به گزارش گروه دين و انديشه "مهر" ، وي در نخستين هم انديشي گفتگوي فرهنگها و تمدنها - رويكرد مطلوب ؛ فرصتها و تهديدها - تصريح كرد: رقابت و تقابل كشورهاي غير اسلامي از قبيل ژاپن و چين با دنياي غرب و حتي كشورهاي اروپايي با آمريكا كه داراي ريشه تمدني واحدند، بيشتر در عرصه اقتصادي و سياسي بوده ولي درگيري و چالش اساسي غرب با اسلام است كه مي تواند به صورت جنگ ميان تمدنها يا گفتگوي تمدن ها براي رفع سوء تفاهم و دستيابي به اهدافي بشري و جهاني تجلي يابد.
خاتمي در اين جلسه گفت و شنود كه با حضور جمعي از استادان دانشگاه ها، صاحبنظران، انديشمندان و اهل فرهنگ برگزار شد، شكل گيري جريان هاي بنيادگرا و افراطي از قبيل نئومحافظه كاران آمريكا و القاعده با ادعاي داشتن رسالت الهي و تحميل اعتقادات خود بر افكار عمومي دنيا را نمود اين كشمكش تاريخي عنوان كرد.
مؤسس مؤسسه گفتگوي فرهنگها و تمدنها به تبادلات عظيم فرهنگي صورت گرفته در زير لايه هاي جريانهاي نظامي در بين اسلام و غرب اشاره كرد و ادامه داد : نفوذ فرهنگ به عنوان پديده اي ريشه اي و جريان ساز در زمان جنگ هم متوقف نمي شود و اين گونه تقابلها همواره با تبادل فرهنگي روبرو بوده است.
وي جنگهاي صليبي را يكي از محورهاي اصلي غرض ورزي و كينه بين مسلمانان و غربيها عنوان كرد و ادامه داد: كشورهاي غربي با روحيه استعماري و زياده خواهي خود به همراه استفاده از جريان سازيهاي دروغ و رياكارانه در خارج از كشور، باعث افزايش اين ديوار بي اعتمادي شده اند.
سيد محمد خاتمي برخورد ناشي از احساسات و حب و بغض و غرض ورزي و كينه هاي گذشته را عاملي در جهت ناتواني فهم درست و منطقي طرفين از يكديگر دانست و افزود: در درگيريها و تهاجمات ميان دنياي غرب و دنياي اسلام در تاريخ چه به صورت جنگهاي صليبي و چه در جريان تهاجمات تركان به اروپا و چه ضمن تجاوزات استعماري غرب رفتارهاي وحشيانه اي صورت گرفته است كه حجابي براي فهم درست محتواي فرهنگي و فكري و ارزش دو تمدن شده است و غرب نيز با بزرگ نمايي خطر اسلام بر اين سوء تفاهمات مي افزايد.
وي با اشاره به اينكه ديدگاههاي متفاوتي در كشور در قبال مواجهه و رويارويي با فرهنگ غرب وجود دارد، اظهار داشت: برخي از روشنفكران جامعه به دليل شيفتگي و مشعوف بودن نسبت به فرهنگ غرب، اين فرهنگ را بدرستي درك نكرده اند و همچنين جريان سنت گراي بسيار قدرتمند و موثري در جامعه وجود دارد كه نفي كننده مفاهيمي چون غرب و تجدد است. اين جريان با نفرت پراكني و تقديس مطلق سنت و با ادعاي حفظ هويت ديني و سوء استفاده از برخي واقعيتهاي جامعه غربي نظير استعمار مي كوشد حركتي را در جامعه پديد آورد و با اثرگذاري بر احساسات هواداران احساسي خود جامعه را از مسير درست خود منحرف كند.
خاتمي يادآور شد: در گفتگوي بين جهان اسلام و غرب، مهمترين نكته اين است كه چه كسي از جانب دنياي اسلام سخن مي گويد و چه كسي از جانب دنياي غرب و چه پيامي در دنياي اسلام بر افكار عمومي غرب تاثير مي گذارد و هم صحبتي پيدا مي كند و بالعكس.
وي با اظهار تأسف از اينكه در متن چنين زمينه تاريخي و با رفتارهاي انحرافي خشني كه به نام اسلام صورت مي گيرد و جنگ رواني خطرناكي كه قدرتهاي فزون طلب به راه انداخته اند ممكن است ذهنيت غربيها و خيلي از مردم جهان به سمت بن لادنيسم و طالبانيسم به عنوان حقيقت اسلام سوق داده شود و اين ذهنيت جنگ و اشغال را از يك طرف و ترور و تخريب را از سوي ديگر و خشونت را از هر دو طرف تشديد مي كند.
