به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از بنیاد فرهنگی امام رضا(ع)، پاتریک رینگنبرگ اهل لوزان سوئیس است و در سال ۲۰۱۰ از دانشگاه ژنو سوئیس در رشته تاریخ هنر در مقطع دکترا فارغ التحصیل شده است.
وی یک سوییسی فرانسوی‌زبان است که نوشته‌هایش دربارۀ ایران می‌تواند مورد استفادۀ تمامی فرانسوی‌زبان‌ها قرار گیرد.
رینگنبرگ در سال ۲۰۰۵ «راهنمای جامع فرهنگی ایران» را که کتاب مصوری به زبان فرانسه در شناخت تاریخ و فرهنگ ایران از آغاز تا به امروز را به رشته تحریر درآورد.
این اثر تا حدودی شبیه کتاب‌های راهنمای گردشگری است اما به مراتب عمیق‌تر و از حیث نگاه به فرهنگ و هنر ایران جامع‌تر و دقیق‌تر است و می‌کوشد به سهم خود شکاف سی ساله‌ای را که در شناخت اروپاییان از ایران به وجود آمده پر کند و برخلاف پژوهش‌های نخبه‌گرایانۀ ایران‌شناسان فرانسوی، تصویر عمومی‌تری از ایران را عرضه دارد.
وی همچنین کتاب حرم امام رضا(ع) در مشهد را نوشت که با حمایت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی تألیف و آماده چاپ شد و در نمایشگاه کتاب فرانکفورت رونمایی شد.
پاتریک رینگنبرگ یکی از ۸ خادمان نمونۀ فرهنگ رضوی در دوازدهمین جشنوارۀ بین‌المللی امام رضا(ع) است.
علاوه بر کتاب یاد شده از دیگر کتاب‌های چاپ‌شدۀ پاتریک رینگنبرگ می توان به «نظریه‌های هنر در تفکر سنتی»، «تنوع و وحدت ادیان در آثار رنه گنون و فریجهوت شوان»، «مقدمه‌ای بر شاهنامۀ فردوسی»، «جهان رمزی هنرهای اسلامی» برندۀ جایزۀ جهانی کتاب سال جمهوری اسلام ایران و همچنین جایزۀ فارابی «راهنمای فرهنگی ایران»، «آیینه‌های قرون وسطی»، «هنر تصویر در مسیحیت»، «نکاح آسمان و زمین» و «نقاشی منظره در چین و ژاپن» اشاره کرد.
در بخشی از سخنان این نویسنده سوئیسی که با ترجمه همسرش و توسط بنیاد فرهنگی امام رضا(ع) منتشر شده آمده است: «فرهنگ رضوی و اهل بیت(ع) و نیز فرهنگ کشور ایران در غرب به گونه‌ای سانسور شده که مردم کمتر می‌توانند در این خصوص اطلاعات واقعی کسب کنند و لذا به همین جهت سعی کردم در زمینۀ فرهنگ ایران و فرهنگ رضوی تلاش کنم و کتاب بنویسم»
سانسور فرهنگ اسلام در غرب
رینگنبرگ معتقد است فرهنگ رضوی و اهل بیت (ع) و نیز فرهنگ کشور ایران در غرب به گونه‌ای سانسور شده که مردم کمتر می‌توانند در این خصوص اطلاعات واقعی کسب کنند.
وی می گوید: «به همین جهت سعی کردم در زمینۀ فرهنگ ایران و فرهنگ رضوی تلاش‌هایی داشته باشم و امیدوارم در آینده بتوانم کتاب‌های بیشتری در این رابطه تألیف کنم و لذا از مردم ایران هم می‌خواهم که به فرهنگ خود پایبند باشند چرا که صاحب فرهنگی نابند»
وی بیان می کند: «یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی که ما برای نشر اندیشه‌ها و آثار ایرانی در اروپا داریم این است که متأسفانه تصویر اسلام و ایران در فرانسه، سوییس و آلمان تصویر خوبی نیست و اگر ما بخواهیم یک اثر عربی، فارسی یا ترکی را به فرانسه ترجمه و منتشر کنیم ناشران فرانسوی به بهانۀ اوضاع بد اقتصادی و بی‌علاقگی مردم برای مطالعۀ فرهنگ عثمانی، ایرانی یا عربی از چاپ اینگونه کتاب‌ها خودداری می‌کنند.
