هدف اصلي "كشف حجاب " القاء فرهنگ تقليد گرايي بود

به گزارش خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر"، در زمان رضا خان تلاش براي غربي شدن جامعه ايران با جديت آغاز شد، تلاشي كه از ديد عده اي هدف آن مدرنيزه كردن جامعه بود ، اما بايد گفت در ساختار جامعه ايران دگرگوني اساسي و بنيادي بوجود نيامد .

يكي از اين تلاشها اين بود كه زن ايراني شكل و ظاهر زن غربي را بگيرد، اين امر يك مسئله مذهبي و فرهنگي بود كه باعث برخوردهاي شديد اجتماعي در جامعه شد و صدمات و اثرات نابهنجاري در ساختار اجتماعي ايران بر جاي گذارد. صدماتي كه روح بيگانگي و مصرف گرايي از نوع غربي را در جامعه رواج داد.

مسئله كشف حجاب به بهانه آماده كردن زنان براي ورود به صحنه هاي اجتماعي توجيه مي شد، به اين معنا كه حجاب مانع فعاليت آزاد زنان مي شود و قسمت عمده اي از جمعيت يا به عبارتي ديگر نيمي از نيروي فعال جامعه از فعاليت اجتماعي كنار گذاشته مي شوند پس بنابراين بايد زنان را از ساختارهاي دست و پاگير بويژه حجاب رها ساخت.

رضاخان بعد از سفر سال 1313 به تركيه و بازديد از مناطق مختلف اين كشور، شيوه فعاليت و نوع لباس زنان و همچنين روش آموزشي زنان ترك را از نزديك مشاهده كرد و با نوعي الگوسازي در ذهن خود و همچنين وضعيت نابسامان اجتماعي و اقتصادي ايران به اين فكر افتاد كه با شبيه سازي از تركيه، حجاب را در ايران براندازد و تصور مي كرد وضعيت بهتر اقتصادي تركيه ناشي از فعاليت زنان در جامعه است . تأثير اين سفر و تمايلات ملكه و زنان دربار و اشراف براي آزادي بيشتر و رهايي از حجاب باعث شد كه رضاخان به مؤثر بودن اين امر در پيشرفت جامعه مطمئن شود گرچه اين ذهنيت رضاخان توهمي بيش نبود . توهمي كه مي خواست پيشرفتي مخالف ساختار اجتماعي و فرهنگي جامعه بوجود آورد،  پيشرفتي به زور عوامل نظامي و خشونت .

به گزارش "مهر"، سياست كشف حجاب رضاخان علاوه بر شخص وي، حاميان ديگري نيز داشت يكي از اين گروهها افراد و اشراف زادگان ايراني تحصيلكرده خارج از كشور بودند كه پس از بازگشت به ايران، آنچه از سفر خويش به غرب دريافته بودند همان توجه به ظاهر شهرها و نوع پوشش مردم و بويژه زنان بود، در حالي كه توسعه جامعه غربي چيزي فراتر از ظاهر اين جوامع بود . اين عده چون مسئله حجاب را با مذهب و دين پيوند مي دادند و به نوعي با دين ضديت هم داشتند پس همراه با رضاخان و حتي با تبليغ و تشويق به اين امر كمك كردند، غافل از اينكه مسئله حجاب علاوه بر يك مسئله ديني مسئله اي ايراني است، حتي در ايران باستان ما هيچ سند و يا نشانه اي از بي حجابي وجود ندارد، ضمن اينكه تحولات اروپا معلول شرايط جامعه آنها بوده است و ساختار تمدن غربي، هيچ ارتباطي با نوع توسعه در ايران، آنهم مسئله كشف حجاب ندارد.

يكي ديگر از عوامل پيشرفت كشف حجاب، روزنامه ها و مطبوعات متأثر از غرب بود روزنامه هايي كه با چاپ عكسهاي زنان كشف حجاب شده توصيف و تبليغ و تشويق اين مسئله، به نوعي آتش بيار معركه بودند.

به گزارش "مهر"، رضاخان براي پيشبرد سياست كشف حجاب با توسل به عوامل وابسته، به ويژه كارمندان و شركت آنها در مراسم و جشنهاي خاص آنهم  با حضور خانواده هايي كه پوشش چادر را برداشته بودند و همچنين توسل به قطع حقوق يا اخراج كارمنداني كه زنان خود را وادار به كشف حجاب نمي كردند، توانست به نوعي در طول چند سال اين مسئله را جا بيندازد و بعد با مختلط كردن مدارس و مجبور كردن محصلين دختر و پسر به پوششهاي  همسان و شبيه به مدارس غربي، توانست اين مسئله را وارد آموزش كرده ، نوعي مبناي بنيادين براي اين امر بوجود آورده  و آنرا پايدار كند.

كانون بانوان كه با هدف متجدد كردن زنان ايران تشكيل شد، مدارس، جشنهاي ادارات دولتي، نامگذاري روز 17 دي به نام روز آزادي زنان (17 دي 1314) و استفاده از مدارس خارجي از جمله تلاشها و نمادهاي كشف حجاب در ايران بودند.

