طراحی نانومیسل‌های کارآمد در درمان سرطان دردانشگاه زنجان

به‌گزارش خبرگزاری مهر به‌نقل از دانشگاه زنجان، این نانومیسل از مواد اولیه‌ تجاری و به کمک روشی نسبتا ساده و کم‌هزینه تولید شده است و نتایج این تحقیقات در مقیاس آزمایشگاهی رضایت‌بخش بوده است.

سیس پلاتین یکی از متداول‌ترین داروهای مورد استفاده در درمان سرطان است. این دارو برای درمان سرطان پیشرفته‌ بیضه، سرطان پیشرفته‌ تخمدان، مثانه، سر و گردن و ریه کاربرد دارد. با توجه به محدودیت‌های پیش‌رو در کاربرد کلینیکی سیس پلاتین، در این تحقیقات، یک سیستم دارورسانی نانومیسلی طراحی و ساخته شد.

پژوهشگر دانشگاه زنجان درخصوص مشکلات استفاده از سیس پلاتین، گفت: معضلات کاربرد سیس پلاتین و مشتقات دیگر این خانواده«مانند اگزالی و کربو پلاتین»، شامل حلالیت بسیار پایین در محیط‌های بیولوژیکی، عوارض جانبی گسترده و عملکرد کاملا غیرگزینشی در مواجهه با سلول‌های نرمال و سرطانی است. هدف ما در این طرح، رفع این محدودیت‌ها با استفاده از سیستم نانودارورسانی هوشمند بوده است.

دکتر سید جمال طباطبایی رضایی،  افزود: در این پژوهش از یک روش سنتزی نسبتا آسان برای ساخت نانومیسل پلیمری، با استفاده از مواد اولیه‌ای که همگی به‌صورت تجاری موجودند، استفاده شده است.

به‌گفته‌ طباطبایی، نانومیسل طراحی شده به محرک گلوتاتیون، از عوامل احیاکننده موجود در سیتوپلاسم سلول‌های سرطانی، حساس است، لذا به‌دلیل وجود اختلاف غلظت بزرگ برای عوامل احیاکننده موجود در سیتوپلاسم سلول‌های سرطانی نسبت به پلاسمای خون، این نانوحامل، دارو را به‌صورت کاملا گزینشی در سلول‌های سرطانی آزاد خواهد کرد.

وی در ادامه افزود: در واقع با طراحی این نانوداروی جدید می‌توان از اثرات سوء دارو بر بافت‌های نرمال بدن به میزان زیادی جلوگیری به عمل آورد. از طرفی برای اینکه سامانه‌ نانوداروی تهیه شده بتواند در حداقل زمان ممکن در بافت توموری و متعاقب آن در سلول‌های سرطانی تجمع یابد، از لیگاند هدایت کننده اختصاصی سلول‌های سرطانی، یعنی فولیک اسید در سطح نانودارو استفاده شده است.

طباطبایی افزود: نتایج حاصل برای این نانومیسل‌های چند عاملی بسیار امیدوار کننده بوده و پیش‌بینی می‌شود با انجام تحقیقات بیشتر در شرایط درون‌تنی و تکمیل تحقیقات در فازهای مختلف، بتوان به آینده‌ این نانوداروی ضدتوموری امیدوار بود و با کاربرد این نسل جدید حامل‌ها در شیمی‌درمانی، بسیاری از عوارض جانبی داروهای ضدتوموری برطرف شده و در عین حال اثربخشی داروهای مورد استفاده به‌صورت قابل توجهی افزایش یابد.

عضو هیأت علمی دانشگاه زنجان در توضیح دقیق‌تر نتایج کسب شده گفت: پیش‌داروی طراحی شده از اتصال کووالانسی دارو به بلاک کوپلیمر دوگانه دوست، قابلیت بسیار بالایی در تشکیل نانومیسل‌های پلیمری با ریخت «مورفولوژی»کروی و اندازه ذرات حدود ۲۰ نانومتر در محیط بافر فسفات سالین از خود نشان داد.

طباطبایی ادامه داد: مطالعات رهاسازی دارو در شرایط شبیه‌سازی شده‌ برون‌تنی، حاکی از این بود که این نانودارو تحت شرایط فیزیولوژیکی نرمال کاملا پایدار بوده و سرعت رهاسازی دارو در این شرایط بسیار پایین است که این در حالی است که این نانودارو نسبت به شرایط سلول‌های توموری بسیار حساس بوده و این عکس‌العمل هوشمندانه نسبت به سطح غلظت گلوتاتیون منجر به آزادسازی دارو به‌صورت کاملا گزینشی در سیتوپلاسم سلول‌های سرطانی می‌‌شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه زنجان گفت: همچنین مطالعات فلوسیتومتری و میکروسکوپ فلورسانت نشان داده که حامل‌های عامل‌دار شده با فولیک اسید از میزان نفوذ سلولی بسیار بالایی برخوردارند.

سید جمال طباطبایی رضایی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه زنجان، دکتر ناصر صفری و دکتر محمدرضا نبید، اعضای هیئت‌علمی دانشگاه شهید بهشتی، دکتر حسن نیک‌نژاد، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و دکتر وحید امانی، پژوهشگر فرا دکترای دانشگاه شهید بهشتی، در انجام این طرح همکاری داشته‌اند. نتایج این تحقیقات در مجله‌ POLYMER CHEMISTRY (جلد ۶‌ ، شماره ۱۵، سال ۲۰۱۵، صفحات ۲۸۴۴ تا ۲۸۵۳) منتشر شده است.

تحت شرایط فیزیولوژیکی نرمال کاملاً پایدار بوده و سرعت رهاسازی دارو در این شرایط بسیار پایین است. این در حالی است که این نانودارو نسبت به شرایط سلول‌های توموری بسیار حساس بوده و این عکس العمل هوشمندانه نسبت به سطح غلظت گلوتاتیون منجر به آزاد سازی دارو به صورت کاملاً گزینشی در سیتوپلاسم سلول‌های سرطانی می‌ شود.

همچنین مطالعات فلوسیتومتری و میکروسکوپ فلورسانت نشان داده که حامل‌های عامل‌دار شده با فولیک اسید از میزان نفوذ سلولی بسیار بالایی برخوردارند.