به گفتۀ رینگنبرگ با وجود اینکه آثاری از این دست در فرانسه مشتری دارند و مردم به خواندنشان علاقه‌مندند، ناشران به خاطر نگرانی از ضرر مالی نشر این آثار را نمی‌پذیرند.
وی می‌گوید: «خوشبختانه به دلیل تلاش‌های هانری کربن، آثاری در باب فلسفۀ اسلامی و ایرانی به فرانسوی ترجمه شده اما در حوزۀ ادبیات ایران کتاب‌های بسیار کمی به این زبان وجود دارد و حتی از شاهنامۀ فردوسی تنها یک ترجمۀ فرانسوی موجود است که به ۱۴۰ سال پیش برمی‌گردد در حالی که علاقهمندان ادبیات فارسی نیازمند در اختیار داشتن ترجمه‌های جدیدی از این آثارند.
وی یادآور می شود: فرانسه ۷۰ میلیون جمعیت دارد که اغلب آنها صرفا کتاب‌هایی را می‌خوانند که به فرانسه نوشته یا ترجمه شده‌اند، از همین رو ترجمه به زبان فرانسه نیازمند حمایت است و ما تصمیم گرفتیم ترجمۀ جدیدی از شاهنامه به فرانسه ارائه دهیم ولی به علت مشکلات مالی، این کار همچنان متوقف مانده است.
وی بر این نکته تأکید می‌کند که تغییر تصویر ایران در غرب از طریق ترجمه امکان‌پذیر است و می‌گوید: ما برای ترجمه با دو مشکل عمده مواجهم یکی حمایت مالی برای انتشار آثار و یافتن مترجم توانا.
هنر اسلامی احساس بیهودگی را دور می کند
پاتریک رینگنبرگ فعالیت‌های خود در زمینۀ هنر اسلامی در ایران را از حدود ده سال پیش آغاز کرد و به گفتۀ خود از همان زمان این موضوع را به عنوان زمینۀ اصلی تحقیقاتی خود برگزید.
وی در مورد آغاز فعالیت‌های پژوهشی خود در زمینۀ هنر اسلامی و ایرانی می‌گوید: از حدود ده سال پیش تمرکز فعالیت‌هایم را روی هنر اسلامی قرار دادم و از همین راه با هنر اسلامی در ایران آشنا شدم.
وی می گوید: علاقۀ من به هنر اسلامی در ایران باعث شد این شاخه از هنر اسلامی را به عنوان محور اصلی پروژه‌های خود برگزینم.
وی می افزاید: می‌توانم بگویم هنر اسلامی- ایرانی به نوعی تمامی زندگی من و همسرم را فرا گرفته است گویی این هنر چنان جزوی از وجودم شده که وقتی مدتی به علت مشغله‌های دیگرم از آن غافل می‌مانم احساس بیهودگی و خلأ می‌کنم و باور دارم که باید راهی را که آغاز کرده‌ام ادامه دهم و به پایان برسانم.
اولین ملاقات با امام رضا(ع)
رینگنبرگ نخستین بار یازده سال پیش به مشهد آمد و در همان بدو ورود حرم مطهر رضوی را استثنایی و بی‌نظیر یافت.
وی در این رابطه می‌گوید: «به خوبی نخستین سفرم به مشهد را به خاطر دارم. از همان زمان امام رضا (علیه السلام) در زندگی من جایگاهی اساسی پیدا کرد و توانستم ارتباط درونی شادی‌آور و رضایت‌بخشی در درون خود با او برقرار کنم.
ارتباط من با امام رضا (علیه السلام) درها و افق‌های جدیدی را به رویم گشود و درک مسائلی جدیدی را برایم میسر کرد.
تردیدی ندارم که تمام فعالیت‌های پژوهشی و آکادمیک من در حوزۀ امام رضا (علیه السلام) با کمک خود ایشان ممکن شد، مثل گرفتن مجوز عکاسی در حرم مطهر. برخورد زائران حرم مطهر رضوی با من و کارم بسیار برایم جالب بود.
وقتی لطف بی‌شائبۀ زائران را می‌دیدم با خود فکر می‌کردم که امام رضا (ع) عجب عاشقان مهربان و دلسوخته‌ای دارد که یک غریبۀ خارجی را چنین راحت پذیرفته و مورد لطف قرار می‌دهند».