اوج مقاومت مردم در مقابل كشف حجاب رضاخاني كشتار مردم در مسجد گوهرشاد است كه در پي اجتماع مردم و به نوعي تحصن در اين مسجد و مساجد ديگر در مشهد اتفاق افتاد كه پس از تلاش روحانيون براي مذاكره با شاه در اين مورد و اعزام نماينده به تهران براي اين امر (آقاي قمي) و حبس ايشان اتفاق افتاد . حادثه اي كه براي اولين بار در ايران اتفاق افتاد اما خشونت بي حد در كشتن مردم و عدم رهبري واحد اعتراضات، باعث شد تا يك شورش مردمي و سراسري بر ضد رضاخان در كشور صورت نگيرد و اين امر رضاخان را جري تر و به نوعي راسخ تر كرد.

به گزارش "مهر"، كشف حجاب در ايران نماد تضادهاي سياسي و اجتماعي ايران و همچنين نشانه اي از ورود نابهنجاري هاي مدرنيته به ايران است، قدرت سياسي در ايران كه بايد مجري توسعه در جامعه باشد با توهمي بيش از اندازه به دنبال توسعه اي ناهماهنگ و حتي متضاد در جامعه است و وضعيتي را پيش مي آورد كه در پي فروپاشي ساختار فرهنگي چند هزار ساله يك تمدن است. از سوي ديگر روشنفكران و نخبگان فكري كه بايد در پي ارائه آگاهي به مردم باشند درك درستي از تحولات ندارند و واكنشهاي آنها بر اساس خمودگي، بي تفاوتي يا حتي همراهي غير مسئولانه است و مردم نيز در شرايطي كه فقر اقتصادي آنان را رنج مي دهد چاره اي جز مقاومت نمي بينند . مقاومتي كه حتي به از دست دادن زندگي و شغل مي انجامد البته توده مردم هميشه بر اساس ديانت و آداب و رسوم ايراني حجاب را مسئله اي ناموسي و شرافتي قلمداد مي كرده اند.

هدف اصلي كشف حجاب تلاش براي رواج مدل توسعه غربي، افزايش مصرف گرايي، تقويت بنيادهاي پايدار اجتماعي متضاد با دين، القاء نوعي فرهنگ تقليد گرايي بود و البته هدفي بزرگتر را به نام مدرن كردن ايران پيگيري مي كرد كه بر اساس واقعيتها و ساختار فرهنگي جامعه پايه گذاري نشده بود و توهمي از مدرن سازي بود.

به گزارش "مهر" در  روز 17 دي ماه  سال 1314 هجري شمس رضا خان طرح استعماري كشف حجاب را به مرحله اجرا گذاشت .  پس از تصويب قانون متحد الشكل شدن البسه در ششم دي 1307 ه ش و اجبار آقايان به پوشيدن كت و شلوار و كراوات و كلاه فرنگي ، رضا خان تلاش كرد كه چهره ظاهري زنان ايراني را نيز به صورت خارجي در آورد . از نظر رضا خان  حجاب ، مظهر جهل و عقب ماندگى بود. در آن زمان روشنفكران و فضاى فرهنگى و فكرى جامعه به تمدن و روش زندگى مردم در غرب و ايده هايى  مانند دولت غير مذهبى، آموزش و پرورش بدون مذهب و برابرى زنان به عنوان ارزش هاى برخاسته از جوامع اروپايى تمايل  زيادى نشان مى دادند ومقلدان فرهنگ بيگانه براي اثبات نهايت وابستگي خود به فرهنگ بيگانه اي كه به دقت نمي شناختند واز كنه اهداف آن آگاهي لازم نداشتند ، اسلام را همزاد و خادم ارتجاع و استبداد و حجاب را سمبل واپسگرايى و انحطاط معرفي مي كردند. پيشنيه اين امر را مي توان به سفر رضا خان به كشور تركيه مرتبط دانست . او در دوازدهم خرداد سال 1313 عازم تركيه شد و تحت تاثير اقدامات كمال آتاتورك بنيانگذار رژيم لاييك در اين كشور قرار گرفت . به همين دليل وي پس از بازگشت از اين كشور ريشه برخي از پيشرفت هاي ممالك غرب را دين زدايي دانست . در سال 1313 و پس از افتتاح دانشگاه تهران دختران اين دانشگاه به صورت بي حجاب در دانشگاه حضور يافتند .

رضا خان در چنين روزي در سال 1314 ه ش طي جشن فارغ التحصيلي دختران بي حجاب در دانشسراي مقدماتي رسما بر كشف حجاب تاكيد كرد . اين اقدامات با برگزاري مراسم و آيين هاي مختلط ادامه يافت . رضا خان در اين مراسم  به اتفاق همسر و دخترانش اشرف و شمس ، به صورت بي حجاب حضور داشت . اين اقدام  دقيقا با عرف ايراني مسلمان و دين اسلام مخالف  بود  . با ابلاغ قانون كشف حجاب برخي از زنان كه چادر ايشان را اجبارا برداشتند، روسري به سر كردند ، روپوش هاي بلند پوشيدند . اما رضا خان دستور داد و با شدت هرچه تمام تر بر اين گونه زنان هجوم برند و روسري هايشان را پاره كنند . ظلم وستمي كه به دستور رضاخان و با پشتيباني نيروهاي نظامي و به اصطلاح انتظامي و تدارك تبليغات روشنفكران مرعوب رضاخان عليه خانواده هاي مسلمان و به ويژه زنان مسلمان اعمال شد ، كارنامه  سراسر سياهي و تباهي و ستمگري گروهي نادان متكبر و خودباخته را براي هميشه در تاريخ اين كشور  ثبت  وبانيان وحاميان و مجريان آن را رسوا كرده است .