خوشه‌های زرینی که «کاه» شد/ اینجا حاصل کاشت و برداشت «هیچ» است

خبرگزاری مهر - گروه استانها: کشاورز روستایی زیر سایه آفتاب ظهر خردادماه چشم به مزرعه ای دارد که کمباین ها درو می کنند، مرد کمباین دار سرش را تکان می دهد و حسرت از نگاه چرخه های ماشین اش می بارد، آری دست زمین خالی است!

کمباین می رود و برمی گردد، هرچه تلاش می کند حکایت زمین همان است که بود؛ دستهایی که خالی تر می شود و انگار از روز اول هم چیزی برای بخشیدن نداشته است.

اینجا بر لب خروشان سیمره و کشکان زمین فریاد العطش سر داده است، هر چند که فریادرسی نیست و باید با همین دستهای خالی بسازد و بسوزد.

مردم ناامیدانه به اراضی کشاورزی می نگرند و مزرعه ها غصه جیب و معیشت کشاورزان را می خورند؛ اقتصاد مردم به همین دانه های گندم و محصولاتی است که امسال هم مثل پارسال زمین بخشیدن آن را دریغ کرده است.

اینجا از فاضلاب هم نمی شود گذشت

۹ ماه انتظار به پایان رسیده تا دانه های پاشیده شده بر سینه دشت های کوهدشت به دست خیس باران های متوالی قد بر افراشته و پس از ۹ ماه به دانه های درشتی تبدیل شوند.

دست های دعا و چشم های نگران کشاورزان ۹ ماه به دشت های تشنه ای بود که به نوازش تند بارانی دچار نشدند و پسمانده آبی هم اگر در عمق ۲۰۰ متری زمین بود، به بازدم پمپ چاه های عمیق بیرون کشیده شد تا دانه های ذرت و چغندر را آب بپاشند.

برخی دشت های پایین دست را هم آب فاضلاب شهر آبیاری کرد و این یعنی برخی کشاورزان حتی از آب فاضلاب مسیر زمین های شان نگذشتند، آب گندیده ای که پس از گذر از جای رودخانه قدیمی شهر، بیرون می رود تا خود را به روستاهایی برساند که چشمه هایشان چندسالی است خشک شده است.

اما کشاورزان کنار دست این فاضلاب، پمپ ها را در آب گندیده ای می گذارند که بوی بدشان اطراف را پر کرده است تا با بارانی کردن آن محصولات جالیزی خود را سیراب کنند، محصولاتی که باید برای مصرف به دهان مردم برسند.

خشکسالی به دانه های کاشته شده گندم رحم نکرد

خشکسالی اجازه نداد دانه های کاشته شده گندم قوت بگیرند و دست آخر مجبور شدم همه محصول را با دانه و ساقه درو کنم و خرمن کوب کنم شاید از محصول «کاه» چیزی گیرم بیایدیکی از کشاورزان کوهدشتی که تمام محصولش را فروخته اما هزینه کاشت را هم درنیاورده است به خبرنگار مهر می گوید: این همه زحمت کشیدم و بار کاشت و شخم و... را به دوش کشیدم اما خشکسالی اجازه نداد دانه های کاشته شده گندم قوت بگیرند و دست آخر مجبور شدم همه محصول را با دانه و ساقه درو و خرمن کوب کنم شاید از محصول «کاه» چیزی گیرم بیاید.

این کشاورز ادامه می دهد: قد خوشه ها به اندازه ای نبود تا کمباین بتواند آن را درو کند و مجبور شدم با داس درو کنم تا با روش برداشت سنتی به کاه تبدیلشان کنم.

وقتی ذرت و چغندر آب دشت ها را سر می کشند

کشاورز دیگری که در حال جمع کردن پست کاشت های زمین است، می گوید: به اندازه ای ضرر کرده ام که بدهکار صاحب کمباین هم شدم حالا می خواهم با جمع کردن پست کاشت و تبدیل کردن به کاه لااقل هزینه های کاشت و برداشت را پس بدهم.

این در حالی است که وقتی چشم می چرخانی در کنار کشت های نرسیده به فواره هایی بر می خوری که می چرخند تا آب را از عمق ۲۰۰ متری بیرون کشیده و کشت های ذرت و چغندر را سیراب کنند.

اگر به همین روال پیش برود طولی نمی کشد که این دشت قطره آبی در مشت چند صدمتری خود نخواهد داشت تا دهان مردم شهر را سیراب کند.

۶۵ روز یک قطره باران هم نبارید

مدیر جهاد کشاورزی کوهدشت در این رابطه در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان این که در سال زراعی امسال و سال گذشته در وضیعت کامل خشکسالی بودیم، می گوید: در سال زراعی ۹۳ نسبت به سال قبل از آن بیش از ۴۴ درصد و در مقایسه با میانگین بلند مدت ۱۰ ساله با ۳۶ کاهش بارندگی روبه رو بوده ایم.

