پوست اندازي نظام سياسي فلسطين و دورنماي اثرات آن

بديهي است كه با اين شرايط ، آينده سياست هاي تشكيلات خودگردان با توجه به خط  و مشي هاي كنوني حماس كه گزينه مقاومت را برگزيده و از شناسايي رژيم صهيونيستي ممانعت مي كند، در هاله اي از ابهام خواهد بود.

نتيجه انتخابات بي شك بر سياست گروه هاي داخلي فلسطين و بازيگران بيروني روند صلح ، تاثيرگذار خواهد بود، دورنماي  نتايج انتخابات 5 بهمن را بر رويكرد سياسي تمام طيف ها و واحدهاي سياسي درگير در مسئله فلسطين مي توان در بخشهاي زير بررسي كرد:

جنبش حماس و فتح : به موازات درگيري فتح در فرآيند گفتگو با رژيم صهيونيستي درطي سالهاي گذشته و فاصله گيري با بدنه مردم، جنبش حماس رابطه خود را با مردم نزديك تر از گذشته كرد و همين عامل موجب اقبال اكثريت ملت فلسطين به نامزدهاي جنبش حماس شد.

در گذشته مقبوليت فتح با كيش شخصيتي ياسر عرفات رئيس فقيد تشكيلات خودگردان كه رهبري مردمي بود، تنيده شده بود؛ پس از مرگ عرفات ، ابومازن(محمود عباس) نتوانست خلاء موجود بين مردم و رياست تشكيلات را پر كند؛ در مقابل بسياري از رهبران مردمي حماس با انتخاب گزينه مقاومت و عدم شناسايي اسرائيل خون بهاي زيادي را پرداخت كردند؛ شخصيت هايي چون شيخ احمد ياسين بنيانگذار و رهبري معنوي حماس  و عبدالعزيز الرنتيسي از تئوري پردازان بزرگ مقاومت از جمله كساني بودند كه در راه اين آرمان شهيد شدند .

با همه اين اوصاف، حماس با پيروزي در انتخابات به مهره بازي تبديل شده است كه فتح پيش از اين در آن جايگاه، ايفاي نقش مي كرد و متناقض بودن آرمان حماس با موجوديت رژيم صهيونيستي و سياست هاي تجويزي آمريكا، بازي گري اين مهره را دشوارتر از پيش خواهد كرد ؛ فتح در داخل به عنوان اپوزيسيون ظاهر خواهد شد و عملكرد حماس را زير ذره بين خواهد گرفت و دوم اينكه عدم شناسايي اسرائيل و عدم گفتگو با تل آويو به علت مسكوت گذاشتن روند صلح نمي تواند براي مدت طولاني استراتژي حماس باقي بماند و اين ممكن است سياست هايي را كه به واسطه آن در انتخابات به پيروزي رسيده بود، به چالش بكشد و در مسير گفتگو گام بردارد .

رژيم صهيونيستي : تل آويو با پيروزي حماس مجبور خواهد شد وقت و انرژي بيشتري را صرف كند تا اين جنبش را همانند فتح وادار به گفتگو كند و سپس روند مذاكرات غير عادلانه را ادامه دهد؛ مقامات رژيم صهيونيستي مجبور خواهند شد دست به دامان برخي از كشورهاي عربي شوند كه رابطه خوبي با اسرائيل دارند؛ تكيه بر مفاهيم مسمومي چون تروريست بودن حماس ، درخواست از اتحاديه اروپا براي عدم حمايت از تشكيلات خودگردان و تهديدات نظامي از جمله راهكارهاي تل آويو براي اعمال فشار بر جنبش حماس در آينده خواهد بود .

آمريكا: مقامات واشنگتن از چند ماه پيش در يك تلاش ديپلماتيك با ترفندهايي چون تروريست خواندن حماس و ايجاد بدبيني در بين مردم خواهان عدم پيروزي اين جنبش بود، ولي به هر حال با پيروزي حماس، طرح "نقشه راه" و نسخه پيچي اين دولت براي صلح فلسطين بر اساس مواضع حماس به حالت كماي سياسي رفته است. دولتمردان واشنگتن مجبورخواهند شد به صورت مستقل و هم با همكاري كميته چهار جانبه، طرح "نقشه راه" را كه از طرف حماس موضوع مرده اي است از بن بست خارج كند .