رینگنبرگ تصریح کرد: اولین باری که به مشهد آمدم امام رضا(ع) در زندگیم نقش مهمی ایفا کرد و سبب شد تا ارتباط خوب و خاصی با خودش داشته باشم که این یک احساس شخصی و درونی است.
وی گفت: ارتباط من با امام رضا(ع) سبب شد تا درها و افق های جدیدی به سوی من باز شود و چیزهای جدید را درک کردم.
وی ادامه داد: مطمئن هستم که کارهای پژوهشی و آکادمیک من در حوزه امام رضا(ع) با کمک ایشان بوده، مثلا مجوزهای عکاسی داخل حرم مطهر به راحتی و البته با کمک خود امام رضا(ع) مهیا شد.
امام رضا(ع) در اروپا ناشناخته مانده است
رینگنبرگ ادامه می‌دهد: «ارتباط من با امام رضا (ع) درونی و شخصی است و حضور او را به روشنی و وضوح در زندگی‌ام احساس می‌کنم.
در این سال‌ها اتفاقی برای من افتاده که نمی‌دانم می‌شود اسم آن را معجزه گذاشت یا نه چون پدر من بیماری شدید قلبی دارد، به طوری که نیازمند مراقبت‌های ویژۀ پزشکی است و زندگی‌اش همیشه در خطر است.
پدرم که در گذشته چندین حملۀ قلبی شدید داشته باید هر چند روز یک باربه پزشک مراجعه کند اما جالب است که طی زمانی که من در مشهد بودم و روی معماری حرم امام رضا (ع) تحقیق می‌کردم پدرم هیچ مشکلی پیدا نکرد و من از بابت وضعیت سلامتی او دچار نگرانی و دل مشغولی نشدم.
من سلامت پدرم و آسودگی خیالم را هدیۀ امام‌رضا (ع) می‌دانم.»
وی با اشاره به اینکه در دنیا به خصوص در کشورهای اروپایی پژوهش های اندکی درباره امام رضا(ع) و بارگاهشان انجام شده، می‌گوید: «هنگام تحصیل در دانشگاه متوجه شدم که تألیفات معدودی به زبان‌های اروپایی در مورد مشهد و حرم مطهر رضوی در دست علاقهمندان است.
ضعف منابع باعث شد با همۀ توان و عشقم این موضوع ناب و ویژه را دنبال کنم و ورود به این زمینه و آشنایی با گوشه‌های جدیدی از هنر اسلامی و معماری حرم امام‌رضا (ع) موجب شد هر روز بر ایمان و باورهای معنوی‌ام افزوده شود و امیدوارم شایستۀ آن باشم که سهمی کوچک در شناساندن میراث بزرگ فرهنگ رضوی به دنیا ایفا کنم».
کتاب درباره امام رضا(ع)
وی در ادامه به معرفی آثارش درخصوص مشهد و امام رضا (ع) می‌پردازد و می‌گوید: «دو اثر در مورد حرم امام رضا (ع) و شهر مشهد تألیف کرده‌ام چرا که اینجا جایی است که آن را به خوبی می‌شناسم.
یکی از این دو به تاریخ حرم مطهر رضوی اختصاص دارد و به زبان‌های انگلیسی و فرانسوی تألیف شده است.
انگیزه‌ام برای تألیف این کتاب، خلاء وجود کتاب‌هایی به زبان‌های اروپایی درخصوص فرهنگ ایران بود زیرا می‌توان گفت که هنوز هم بهترین و جامع‌ترین اثری که در این زمینه نوشته شده متعلق به حدود چهل سال پیش است.
این فاصلۀ زمانی نشان می‌دهد که برای چهار دهه هیچ پژوهش جدی و جامعی که بتواند جایگزین پژوهش پیشین شود، صورت نگرفته است.
در این کتاب کوشیدم با ارائۀ تصاویری از حرم مطهر رضوی، هنر آن را معرفی کنم که امیدوارم مخاطبان اصلی این اثر مورخان هنر و باستان‌شناسان بوده و این کتاب انگیزۀ پژوهش‌های بیشتر را در آنها برانگیزد».
