به گزارش خبرنگار مهر، استان قزوین با مساحتی حدود ۱۵ هزار و ۶۰۰ کیلومترمربع در ۱۴۵ کیلومتری غرب تهران و همسایگی استان های البرز، مازندران، گیلان، زنجان، همدان و مرکزی واقع شده است.
این استان دارای اقلیم نیمه خشک تا مدیترانه ای است و میزان بارش آن حدود ۲۲۰ تا ۳۲۰ میلیمتر در مناطق مختلف آن است که حدود ۹۰ درصد مساحت استان در شرایط نرمال و ۱۰ درصد مابقی در شرایط تر سالی قرار دارد.
استان قزوین در دو حوزه آبریز رودخانه سفیدرود و رودخانه شور قرار دارد، رودخانه اصلی حوزه سفیدرود در قسمت شمالی استان، شاهرود قرار دارد که بیشترین پتانسیل آب سطحی استان در آن جاری است و در بخش حوزه شور استان رودخانه های متعددی به صورت دائمی و فصلی وجود دارد.
عمده منابع آب زیرزمینی استان در دشت آبرفتی و عظیم قزوین قرار دارد و این دشت با داشتن آب زیرزمینی و خاک مناسب یکی از قطب های کشاورزی کشور محسوب می شود که بخش هایی از دشت قیدار در منطقه آوج نیز در این استان قرار دارد.
دشت قزوین با ۴۴۳ هزار هکتار وسعت از نظر پیشینه تاریخی، محصولات کشاورزی و گونه های جانوری، اهمیت اقتصادی و تاریخی بسیار مهمی در میان دشت های ایران دارد و بر خلاف آب و هوای کوهستانی اطرافش در زمستان هوایی سرد و در تابستان نیز هوایی گرم دارد و به علت اهمیت ویژه این منطقه اولین دشت ایران است که دارای ردیف بودجه در کشور شده است.
در حالی که حدود پنج درصد محصولات کشاورزی کشور در این دشت تولید می شود بررسی ها نشان می دهد با بالارفتن مصرف آب در بخش کشاورزی، تعدد چاه های غیرمجاز، برداشت بی رویه و تداوم خشکسالی ها آثاری از بروز پیامدهای بحران در این دشت زرخیز مشاهده می شود که بی توجهی به آن و نداشتن برنامه ریزی برای مقابله با کم آبی می تواند خسارات جبران ناپذیری را به بخش کشاورزی، اقتصاد و محیط زیست استان وارد کند.
مصرف بیش از ۹۰ درصد آب استحصالی استان در بخش کشاورزی، حفر چاه های غیرمجاز و برداشت های بی رویه شرایطی را فراهم کرده که در صورت مدیریت نکردن منابع آبی، دشت قزوین در آینده با بحران کم آبی جدی و خطر نابودی مواجه خواهد شد.
اهمیت بخش كشـاورزی در این مورد به دلیل مصرف بالایی از منابع آبی كشـور باید مورد توجه جدی قرار گیرد که در این خصوص یكی از راه های افزایش بازدهی مصرف آب در مزارع اسـتفاده از روش های آبیاری مدرن با راندمان بالاست.
اهمیت استفاده از سامانه‌های نوین آبیاری و نقش مهم آن در رسیدن به خودكفایی در تولید محصولات زراعی و اهتمام دولت محترم جمهوری اسلامی ایران و مسئولان جهاد كشاورزی در توسعه سامانه‌های نوین آبیاری، ارزیابی پروژه های اجرا شده را گریز ناپذیر می کند.
به دلیل جدی بودن مشکل کم آبی در استان قزوین در گفتگو با نیازعلی ابراهیمی پاک رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان فعالیتهای مهم در حوزه های مختلف و راهکارهای عملی این سازمان را برای مقابله با بحران آب جویا شدیم:
*وضعیت زمین های زیر کشت و محصولات تولیدی استان در حال حاضر چگونه است؟
استان قزوین با کمتر از یک درصد خاک کشور بیش از ۲.۵ درصد سطح زیرکشت محصولات و ۴.۵ درصد تولیدات کشاورزی را نیز به خود اختصاص داده است.
