خبرگزاری مهر، گروه استانها: سیاست محلوه محوری با مولفه های تراکم زدایی و تفویض اختیار، از جمله سیاست های مدیریت شهری است که می تواند در کوچک‌ترین واحد تقسیمات شهری که همان محله بوده و به نوعی معنا دهنده هویت شهر است، باعث مشارکت آگاهانه ساکنان محلات، واگذاری کار مردم به خودشان و نوسازی و توسعه هر محله و منطقه به وسیله مدیران و ساکنان همان محل شود.
اگر کمی به عقب برگردیم، نظام محله‌ای در شهرهای قدیم صرفاً یک نظام شهری نبود، بلکه نوعی نظام اداره شهر و به نوعی نظام حمایت از شهروندان نیز بوده است. محله در واقع یک ساختار کالبدی مشخص داشت و یک شهر از تعدادی محله تشکیل می‌شد.
در قدیم محله‌ها نوعی نظام اداری داشتند؛ یعنی در هر محله تامین امنیت، مسائل حقوقی، مسائل اقتصادی مثل جمع‌کردن مالیات‌ها و خراج توسط ساکنان و بزرگان محله انجام می‌شد و از این طریق مردم واقعاً در اداره شهر مشارکت می‌کردند.
با افزایش جمعیت و توسعه شهرها، ارتباطات روزانه مردم بسیار کم و نقش محلات کم رنگ شده و حتی هویت برخی از آنها از بین رفته است.
اگرچه به طور معمول فعالیت‌های مختلفی در شهر انجام می شود که مردم خودآگاه یا ناخودآگاه در آن سهیم هستند ولی نکته مهم ایجاد نهادهایی است که از طریق آنها مردم واقعاً در امور شهری سهیم شده و مشارکت تاثیر گذار داشته باشند.
با این رویکرد، دولت هفتم اقدام به احیای شوراهای شهر کرد تا از این طریق مشارکت حداکثری مردم در به ثمر رسیدن امور شهری را جلب کرده و مسایل و مشکلات هر شهر و محله از طریق ساکنان همان شهر و محل و در قالب شوراهای شهر و محلات پیگیری شود.
در این میان شهردار رشت نیز به عنوان سکاندار یکی از کلانشهرهای کشور، در صدد پیاده کردن الگوی موفق محله محوری در محلات رشت است.
اجرای سیاست محله محوری در رشت
شهردار رشت از همان روزهای نخست روی کار آمدن خود، از برنامه محله محوری در مدیریت شهری رشت خبر داد و با حضور در محله های مناطق ۵ گانه شهری، ضمن یادآوری نقش پر رنگ محلات به مدیران خود، زمینه های اجرای طرح های محله محوری را مورد بررسی قرار داد.
طرح محله محوری رشت که شامل اصلاحات هندسی و ترافیکی، عناصر زیباسازی، فضای سبز، آسفالت، امور فرهنگی، آموزشی و ترویجی در حوزه هایی در دستور کار قرار گرفته تا با اجرای این طرح، مردم رشت بیشترین سهم مشارکت در امور شهری را طی چند دهه گذشته داشته باشندمحمد علی ثابت قدم در جلسه توجیهی این طرح برای شهرداران مناطق ۵ گانه به مدیرانش تاکید کرده بود: مردم از وضعیت شهر و محله شان عصبانی هستند و نیاز به دیدن نتایج عملی کارهای ما دارند نه اینکه دور میز بنشینیم و برای ملت تصمیم بگیریم.
وی از مدیرانش خواسته تا طرح محله محوری را با مشارکت و کمک مردم اجرایی کرده و ظرف شش ماه به پایان برسانند.
براین اساس، طرح محله محوری رشت که شامل اصلاحات هندسی و ترافیکی، عناصر زیباسازی، فضای سبز، آسفالت، امور فرهنگی، آموزشی و ترویجی در حوزه هایی مثل تفکیک زباله و مدیریت پسماند می شود، در دستور کار مدیران شهری قرار گرفته تا با اجرای این طرح، مردم رشت بیشترین سهم مشارکت در امور شهری را طی چند دهه گذشته داشته باشند.
توازن در توسعه با اجرای طرح محله محوری
شهردار اسبق رشت در همین راستا به خبرنگار مهر می گوید: سیاست محله محوری سبب پیوستگی و توازن در توسعه محلات است.
اصغر شکرگزار با اشاره به اینکه در گذشته محله ها سهم زیادی در گسترش شهر داشته اند بیان می کند: شهرها به دنبال یک محله گسترش پیدا می کردند و این رویکرد باعث ایجاد توازن می شد.
این استاد دانشگاه نکته مهم این نگرش را مشارکت شهروندان می داند و ادامه می دهد: برای جاری بودن ساختار محله محوری در شهر، شهرسازان باید در ساخت و ساز شهری به این موضوع توجه ویژه داشته باشند.
وی نتیجه مهم این سیاست را توسعه شهری و ارایه خدمات بهتر بیان و اضافه می کند: اصل مهم در این باره شکل گیری ساختار است و در صورت نداشتن ساختار، طراحی خدمات به مشکل برخواهد خورد. مدیران باید بخشی از وقتی که برای مراجعات مردمی و حضور در بین مردم می گذرانند را جزو کارهای مدیریتی محسوب کنند
با این حال شکرگزار معتقد است در شهرسازی امروزی محله معنای خاصی نداشته ودر این باره توضیح می دهد: محله دارای ویژگی و تعریف خاصی است. یعنی یک محله باید دارای مرکزیتی با ساختمان هایی مانند مسجد، مدرسه، کتابخانه باشد که در صورت عدم وجود ساختار محله ای، تعاون محله ای نیز شکل نخواهد گرفت.