خاتمي ادامه داد: انقلاب اسلامي ايران در بطن خود مفهوم مردم سالاري ديني را مطرح مي كند و اين جهت گيري و گامهاي برداشته شده در قبال تحجر و واپس گرايي است كه ايران را در ميان كشورهاي اسلامي ممتاز مي كند.
خاتمي تصريح كرد: برخي از ديدگاهها مكن است از اين پندار ناشي شده باشد كه وجه انقلابي جامعه ما به خاطر وفاداري به مردم سالاري و آزادي و پيشرفت در جهان اسلام خدشه دار شود و براي اين كه ابتكار عمل را از طالبان بگيرد جوهر انقلاب اسلامي را تحريف و با پافشاري بر خشونت و ميل به حركتهاي افراطي و تندرويهاي ناسازگار با دين مي كوشد خود را در جامعه و جهان مطرح كند. اما اين گروه ها نبايد فراموش كنند كه با ايجاد جريانهاي افراطي خشونت گرا هرگز جاي بن لادن و طالبان را نخواهند گرفت. بلكه در انتهاي صفي قرار مي گيرند كه در راس آن بن لادنها هستند و از متن جامعه فكري اساسي و ايراني نيز جدا خواهند شد و از طريق رفتار و منش خويش تنها مي توانند انقلاب اسلامي و چهره ملت ايران را مخدوش كنند و بهانه بهتري به دشمنان براي تهاجم به اسلام و ايران را بدهند.
وي راز موفقيت بحث گفتگوي تمدنها در عرصه جهاني را تفاوت پيام، وجود ظرفيت تفاهم برانگيز در پيام و شكل گيري پيام از متن تمدن شرقي، اسلامي و ايراني معرفي كرد.
خاتمي ادامه داد: گفتگوي تمدنها به معناي نفي و تخريب تمدن هاي غربي و اسلامي نيست بلكه اين ساز و و كار قصد دارد با استفاده از مباحث درون تمدني، درون شرقي و درون اسلامي به پيامي براي ارتباط با دنياي غرب دست يابد.
وي رويكرد اين مؤسسه غيردولتي را خدمت به اسلام و مسلمين عنوان كرد و ادامه داد: گفتگوي فرهنگها نياز به زمان، تامل و صبوري دارد و فرآيندي مقطعي و گذرا نيست.
وي با تأكيد بر ساختار غيردولتي مؤسسه گفتگوي فرهنگها و تمدنها، يادآور شد: هر گونه حركتي در عرصه بين المللي با حمايت و پشتيباني دولتها صورت گيرد با خطراتي همچون تغيير ديدگاه دولتمردان و شكل گيري توقعاتي بر خلاف سير اصلي، تغيير دولت ها و يا مطرح شدن نظريه هاي مخالف روبه رو مي شود.
خاتمي مؤسسه گفتگوي فرهنگها و تمدنها را مؤسسه اي غير دولتي معرفي كرد كه از آغاز با همراهي و همدلي متفكراني معتقد به اين عرصه پديد آمده و ملاحظه اي جز طرح مباحث فرهنگي و خدمت به مسلمين ندارد. وي مهمترين دغدغه اين مؤسسه را در فضاي سياسي امروز ايجاد ارتباط با همه كساني دانست كه از قابليت و توانايي تاثيرگذاري بر افكار عمومي مردمان غرب و شرق برخوردار هستند.
خاتمي به شكل گيري بحث جديدي در فضاي بين الملل با عنوان اتحاد و ائتلاف فرهنگ ها اشاره كرد و اظهار داشت: در نشستي كه با حضور 18 نماينده از تمدن هاي مختلف در كشورهاي اسپانيا برگزار خواهد شد، حضور دارم و در جهت تثبيت بحث گفتگوي تمدنها و فرهنگها و حتي ايجاد زمينه اي براي پشتيباني معنوي در اين بخش تلاش مي كنم.
پيش از سخنان سيد محمد خاتمي، گزارشي از برنامه ها و ديدگاههاي مؤسسه بين المللي گفتگوي فرهنگها و تمدنها توسط احمد مسجد جامعي مدير عامل مؤسسه ارائه شد. مسجد جامعي گفت: هدف اين مؤسسه گفتگو و تبادل آراء و افكار بين گروههاي مختلف و فرهنگهاي متفاوت است. اين مؤسسه از موضع اسلامي وارد اين فرآيند مي شود و تلاش مي كند به عنوان سخنگوي جهان اسلام، هويت اسلامي را به ديگر فرهنگها معرفي كند.