قزوین در برخی محصولات رتبه اول و دوم تا هفتم و در مجموع محصولات مهم تا جایگاه هشتم قرار دارد که بیانگر ظرفیت و پتانسیل این منطقه است.
*با توجه به خشکسالی سال های اخیر دشت قزوین به عنوان قطب کشاورزی استان هم اکنون در چه وضعیتی قرار دارد؟
دشت قزوین با قدمت طولانی خود در حال حاضر با کمبود آب مواجه است که کاهش منابع آب زیرزمینی و سطحی مشکل ساز شده و هر کار توسعه ای در بخشهای مختلف باید با محوریت آب صورت گیرد لذا تامین این نیاز در اولویت برنامه های استان قرار دارد.
منابع آبی استان از آب های زیرزمینی بالغ بر دو میلیارد و ۳۰۰ میلیون مترمکعب است و سالانه ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیون مترمکعب آب از مخازن آبرفتی تخلیه می شود که اگر بتوانیم با برنامه ریزی و اجرای طرح های بهینه سازی حدود ۱۲ درصد در مصرف آب صرفه جویی کنیم به تمام نیازها پاسخ خواهیم داد.
برای رسیدن به تولید پایدار باید از منابع آب و خاک درست استفاده کنیم و کشت و کار در توسعه پایدار باید مناسب باشد لذا در سازمان جهاد کشاورزی پروژه ای طراحی شده که بر اساس آن به این نتیجه رسیده ایم که یا باید روش فعلی را ادامه دهیم و با مشکلات بسازیم و منتظر خشک شدن دشت باشیم و یا به فکر بهینه سازی مصرف و نجات دشت باشیم.
در بسته پیشنهادی توسعه آبیاری تحت فشار در مزارع کشاورزی استان در اولویت قرار دارد و در صورت تامین منابع مالی قادرخواهیم بود ۲۰۰ هزارهکتار از دشت قزوین را زیر پوشش آیباری مدرن قرار دهیم.
وی اضافه کرد: با اجرای این طرح می توانیم ۷۵۰ تا ۸۰۰ میلیون مترمکعب در مصرف آب صرفه جویی کنیم و به تولید پایدار دست یابیم.
*چه میزان اعتبار برای اجرای طرح های آبیاری مدرن در استان در نظر گرفته شده است؟
برای آبیاری مدرن در مزارع کشاورزی در هر هکتار ۲۰ میلیون تومان اعتبار نیاز است که نیمی از آن به صورت بلاعوض و نیم دیگر به صورت تسهیلات داده می شود.
برای تحت پوشش قرار دادن ۲۰۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان چهار هزار میلیارد تومان اعتبار لازم است و سازمان جهاد کشاورزی آمادگی دارد هر سال با توجه به میزان اعتبار تخصیص داده شده این پروژه را اجرا کند.
*در زمینه مقابله با خشکسالی چه طرح های دیگری در دست اقدام دارید؟
توسعه کشت گلخانه ای از دیگر برنامه هایی است که می تواند زمینه مدیریت بهینه منابع آبی را محقق کند که در این راستا با ایجاد گلخانه های مدرن و کشت صیفی جات از گسترش سطحی کشت جلوگیری خواهیم کرد و در کنار آن سطح زیر کشت و تولید تا چند برابر افزایش خواهد یافت.
توسعه کشت گلخانه ای مصرف آب را تا ۷۰ درصد کاهش می دهد و اگر بتوانیم سالانه ۵۰ تا ۱۰۰ هکتار گلخانه در استان ایجاد کنیم در صیانت از منابع آبی و عرضه محصولی بازارپسند هم موفق عمل خواهیم کرد.
اجرای سیستم های آبیاری کم فشار در شبکه های آبیاری و زهکشی دشت قزوین از دیگر برنامه هایی است که می تواند زمینه کاهش مصرف منابع آبی را فراهم کند.
