به گزارش خبرنگار مهر، هنر پارچه بافی یا توبافی از هنرهای دستی اصیل خراسان جنوبی است که قدمتی ۳۰۰ ساله دارد و تا چند سال پیش هیچ‌کس به فکر این هنر منسوخ شده نبود.
برای بافتن پارچه به روش سنتی، توباف ابتدا مواد اولیه از قبیل پنبه، ابریشم یا کرک را تهیه می کند و پس از آن از این مواد نخ می ریسد. در مرحله بعد نخ های به دست آمده را می جوشاند و برای ضخیم کردن آنها از آرد استفاده می کند.
سپس به کمک این پارچه ها و چرخ پارچه بافی، محصول نهایی به دست می آید. محصولی لطیف و بی نیاز از پیرایه های بدلی که تن را آرامش می بخشد و آب و هوای سوزان کویر را قابل تحمل می کند.
اکنون چند سالی است که بانویی از دیار خراشاد که مهد پارچه بافی است نه تنها این رشته را احیا کرده بلکه مروج آن در بسیاری از روستاها و حتی استانهای کشور شده است.
فاطمه ذاکریان بانوی ۵۲ ساله متولد روستای خراشاد در استان خراسان جنوبی به عنوان یکی از فعالان عرصه اقتصاد مقاومتی با حضور در شرکت تعاونی زنان خراشاد و انتخاب به عنوان مدیرعامل این شرکت در سال ۸۳ توانست این هنر دستی را احیاء و با این شغل خانگی رونق اقتصادی بسیاری برای خانواده‌های ساکن در روستا ایجاد کند.
این بانوی عرصه اقتصاد مقاومتی توانسته با همت خود به عنوان یک بانوی بصیر و نمونه بر تمامی مشکلات زندگی فائق آید و برای بیش از ۲۹۰ بانوی دیگر نیز اشتغال پایدار ایجاد کند.
وی دارای سه فرزند پسر است که فرزند آخر او بر اثر یک حادثه پزشکی مدت ۲۹ سال است به معلولیت ذهنی دچار شده است این بانوی موفق خراسان جنوبی علی رغم تمامی مشکلاتش توانسته امروز بعد از ۱۱ سال این هنر اصیل سنتی را در تمامی روستاها اطراف استان و حتی در خارج از استان توسعه دهد.
در گفتگویی با فاطمه ذاکریان مدیرعامل شرکت تعاونی زنان خراشاد با تلاشها و مشکلات این بانوی نمونه در راستای این حرکت قابل تقدیر آشنا می شویم.
خراشاد قطب پارچه‌بافی سنتی کشور
مدیرعامل شرکت تعاونی زنان خراشاد در گفتگو با مهر، با اشاره به اینکه هنر پارچه بافی سنتی و یا در اصطلاح محلی «تو بافی» قدمتی ۳۰۰ ساله در خراشاد دارد، گفت: این هنر تقریبا در ۱۱ سال پیش در روستا منسوخ شده بود و مردم دیگر فعالیت چندانی در این زمینه نداشتند.
فاطمه ذاکریان بیان داشت: در آن زمان تنها سه خانم در روستا دستگاه توبافی را داشتند که آن هم نه به طور مستمر و به صورت مقطعی کار می کردند.
وی گوید: ایده احیا این هنر زمانی به ذهنم رسید که خانمی از جهاد به روستای خراشاد آمد و به دنبال حوله های سنتی می گشت و آن موقع بود که دیدم این هنر طرفدار دارد و می توان در این زمینه موفق بود.
وی در پاسخ به این سوال که شرکت تعاونی زنان خراشاد چه زمانی راه اندازی شد و وی از چه زمانی مدیرعاملی این شرکت را به دست گرفت؟ گفت: این شرکت در سال ۸۲ تاسیس شد و من در سال ۸۳ به دلیل مشکلات زیادی که برای این شرکت به وجود آمده بود در همان سال قبول کردم مدیرعاملی شرکت را به دست بگیرم.
وی با بیان اینکه زمانی که من شرکت را تحویل گرفتم چهار میلیون تومان بدهی داشت، ادامه داد: با توجه به خشکسالی ها به همراه یکی دیگر از زنان روستا تصمیم گرفتیم کاری برای اقتصاد خانواده انجام دهیم و به هنری که در نزد بانوان روستا فراموش شده بود روی آوردیم و تصمیم گرفتیم آن را احیا کنیم.
وی می گوید: علی رغم اینکه با مشکلات فراوانی در این زمینه روبرو شدیم اما با پشتکار زیاد ادامه دادیم و توانستیم گامهای موفقی در این زمینه برداریم.
آغاز راه احیاء " توبافی" با همکاری پنهانی ۵ نفر از بانوان روستا
وی در خصوص اغاز کار و همراهی بانوان روستا برای احیای این هنر منسوخ شده گفت: در ابتدا با چهار نفر نیرو آغاز کردیم و نیروها هم با شرط اینکه پنهان کار کنند با ما همکاری می کردند زیرا کسر شان خود می دانستند که پارچه بافی کنند و این احساس را داشتند که مورد تمسخر دیگران قرار می گیرند.