وي گفت: اولويت ما در امر گفتگوي تمدنها، عرضه هويت اسلامي و غنا بخشيدن به اين هويت از طريق گفتگوي دروني در جهان اسلام است.
مسجد جامعي اضافه كرد : چنين فرآيندي مستلزم مرزگذاري با روايت هاي خشن و واپس گرا از اسلام است.
وي تصريح كرد: اين منطق را در روش و سيره مرحوم امام خميني (ره) هم مشاهده مي كنيم كه دربرابر اسلام تحجر گرا و واپسگرا، اسلام ناب محمدي (ص) را معرفي كردند.
مسجد جامعي هدف اين مؤسسه را نقد و شناساندن زمينه هاي شكل گيري و تقويت جريان هاي افراطي دانست و گفت: بخشي از اين نقد به جريانات و شرايط داخلي جهان اسلام معطوف است. مثلا به نقد جرياناتي مي پردازد كه راه هرگونه تعامل و تبادل و گفتگو با غرب را سد مي كنند.
وي افزود: بخش ديگري از فعاليتهاي مؤسسه به بررسي و نقد زمينه هاي شكل گيري اين جريان در جهان غرب توجه دارد. در همين زمينه مي توان به تحقير و تضعيف هويتهاي اسلامي در فضاي اجتماعي و رسانه اي غرب اشاره كرد. نتايج يك تحقيق نشان مي دهد كه اسلام به طور مداوم با كلمات و تصاويري كه رنگ و بوي خشونت دارند در فضاي غرب مطرح شده است.
مسجد جامعي در بخش ديگري از سخنان خود گفت: مراد از گفتگو صرفاً مباحث كلامي و بحث و مذاكره نيست بلكه گفتگو صورتهاي وسيع تر ارتباط فرهنگي را در بر مي گيرد و چنين رابطه اي ناظر به توليد و عرضه آثار فرهنگي و هنري است.
وي تأكيد كرد: براي عرضه و دفاع از هويت اسلامي مي بايد از طريق خلد و توليد انبوه آثار فرهنگي در ساختن جهان امروز مشاركت فعال داشت و اين امر مستلزم فراهم ساختن زمينه هاي خلاقيت و توليد فرهنگي است.
مسجد جامعي گفت: مشاركت فعال در ساختن آينده مستلزم معرفي كردن خود و بر بهره گرفتن از ديگري است، از چنين فرآيندي هويت هاي تازه و سازگار با مقتضيات و شرايط روز شكل مي گيرد.
وي اضافه كرد : همه اين امور مستلزم شرايط و مقدماتي است كه يكي از آنها دامن زدن به بحث و فراهم ساختن زمينه گفتگو و تبادل آرا در داخل و بين انديشمندان كشور است و اميدوارم اين قبيل مجامع بتواند نقش موثرتري در پيشبرد گفتگوي تمدنها و فرهنگها داشته باشد.
در اين نشست گفت و شنود همچنين انديشمنداني نظير تقي آزاد ارمكي، علي پايا، هادي خانيكي، حسين سليمي، اردشير اميرارجمند، محمدرضا حسيني بهشتي، سيد عليرضا حسيني بهشتي، فاطمه راكعي و محمدعلي حسين نژاد درباره ابعاد مختلف پديده گفتگوي تمدن ها و فرهنگها سخنراني كردند.
رويكرد نهادها و سازمان هاي جهاني به گفتگوي تمدنها، يافتن اشتراكات فرهنگي و انساني، استفاده از ريشه هاي غني فرهنگي، ادبي و فلسفي براي گفتگو، بهره گيري از تجارب انديشمندان، ايجاد زمينه هاي نفوذ بر افكار جهاني از طريق شناخت عناصر تشكيل دهنده تمدن اسلامي، شناخت عوامل خطايي كه باعث دشمني تمدن ها شده است، دسته بندي مفاهيم و حرفهايي كه قرار است در فرآيند گفتگوي تمدنها منتقل شود، آيا عرضه توليدات فرهنگي هدف گفتگوي تمدنها است و توجه به جنبه هاي ملي در حركت و فعاليت مؤسسه گفتگوي فرهنگها و تمدنها از جمله موارد مطروحه در اين هم انديشي بودند.
حجت الاسلام خاتمي در انتهاي اين هم انديشي ضمن تأكيد بر اولويت بندي اهداف و موضوعات گفتگوي تمدنها بر لزوم استمرار اين هم انديشي تأكيد كرد كه با توافق مدعوين قرار شد نشست بعدي نيز در آينده برگزار شود.
نظر شما