با داشتن شبکه هایی با قدمت نیم قرن میزان تبخیر آب در این روش بسیار بالاست که باید برای کاهش هدر رفت آب از طریق انتقال با لوله اقدام کنیم که این طرح نیز در برنامه ها پیش بینی شده است.
اجرای طرح ترکیب کشت مناسب از گیاهان مختلف برای تولید پایدار از دیگر برنامه های این سازمان است که مقدمات اجرای آن تهیه شده است.
*با توجه به اینکه وسعت زیادی سطح زیر کشت استان را باغات انگور تشکیل می دهد برای اصلاح شیوه آبیاری این باغات و افزایش تولید محصول چه اقداماتی صورت گرفته است؟
این کارشناس کشاورزی تصریح کرد: در استان قزوین ۳۵ هزار هکتار باغ انگور موجود است که از این لحاظ در رتبه سوم کشور ودر تولید انگور رتبه دوم و کشمش رتبه اول هستیم اما میزان عملکرد در واحد سطح بسیار پائین است که باید اصلاح شود.
ابراهیمی پاک گفت: استاندارد عملکرد تولید انگور ۳۰ تن در هکتار اما در استان این میزان ۹ تن در هکتار است لذا کشاورزان متضرر می شوند که طرح بهینه سازی باغات انگور با عملیاتی کردن آبیاری تحت فشار و داربستی کردن باغات در حال اجراست.
این مسئول اظهارداشت: جوان سازی باغات انگور با واریته های جوان از دیگر کارهایی است که با اجرای آن میزان عملکرد از ۹ تن به ۲۰ تن رسیده و با ۲.۵ برابر شدن تولید اقتصاد کشاورزان نیز متحول می شود.
وی گفت: ایجاد بارگاههای بهداشتی انگور در داخل باغات، احداث سردخانه برای نگهداری مطلوب و تازه محصول، ایجاد صنایع تبدیلی کشمش برای جلوگیری از خام خوری محصول می تواند به اجرای موفق طرح کمک کرده و مدیریت منابع آبی را تسریع کند.
ابراهیمی پاک یادآورشد: برای جوان سازی باغات انگور که در یک طرح سه ساله اجرا خواهد شد به ازای هر هکتار ۵۰ میلیون تومان نیاز است که در کنار آن صنایع تبدیلی نیز ایجاد شود و واریته های جدید در کشت وارد شود که در مجموع ۱۵۰۰ میلیارد تومان نیاز دارد.
وی تصریح کرد: از مجموع پنج هزار هکتار باغات انگور استان تاکنون سه هزار هکتار داربستی شده و برای مابقی باغات نیازمند تامین اعتبار بموقع هستیم.
این مسئول یادآورشد: در حال حاضر ۱۴ کارخانه کشمش در استان موجود است که کار بسته بندی را انجام می دهد که به علت نداشتن صنایع تبدیلی برای تولید آب میوه و کنسانتره بخشی از تولیدات هدر می رود.
*استان در خصوص تولید محصولات دیگر کشاورزی چه وضعیتی دارد و چه طرح های برای افزایش تولید محصولات دارید؟
ابراهیمی پاک اظهارداشت: استان قزوین با داشتن هشت هزار هکتار باغات زیتون در تولید این محصول نیز چایگاه خوبی دارد که در منطقه طارم طرح توسعه باغات زیتون اجرایی شده که تا دو سال آینده شش هزار هکتار دیگر به این باغات اضافه خواهد شد.
وی اضافه کرد: در زمینه زراعت چند محصول اساسی داریم که درصدیم به سمت اقتصادی شدن آنها حرکت کنیم که در حال حاضر ۶۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی به کشت گندم آبی و ۱۰۰ هزار هکتار به گندم دیم اختصاص یافته که در این محصول در برنامه ششم مقررشده تا با کاهش ۵۰ هزار هکتار از اراضی گندم برای کاهش مصرف آب و نهاده ها در مقابل عملکرد سطح را بالا ببریم که تولید را از سه هزار و ۲۰۰ تن به پنج هزار و ۵۰۰ تن برسانیم که با این کار سطح کشت کم شده اما تولید تغییری نخواهد کرد.