ذاکریان با اشاره به اینکه وسایل مورد نیاز برای انجام کار را مردم روستای خراشاد و روستاهای اطراف در ازای صلوات به ما هدیه می کردند؛ بیان داشت: همان سال، پارچه‌های بافته شده را به نمایشگاهی در تهران بردم و استقبال خوبی از آنها شد و همه سود حاصل را بین نیروها تقسیم کردیم و هیچ سودی را برای شرکت در نظر نگرفتیم؛ این بیشترین انرژی را به ما رساند و باعث ایجادانگیزه برای شروع به کار بانوان روستا در این رشته شد.
مدیرعامل شرکت تعاونی زنان خراشاد تصریح کرد: سود دهی کار در نمایشگاه انگیزه ایجاد کرد که حتی از روستاهای دیگر برای آموزش به شرکت تعاونی مراجعه می کردند.
تو بافی؛ خراشاد را اولین روستای هدف صنایع دستی کشور کرد
وی می گوید: برای یادهی این هنر در همان سال کلاس های آموزشی را در روستاهای مجاور از جمله مود، چاج، بهدان، آسیابان و ... برگزار کردیم.
وی گفت: خدا را شکر این رشته نه تنها در خراشاد تبدیل به یک حرفه سودآور و درآمدزا برای زنان در خانه‌هایشان شد بلکه به شهرها و روستاهای دیگر نیز رفت و مروج آن در روستاهای اطراف بودیم.
ذاکرایان ادامه داد: پارچه‌بافی توانست اقتصاد خانواده‌ها را تامین و خشکسالی‌ها را جبران کند و مردم این روستا از طریق پارچه‌بافی توانستند زندگیشان را سر و سامان بدهند.
وی افزود: اقدامات انجام شده در راستای احیاء این هنر دستی در خراشاد موجب شد تا این روستا به عنوان اولین روستای هدف صنایع دستی کشور در سال ۸۶ معرفی شود.
بیشترین اشتغال زایی کشور را در روستا ایجاد کردم
وی با بیان اینکه با احیاء و ترویج این هنر دستی بیشترین اشتغال زایی کشور در روستاها را در سال های ۹۱ و ۹۲ داشته است، می گوید: بعداز تثبیت شرکت ۷۵ نفر نیرو داشتیم و در حال حاضر ۲۸۹ نفر با ما همکاری میکنند که همه اعضای صنعتگر بالای ۱۸ سال و زیر ۵۰ سال در شرکت بیمه هستند.
وی تصریح کرد: همه خانم‌های خراشاد در خانه‌های خودشان مشغول پارچه‌بافی هستند و آنقدر این کار برایشان درآمدزایی دارد که حاضر نیستند ساعتی از وقت خود را در فروشگاه شرکت بگذرانند! به طوری که فروشگاه اغلب بسته است یا خودم باید در آنجا باشم.
ذاکریان می‌گوید: آنچه توانسته رونق اقتصادی روستای خراشاد و بهبود وضعیت خانواده‌ها را به وجود آورد، می‌تواند در روستاها و شهرهای دیگر نیز نتیجه دهد.
مدیرعامل شرکت تعاونی زنان خراشاد بر این باور است که محصولات هنر پارچه دستی و سنتی خراشاد نه تنها در ایران شناخته شده است بلکه قابل عرضه در سطح بین‌المللی است.
کارآفرین نمونه و کسب نشان ملی مرغوبیت و برتری صنایع دستی
وی در پاسخ به این سوال که چند بار برای موفقیت های کسب شده لوح تقدیر گرفته و تجلیل شده اید؟ گفت: در سال ۸۵ به عنوان کارآفرین نمونه، سالهای ۹۰، ۹۱ و ۹۲ به عنوان بانوی بصیر و همچنین اولین شرکت تعاونی بودیم که بیشترین اشتغالزایی را در کشور داشتیم.
مدیرعامل شرکت تعاونی زنان خراشاد با بیان اینکه شرکت تعاونی نمونه در سال ۸۶ بوده ایم، گفت: همچنین به عنوان صنایع تبدیلی نمونه نیز انتخاب شده ایم.
ذاکریان تصریح کرد: نشان مرغوبیت، اصالت، نوآوری و طرح و اجرا و قابلیت حضور در بازار را نیز در سال ۹۰ کسب کرده ایم.
وی با اشاره به اینکه سه لوح تقدیر را از دست رئیس جمهور دریافت کرده است، می گوید: سال ۸۷ به عنوان مددکار نمونه انتخاب شدم و لوح تقدیرهای زیادی دریافت کرده‌ام اما تعدادش را دقیق نمی‌دانم!