بهمن فریدونی ادامه می دهد: علاوه بر این امسال دشت های کوهدشت با پراکنش نامناسب بارندگی مواجه بود و در یک برهه ۶۵ روز نباریدن باران را شاهد بودیم.

این سخنان در حالی مطرح می شوند که ۹۰ درصد کشت های کوهدشت دیم و تابع شرایط جوی و میزان بارش های و نزولات جوی است.

محصولاتی که قابلیت برداشت نداشتند

تولید گندم امسال انبار غله لرستان چیزی حدود ۲۰ هزار تن بود که این رقم نسبت به سال های گذشته بسیار ناچیز استمدیر جهاد کشاورزی کوهدشت ادامه می دهد: سال زراعی ۹۳ و ۹۴  را باید یک سال زراعی بد نامید چرا که لطمه های زیادی به کشت های کوهدشت وارد شد به طوری که کلزا، جو، گندم دیم این دشت از بین رفت و در برخی مناطق اصلا قابلیت برداشت وجود نداشت.

فریدونی با بیان این که میزان خسارت بر کشت های مختلف ما امسال از ۸۰ تا ۹۵ درصد بوده است می افزاید: تولید گندم امسال کوهدشت چیزی حدود ۲۰ هزار تن بود که این رقم نسبت به سال های گذشته بسیار ناچیز است.

آفت سن همدست دیو خشکسالی

وی با اشاره به خسارات ناشی از آفت سن در مزارع کوهدشت، می گوید: زمان هجوم آفت سن به دشت های کوهدشت متاسفانه کشاورزان دست از مزارع خود کشیده و به مقابله با آن بر نخاستند و این درحالی است که اگر مبارزه با سن را آغاز می کردند بدون شک در کمیت و کیفیت محصول تاثیر می گذاشت.

مدیر جهاد کشاورزی کوهدشت ادامه می دهد: در جاهایی که آلودگی سن بیشتر بود مجبور شدیم با سم و امکانات دولتی با آن مبارزه کنیم.

چاههای عمیقی که شیره جان دشت ها را می مکند

فریدونی در رابطه با کارکرد بی رویه چاه های عمیق این شهرستان می گوید: واقعیت امر این است که ما متولی کشاورزی و تولید هستیم و متولی کنترل وضعیت آب وزارت نیرو است و در این رابطه نظارت چندانی صورت نگرفته و مجوزهای زیادی صادر شده است.

وی ادامه می دهد: برخی جاها مشاهده شده که از چاه های غیر مجاز استفاده می شود اما جهاد کشاورزی از لحاظ ساز و کار قانونی نمی تواند در این زمینه دخالت کند.

بنابراین گزارش جنوب استان لرستان با رودخانه های سیمره و کشکان، بار بخش عمده ای از تولید غلات استان را به دوش می کشد که با وقوع خشکسالی های ۱۳ سال گذشته در استان لرستان و کاهش چشمگیر منابع آب زیرزمینی شاهد مشکلات جدی در زمینه آب شرب و کشاورزی در شهرستانهای کوهدشت، پلدختر و رومشکان بوده ایم.

این در حالیست که لرستان با دارا بودن ۱۱ درصد آبهای سطحی کشور شاهد خروج سالانه میلیاردها متر مکعب آب از استان است که ۶۳ درصد از این میزان آب از حوزه کارون بزرگ و به طور عمده رودخانه دز و مابقی از حوزه کرخه خارج می شود و در پشت سدهای دز، کرخه و کارون در استان خوزستان جمع می شود.

از میزان آب خارج شده از استان لرستان در حوزه کرخه ۶۶ درصد از سیمره تخلیه و ۳۳ درصد باقی مانده از حوزه کشکان شهرستان پلدختر خارج می شود تا عدم مدیریت منابع آب در این استان چالش برانگیز شود.

وضعیت خروج میلیاردها مترمکعب از استان لرستان در حالیست که عدم مهار آبها در استان لرستان موجب چالش جدی در حوزه صنعت، کشاورزی و آب شرب در یکی از پر آب ترین استانهای کشور شده است.

هم اکنون صدها روستای لرستان همچنان از نعمت آب شرب محروم هستند و ۷۵ درصد اراضی کشاورزی این استان پرآب در کمال ناباوری دیم است تا هر ساله خشکسالی معیشت مردم این دیار را قربانی کند.

از سوی دیگر استمرار بی توجهی به کاشت محصولات آبدوست در بخش کشاورزی که ۹۰ درصد آب کشور و استان را می بلعد چالشی جدی بوده که مرز بحران را نیز گذرانده است به طوریکه در شهرستان کوهدشت در استان لرستان شاهد رکوردشکنی فرونشست زمین در کشور هستیم، موضوعی که به افت سطح آبهای زیرزمینی برمی گردد و موجب خودسوزی زمین نیز شده است.

گزارش و عکس: حشمت الله آزادبخت