رینگنبرگ که امیدوار است در آینده در مورد تاریخ حرم مطهر رضوی و نیز زیارت تحقیقات بیشتری در غرب صورت گیرد، می‌گوید: «هنر نقشی اساسی در زندگی انسا‌ن‌ها دارد و می‌توان گفت که هنر واسطه‌ای است میان انسان، ایده و معنویت که حاصل آن زیبایی است.
زیبایی را می‌توان مرتبط ترین پدیده با هنر دانست و زیبایی حتی در معانی هم موج می‌زند مانند زیبایی آشکاری که شعرای نامدار ایرانی نظیر حافظ، سعدی، عطار و دیگران با کلامشان آفریده‌اند.»
هنر نیاز به ترجمه ندارد
رینگنبرگ درباره علاقه اش به مشهدالرضا(ع) می گوید: «دلیل توجه من به شهر مشهد آن است که این شهر و حرم مطهر رضوی را مکان‌هایی فوق‌العاده می‌دانم.
اکنون با گذشت زمان می‌توانم بگویم که هم حرم رضوی را می‌شناسم و هم با شهر مشهد آشنایی کامل دارم.
من در کتابم به زیبایی‌های حرم مطهر رضوی (ع) نظیر آیینه‌کاری‌ها، طلاکاری‌ها و معماری دقیق اسلامی- ایرانی آن تمرکز پرداخته‌ام و به مواردی اشاره کرده‌ام که شاید مردم نتوانند آنها را به راحتی ببینند اما قطعا آنها را درک خواهند کرد.
این ویژگی زبان هنر است که نیازی به ترجمه ندارد و لذا کوشیدم در این دو کتاب به گوشه‌ای از تجلیات هنر اسلامی- ایرانی در حرم امام رضا (ع) و شهر مشهد اشاره کنم، ولی می‌دانم هنوز در برابر این گستردگی و عظمت کاری نکرده‌ام».
جشنواره امام رضا(ع)
وی با بیان اینکه با نشر، کتاب و مقاله می توان امام رضا(ع) را به مردم دنیا معرفی کرد، ادامه می دهد: برگزاری جشنوراه بین‌المللی امام رضا(ع) در این زمینه تأثیرگذار بوده است اما این مسائل در اروپا انعکاس داده نمی‌شود.
مردم اروپا به مسائل آکادمیک مانند تاریخ بیشتر علاقه‌مند هستند لذا می‌توان برای اشاعه فرهنگ امام رضا(ع) به نشر کتب تاریخی در مورد ایشان پرداخت.
رینگنبرگ با بیان اینکه تاریخ مشهد به دلیل وجود مبارک امام رضا(ع) بی‌نظیر است ادامه داد: مردم مشهد می‌توانند این شهر را به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام در سال ۲۰۱۷ به دنیا معرفی کنند.
نجواهای زائر سوئیسی با امام رضا(ع)
وی در خصوص احساسش درباره حرم مطهر رضوی می گوید: «برای دوازدهمین بار است که به مشهد می‌آیم و آخرین باری که این شهر آمدم یک سال پیش بود و تقریبا هر سال به مشهد سفر می‌کنم.
وی می افزاید: «اولین بار با قطار از تهران عازم شهر امام رضا (ع) شدم و هنگام ورود از زیبایی و بزرگی مشهد حیرت کردم. رینگنبرگ افزود: همان زمان به این شهر و این بارگاه علاقه‌مند شدم و قصد کردم که برای معرفی شهر امام رضا (ع) به جهانیان کاری انجام دهم.
وی ادامه داد: زیارت و نجوا با امامان و اولیا در دیگر ادیان و فرهنگ‌ها نیز ریشه دارد اما در هیچ کجا معنای آن به گستردگی فرهنگ مسلمانان نیست.
وی اذعان کرد: فضای حاجت، نیاز و نیایش با امام رضا (علیه السلام) روحانی است و هر فردی توانایی تجربۀ این فضای روحانی را در حرم امام رضا (ع) دارد حال با هر نژاد و رنگ و مذهبی که باشد.
وی بیان کرد: حاجت‌های من در طول این سال‌ها و پس از مسافرت‌های متعددم به مشهد و حضورم در این بارگاه و نجواهایم با امام رضا (ع) مستجاب شد و به عبارتی حاجت‌روا شدم و درهایی از حکمت به رویم باز شد که ثمره و نتیجۀ همین زیارت‌ها و نجواهاست.
نظر شما