ایده ام را از مشتریان می گیرم
وی در خصوص مزایای پارچه های سنتی خراشاد بیان داشت: ویژگی بارز این پارچه‌ها این است که صد در صد از پنبه و دستباف بوده و ضد حساسیت و حجم آن کم است.
ذاکریان عنوان کرد: جذب آب فوق‌العاده و ضد حساسیت بودن و نیز طبیعی بودن آن از مزایای محصولات بافته شده با "تو " است.
وی در خصوص بازار فروش محصولات شرکت نیز می گوید: در حال حاضر در نمایشگاه هایی که از سوی میراث فرهنگی، جهادکشاورزیف تعاون و سازمان صنعت و معدن تشکیل می شود فروش محصولات مان را داریم و بیشترین فروش را نیز در این نمایشگاه ها داشته ایم.
وی در پاسخ به این سوال که ایده طرح‌ها و رنگ‌های پارچه‌ها و لباس‌هایتان را از کجا می‌گیرید؟ گفت: در نمایشگاه‌ها از مردم ایده می‌گیریم و طی سال‌هایی که کار کردیم به نظر مردم توجه کرده‌ایم.
وی با اشاره به اینکه طرح‌ها و رنگ‌هایمان خیلی متفاوت با قبل شده است. ، افزود: قبلا حوله حمام را دو متر و بیست سانت می‌زدیم بعد به ما گفتند: این حوله‌ها بزرگ و بلند است. لذا سایز را تغییر دادیم و اکنون لباس خانه، مانتو و ... نیز از آن تهیه می‌کنیم.
وی در خصوص برنامه هایش برای آینده گفت: قرار است کارگاه‌های پارچه‌بافی بزرگتری درست کنیم زیرا از دفاتر حجاج، زیاد با ما تماس می‌گیرند که لباس احرام با این پارچه ها تولید داشته باشیم.
وی می گوید: اگر عرض پارچه ها را افزایش بدهیم می‌توانیم حوله‌های احرام را درست کنیم.
گلایه هایی از جنس قناعت روستایی
وی اضافه کرد: هم اکنون ۲۸۹ بانو عضو این شرکت، محصولاتی مانند حوله، چادر شب، پرده، دستمال کوچک و دستمال نان تولید می کنند که درآمد ماهانه هر بافنده بین ۶۰۰ هزار تا یک میلیون تومان است.
وی گفت: مزیت این کار این استان که زنان در خانه و کنار کار خانه داری و فرزندان خود درآمدی پایدار را برای خانواده ایجاد کرده اند.
ذاکریان بالارفتن و نوسان قیمت نخ را از مشکلات بافندگان اعلام کرد و گفت: اگر نخها بدون واسطه از کارخانه به دست تولیدکنندکان پارچه های سنتی برسد هزینه های تولید پایین می آید.
ذاکریان ادامه داد: زنان فعال در این تعاونی چند سال است که در نمایشگاههای کشوری حضور دارند و تولیدات خودشان را به نمایش می گذارند اما اکنون بالا رفتن هزینه های حضور در این جشنواره ها تمایل بانوان خراشاد را برای شرکت در آن کم کرده است.
وی با بیان اینکه در گذشته مواد اولیه توسط شرکت در اختیار زنان قرار می گرفت، گفت: برای تهیه مواد اولیه نیازمند ۶۰ میلیون تومان تسهیلات هستیم اما متاسفانه به دلیل مشکلات وثیقه ای تا کنون نتوانسته ایم تسهیلات بگیریم.
وی گفت: در حرف مسئولان قول های زیادی برای رونق این رشته و حمایت از بافندگان داده اند اما در عمل مشکلی از شرکت حل نشده است.
مدیرعامل شرکت تعاونی زنان خراشاد به حمایت های سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اشاره کرد و گفت: صنایع دستی استان مکانی را به عنوان کارگاه آموزشی در شهرستان بیرجند در اختیار ما قرار داده که در حال ثبت نام از هنر جویان برای آموزش هستیم.
وی با تاکید بر اینکه مهمترین کار برای ترویج صنعت پارچه‌بافی در کشور تبلیغ و تشویق دست‌اندرکاران آن است، گفت: اگر این هنر و صنعت خانگی رواج پیدا کند و در مورد آن تبلیغ شود می‌تواند به سرعت به شکوفایی برسد و با ایجاد اشتغال و تبدیل شدن به یک صنعت ملی به اقتصاد کشور کمک کند.
ذاکریان با بیان اینکه پارچه‌بافی باید مورد حمایت قرار گیرد و در شهرها و روستاهایی که پتانسیل لازم را دارند، شرکت‌های تعاونی به همین منظور تاسیس شود، افزود: خانم‌هایی که در خراشاد در حال تولید پارچه هستند می‌توانند به عنوان یک مربی و آموزش دهنده این هنر در شهرها و روستاهای دیگر آن را آموزش دهند.
گزارش: فاطمه زیراچی
نظر شما