این مسئول به میزان تولید گندم استان هم اشاره کرد و یادآورشد: در استان ۲۸۰ هزار تن تولید گندم داریم که امسال پیش بینی می شود ۱۷۵ هزار هکتار محصول از کشاورزان خریداری شود.
ابراهیمی پاک اظهارداشت: در ذرت علوفه ای و دانه ای به دلیل داشتن سطح قابل توجهی از دامپروری نیازمند خوراک دام هستیم لذا درصددیم با حفظ سطح موجود در یونجه و ذرت عملکرد را از ۲۵۰ هزار تن به ۳۵۰ هزارتن برسانیم تا مصرف دام استان را تامین کنیم.
وی گفت: میزان تولید علوفه در استان ۲۲۰ هزارتن است که ۱۰۰ هزارتن از خارج استان تامین می شود که با ارقام آموزشی این میزان را به ۳۵۰ هزار تن خواهیم رساند.
*ردیف اعتباری دشت قزوین چه میزان است؟
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین تصریح کرد: در سفر مقام معظم رهبری به استان خوشبختانه با تاکید ایشان دشت قزوین دارای ردیف اعتباری شد و در سال گذشته پنج میلیارد تومان و امسال هفت میلیارد تومان تخصیص داده شده که ماده ۲۱۵ را اعمال خواهیم کرد تا کار تداوم یابد.
ابراهیمی پاک افزود: این اعتبارات در چهار بخش شامل انتقال آب از طریق لوله و چاه، کانال های بتنی، خاکی و زهکشی جنوب دشت قزوین، تسطیح اراضی دشت و اجرای سیستم های آبیاری نوین در داخل مزارع و سیستم کم فشار هزینه خواهد شد.
وی در خصوص باغات سنتی قزوین هم گفت: قزوین دارای هفت هزار هکتار باغ سنتی بوده که در حال حاضر به دلایل مختلف نیمی از آن از بین رفته و به ۳۷۰۰ هکتار رسیده که برای صیانت از آن باید اقدام کنیم.
این مسئول تصریح کرد: برای آبیاری باغات استان امسال سه میلیون مترمکعب آب تامین شده است.
*استان قزوین در زمینه تولید محصولات لبنی و آبزیان در چه جایگاهی قرار دارد؟
وی به قابلیت های استان در تولید محصولات لبنی هم اشاره کرد و یادآورشد: با بسترسازی مناسبی که در بخش دام وطیور استان صورت گرفته روزانه ۱۵۰۰ تن شیر در استان تولید می شود که ۲۵ درصد مصرف است که با صدور شش مجوز دیگر تا پایان برنامه ششم این میزان تولید با دو برابر شدن به سه هزار تن خواهد رسید که با توسعه واحدهای لبنی و تبدیلی در پنج سال آینده می توانیم برنامه ها را محقق کنیم.
ابراهیمی پاک یادآورشد: در زمینه مرغ و تخم مرغ هم در رده های هشتم و نهم قرار داریم که در حال حاضر سالانه ۵۰ هزار تن گوشت سفید در استان تولید می شود که با هماهنگی با اتحادیه توافق شده این میزان دوبرابر شده و به ۹۰ هزار تن برسد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین بیان کرد: در تولید مرغ سایز شده برای صادرات قادر به تولید سالانه ۱۰ هزار تا ۱۵ هزار تن هستیم و در تخم مرغ هم با حدود ۶۰ هزارتن در سال در رتبه هفتم وهشتم قرار داریم و تنها تولیدکننده مرغ مادر در کشور هستیم که ظرفیت ۹۰ هزار تن تولید این محصول را داریم.
این مسئول در خصوص وضعیت تولید آبزیان استان هم گفت: سالانه بیش از سه هزار و ۶۰۰ تن انواع ماهی سردآبی و گرمابی تولید می شود که در برنامه چشم انداز این محصول دو برابر خواهد شد و به هفت هزار تن می رسد.
نظر شما