وی همچنین با اشاره به اهمیت استفاده از پتانسیل مردمی در مدیریت شهری تصریح می کند: هرچند باید ارتباط بیشتری بین مدیران شهری و مردم وجود داشته باشد اما متاسفانه گاها می بینیم که مردم یک منطقه بعد از ۴ سال حضور شهردار در منطقه، وی را نمی شناسند.
این استاد دانشگاه گیلان می گوید: مردم باید مدیران شهری خودشان را بشناسند. حتی مدیران باید بخشی از وقتی که برای مراجعات مردمی و حضور در بین مردم می گذرانند را جزو کارهای مدیریتی محسوب کنند.
شکرگزار همچنین با اشاره به حضور شهردار در مساجد محلات می گوید: در مدیریت فعلی نیز که شهردار رشت خودش پایه گذار ارتباط با مردم بوده است باید از شهرداران مناطق ۵گانه حضور در بین مردم را بخواهد و هر چند ماه یکبار وعده ها و عملکرد مدیران بررسی شود.
شهردار اسبق رشت به برخی مشکلات در سال های اخیر اشاره و تاکید می کند: برخی از قوانین شورا و شهرداری ما نیاز به اصلاح داشته و همچنین مدیریت شهرداری برای عملکرد بهتر نیاز به ثبات دارد.
محلات رشت شناسنامه دار می شوند
شهرداران مناطق به عنوان مجریان این طرح در سطح شهر در اجرای این برنامه نقش پررنگی دارند. شهردار منطقه ۴ شهر رشت در گفتگو با مهر می گوید: با توجه به برنامه محله محوری شهردار رشت، در حال تدوین شناسنامه برای مشخص کردن نقاط ضعف و قوت محلات هستیم.
مهرداد عیسی پور با اشاره به اینکه این کار با کمک خود مردم انجام خواهد گرفت بیان می کند: شناخت و رفع مشکلات شهری نیازمند مراجعه به خود شهروندان است.
وی با بیان اینکه هر منطقه شهری به ۱۱ محله تقسیم شده است اظهار می کند: برخی از نیازهای این محلات روکش آسفالت، پیاده راه سازی، ایجاد فضای سبز و پارک و جانمایی پل های عابر پیاده است.
عیسی پور ادامه می دهد: بعد از جمع آوری اطلاعات محلات، زمان مورد نیاز برای رفع مشکلات نیز مشخص خواهد شد.
وی شناخت مشکلات مردم را منوط به مراجعه شهرداری به خود مردم می داند و به حضور شهردار در برخی از مساجد منطقه ۴ اشاره می کند و می گوید: حضور شهردار در این مساجد و ملاقات حضوری وی با مردم و شنیدن مشکلات آنها از نزدیک، سبب ارتباط بیشتر مردم با شهرداری شده است.
عیسی پور همچنین از افتتاح اولین سرای محله منطقه ۴ در روزهای آتی خبر می دهد و می افزاید: این مکان ابتدا توسط نیروهای شهرداری اداره خواهد شد تا بعد خود مردم مدیریت آن را بر عهده بگیرند.
به گفته عیسی پور این سرای محلات در ۱۱محله منطقه ۴ ایجاد خواهد شد که اجرای کلاس های آموزش های شهروندی، فرهنگی و ورزشی در آن پیش بینی شده است.
طرح محله محوری، راهی برای جلب مشارکت مردمی
شهردار منطقه دو رشت نیز که یکی از مناطق پر جمعیت شهر محسوب می شود در خصوص اجرای این طرح به خبرنگار مهر توضیح می دهد: در برنامه محله محوری، هدف افزایش مشارکت مردم در مدیریت شهری است.
مریم گل احضار با اشاره به اینکه منطقه ۲ شهر رشت شامل بافت مرکزی شهر بوده و از فشردگی زیادی برخوردار است بیان می کند: بهترین راه برای ارتباط با مردم این است که به جای آنکه مردم در شهرداری حضور پیدا کنند ما در میان مردم حضور پیدا کنیم.
وی مشارکت شهروندان به عنوان ناظر در کنار شهرداری را سبب بهتر دیده شدن مشکلات شهر می داند و تصریح می کند: در این حالت شهروندان در جریان امور قرار گرفته و میزان اجرای برنامه ها نیز بسیار بیشتر خواهد شد.
گل احضار با اشاره به اینکه یکی از محلات منطقه ۲ برای ایجاد سرای محله به عنوان پایلوت انتخاب شده است بیان می کند: شهروندان در این سرای محله آموزش های فرهنگی می بینند.
وی ادامه داد: رویکرد طرح محله محوری پرداختن به هدفی بلند مدت است و از این طریق می خواهیم در بقیه محلات نیز سرای محله ایجاد کنیم.
شهردار منطقه دو یادآوری می کند که این موضوع در بسیاری از کلانشهرها مورد استفاده قرار گرفته و حتی شهرداری تهران به مرحله تشکیل شورای محله نیز رسیده است.
به نظر می رسد که رویکرد دوباره شهرداری رشت به محله محوری مانند شهرداری برخی از کلاتشهرها می تواند سبب احیای دوباره محلات و هویت بخشی به قسمت های مختلف شهر باشد. باید منتظر ماند و دید آیا اجرای این سیاست می تواند منجر به مشارکت بیشتر شهروندان و کاهش مشکلات شهری شود یا خیر؟
خبرنگار: مریم صابری
نظر شما