و از کرمان ۷۵ کیلومتر و از بردسیر ۸۰ کیلومتر فاصله دارد.
مشخصات تمدن تل ابلیس
این محقق حوزه تاریخی استان کرمان افزود: طبق تحقیقات انجام شده این تمدن در هفت لایه شکل گرفته است که در دوران مختلف تاریخی شکل گرفته اند اما قدیمیترین لایه مربوط به پنج هزار سال قبل از میلاد است.
وی افزود: با این وجود تمام دوره های تاریخی تل ابلیس متعلق به قبل از میلاد است و کاوشهای این منطقه نیز مربوط به قبل از انقلاب است.
عقاید اشتباه کشاورزان در گذشته آسیبهایی به محوطه تاریخی وارد کرده است
وی در خصوص تخریبهای صورت گرفته در این منطقه گفت: در گذشته کشاورزان عقیده داشتند خشتهای بناهای تاریخی کودی بسیار غنی برای زمینهای کشاورزی هستند و به همین دلیل خسارتهایی به این محوطه وارد شده است که در سالهای اخیر در این منطقه کمتر با این مورد مواجه بوده ایم، به دلیل حراست از بناهای تاریخی شاخص در سالهای اخیر به این بناها آسیب نرسیده است.
این محقق کرمانی افزود: به این دلیل به این منطقه تل ابلیس می گویند که گفته می شود در گذشته فردی ابلیس صفت بر بلندای تپه زندگی می کرده و مردم محلی به این قسمت از دشت نام تل ابلیس گذاشته اند همچنین سازه تپه نیز ساختاری خاص دارد و احتمال دارد دلیل اسم گذاری به دلیل این ساختار بوده با این وجود این مسائل در حد حدس و گمان است.
عدم وجود موزه بزرگ در استان کرمان و شهر بردسیر موجب شده است آثار تمدنهای غنی کرمان در این استان نگهداری نشود و به همین دلیل نیز مردم با این تمدنها کمتر آشنا شده اندوی گفت: عدم وجود موزه بزرگ در استان کرمان و شهر بردسیر موجب شده است آثار تمدنهای غنی کرمان در این استان نگهداری نشود و به همین دلیل نیز مردم با این تمدنها کمتر آشنا شده اند.
وی گفت: طبق شواهد مردمان این تمدن حتی قادر بودند درجه حرارت کوره ها را کنترل کنند که نشان از دانش بالای آنها داشته است.
این باستان شناس افزود: با وجود اینکه بردسیر شهری تاریخی است و شاید دارای بیشترین و قدیمی ترین محوطه های تاریخی استان کرمان است اما در زمینه گردشگری در بخش بناهای تاریخی کمتر مورد توجه بوده و فاقد موزه است.
وی خواستار راه اندازی سایت موزه در محوطه های تاریخی همچون تل ابلیس و کنار صندل و خواجه عسکر و تمدن خبیص در شهداد شد و گفت: نباید به سادگی از کنار داشته های تاریخی بگذریم و اگر بودجه کاوش نداریم باید حداقل در قالب فعالیتهای رسانه ای و یا جذب سرمایه گذار سایتهای گردشگری ایجاد کنیم و این تمدنها را به مردم معرفی کنیم.
گزارش: سحر محمد تقی زاده
نظر شما