نظام بين الملل به مثابه منظومه اي ارتباطي

به گزارش خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر"، ارتباط به تنهايي اساس تفكر، ادراك ورفتارجمعي درجامعه ودرنتيجه شالوده هرگونه سازماني را تشكيل مي دهد. اين امرحتي درمواردي درميان انواع ديگرموجودات زنده مانند مورچه ها ، زنبوران وسايرحيوانات پستترنيزصادق است. تمام متون عمده جامعه شناسي ، وجود بنياني ارتباطي را براي سازمان وتوسعه اجتماعي امربديهي مي دانند. به تعبير ديگر پيدايش و بقاي جامعه انساني ريشه درارتباطات دارد وبراي مطالعه انسان دردرون جامعه بايد به مطالعه ارتباطات بپردازيم . اصولاً بدون ارتباطات هيچ جامعه اي نمي تواند وجود داشته باشد. يعني اينكه اين كنش متقابل انسانها است كه اجتماعات ، نهادها ، جوامع ، فرهنگها ، تمدنها وجنبشهاي اجتماعي را به وجود مي آورد. بدين ترتيب بايد گفت كه ارتباطات مشاء پيدايش ، تكامل وبقاي جامعه است وشالوده پوياي روابط اجتماعي ودرنتيجه روابط بين الملل را تشكيل مي دهد.

ارتباطات حتي منشاي واقعي قدرت را تشكيل مي دهد وتمام اشكال قدرت چه نظامي ، چه اقتصادي وسياسي متضمن شكل گيري وتراكم ارتباطات است. اثرتمام وجوه قدرت دردانش وتكنولوژي نهفته است كه خود اين دانش هم نتيجه ارتباطات است. قدرت نظامي نيزكه براساس توسعه تكنولوژيك وصنعتي به وجود مي آيد ونيزمتحرك وكاربست آن ازهمان ارتباطات متراكم وچند لايه به وجود مي آيد. پس مطالعه وشناخت ارتباطات ازمطالعه قدرت يا حتي ازشناخت شالودهاي اقتصادي جامعه مهمتروبنيادي تراست زيرا وجود اين مسائل نيزبه ارتباطات بستگي دارد. گرچه مي توان براساس همان فرض كه جامعه ازارتباط به وجود مي آيد گفت كه شناخت ارتباطات درجامعه بين المللي ومطالعه دقيق آن بايد محوراصلي روابط بين الملل باشد نه قدرت .

درنظام بين دولتها وقتي كه ارتباط بين  واحدها كه همان دولت - ملت ها ( Nation-State) هستند هركدام ازواحدها  ازلحاظ كاركردي ازيكديگرمستقل عمل كنند مي توان گفت كه نظام دچارتزلزل شده است. پيداست كه درنظام تنزل به لحاظ تعريفي ، هيچ ارتباطي وجود ندارد اما درصورتي كه واحدها روي يكديگرتاثيرداشته باشند وبازخواني وجود داشته باشد اينجاست كه ارتباطات كارآيي دارد وهمكاري وهمگرايي درسطح بين المللي به وجود مي آيد. البته همگرايي درسطح بين الملل به لحاظ تعريفي كه دارد ازروي اراده واختياربه وجود مي آيد ونمي تواند ازالگوي سلطه نشات گيرد. پس بايد گفت كه تنها در ارتباطات كه چنين  همكاري اختياري  بوده و در نتيجه مي تواند به همكاري وهمگرايي منجرشود .

به گزارش گروه دين و انديشه "مهر"، نظام بين الملل درواقع فرا نظامي است كه درآن كليه نظامهاي  ملي و جديد با همديگرپيوند  خورده اند ومتغيرهاي اساسي آنها درهم آميخته اند. اما براي نظام بين الملل مي توان نموداري مدرج ترسيم نمودكه يك قطب آن گوشه هاي پيشرفته وداراي امكانات ارتباطي وسيع ودرقطب ديگركشورهاي كمترتوسعه يافته وفاقد امكانات وسيع ارتباطي هستند. دراين وضعيت كشورهاي گروه اول بركشورهاي گروه دوم درتوزيع و پخش اطلاعات ، تكنولوژي ودانش تفوق وبرتري دارند. بزرگترين خبرگزاريهاي بين المللي دركشورهاي گروه اول متمركزشده اند و به عنوان مثال اخبارمحلي وكم اهميت آمريكا به وسيله رويتر، نيويورك تايمزپخش شده وفوراً بعد بين المللي پيدا مي كنند. حال آنكه اخبارمهم كشورهايي مانند  اندونزي يا حتي هند بسختي جلب نظرمي كنند. يك كتاب معمولي كه به وسيله يكي ازناشران نيويورك يا لندن وپاريس منتشرمي شود يك مترتبه به سرتاسربازارجهاني راه يافته ودرهمان لحظه كتاب ، ناشر، ونويسنده كاملاً مشهورمي شوند درحاليكه كتاب برجسته  نويسنده هندي بسختي حتي مورد  توجه مراكزتحقيقاتي كشورخود قرارمي گيرد .

ازجمله ويژگيهاي ديگراين سلطه، تفوق شديد گروه اول درگردآوري اطلاعات وتبليغات خارجي، هيئتهاي ديپلماتيك وسازمانهاي جاسوسي نظيرسيا واينتلجس سرويس ازچنان وسعت وسازماندهي بهتري برخورداراست كه نمي توان هيچ مقايسه اي بين آنها با خبرگيري كشورهاي گروه دوم انجام داد . مثلاً اظهارات كم اهميت سخنگوي رئيس جمهورآمريكا دريك همايش مطبوعاتي معمولي درسطح بين المللي خيلي بيشترازاظهارات پراهميت نخست وزيرهند  انعكاس مي يابد .

درپايان بايد گفت كه ساختارنظام بين الملل به گونه اي يكسويه ازارتباطات وتسلط گروه كشورهاي پيشرفته برديگركشورها برخورداراست واين ساختارنشان مي دهد كه يك نظام متولي حاكم است وارتباطات با اينكه  عاملي دربقا وپيشرفت جامعه بين المللي ويكي ازبنيادهاي وجودي آن است اما عامل سلطه هم قرارگرفته است.