اتحاديه اروپا : اين اتحاديه اگر چه از پيروزي حماس كه موضعي تندتر در قبال رژيم اسرائيل دارد، خرسند نيست، اما نمي تواند بر شاخصه هاي دموكراسي علامت سوال بگذارد چرا كه پيروزي حماس خواسته مردم است و در قاموس دموكراسي بايد به خواسته مردم احترام گذاشت . اتحاديه اروپايي مجبور به پذيرش نتايج انتخابات است، ولي از آنجا كه سياست هاي جنبش حماس را برنمي تابد، سعي خواهد كرد با اعمال فشار بر حماس، اين جنبش را به سمت مذاكره با اسرائيل ترغيب كند. اتحاديه اروپا در گذشته با شعار تشكيل دولت مستقل فلسطيني و كمك هاي اندك به تشكيلات خودگردان سعي داشت وجهه اي بي طرف از خود نشان دهد ؛ با پيروزي حماس رويكرد اروپا مورد سنجش صداقت قرار خواهد گرفت . 

اتحاديه عرب : بيشتر اعضاي اين اتحاديه از جانب آمريكا به خاطر محدوديت دموكراسي در كشورشان با چالش روبرو هستند و به نوعي براي فرار از فشارهاي واشنگتن مجبور هستند در بيشتر مسائل منطقه اي با رويكرد آمريكا موافق باشند؛ بر همين اساس نگران پيروزي حماس در انتخابات بودند. در مقطع كنوني با مشخص شدن نتيجه اين انتخابات، كشورهاي عربي بر اين تلاش خواهند بود كه جنبش حماس را مجاب كنند تا از مواضع تند خود نسبت به اسرائيل فاصله بگيرد. از آنجا كه كشورهاي عرب در مورد رژيم اسرائيل نمي توانند بر سياست هاي آمريكا و اتحاديه اروپا تاثيرگذار باشند، سعي خواهند كرد از جيب تشكيلات خودگردان براي پيشبرد اهداف در نظر گرفته شده براي آينده فلسطين خرج كنند . 

ارزيابي هاي "مهر"، حاكي است برآورده  نشدن انتظارات كشورهاي غربي و رژيم صهيونيستي از نتايج انتخابات 5 بهمن ، موجب خواهد شد طرف پيروز انتخابات و طيف هاي داخلي و خارجي ناراضي در رويكرد خود با موضعي متعادل تر نسبت به گذشته به مسئله فلسطين نگاه كنند . 

پيروزي حماس پادزهر سياست هاي تندرويانه رژيم اسرائيل و غرب در قبال فلسطينيان بود ؛ حمايت آمريكا و اتحاديه اروپايي از عملكرد جنايتكارانه تل آويو در سرزمين هاي اشغالي باعث شد بي طرفي اين كشورها و نقشه هاي ترسيمي شان پوشالي تلقي شود و گزينه مقاومت بر گفتگوي غيرعادلانه ترجيح داده شود؛ موفقيت حماس و بدست گرفتن سكان هدايت تشكيلات خودگردان، بازيگران اين جنبش را با يك رويكرد مقاومت سيستماتيك روبرو كرده است. با اين شرايط كشورهاي غربي نمي توانند از موضع ناعادلانه بر روند صلح پافشاري كنند و درطرف مقابل جنبش حماس نيز چون از حالت اپوزيسيون خارج شده و در راس هرم تشكيلاتي قرار گرفته است كه مخاطب بازيگران بين المللي است ، نمي تواند نسبت به تعهدات گذشته به طور كلي بي تفاوت باقي بماند و همين امر اين جنبش را به اتخاذ رويكردهايي  ميانه رو تر از گذشته خواهد كشاند .