به گزارش خبرنگار مهر، گروه هنری مهرگان که ۱۸ سال است به تولید آثار نمایشی می پردازد از دسته گروه های تئاتری است که در استان فارس بارها نمایش های ایرانی را به صحنه برده و با حضور چهره هایی چون استاد رحیم هودی، محمد امین فیلی، محمدحسین یزدیان و منصور غارثی فر در هیئت مدیره بار نبود گروه های مستقر را به دوش می کشد.
محمدحسین یزدیان، سپیده گلتراش و آگه فنی در نشستی خبری که صبح یکشنبه به مناسبت راهیابی این نمایش به جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی در گفتگو با رسانه ها به بیان دیدگاه های خود پرداختند.
نمایش لیر نوروزی نخستین بار ۵هزار بیننده داشت
کارگردان این نمایش با بیان اینکه این اثر سال ۱۳۹۲ به پیشنهاد سپیده گلتراش برای صحنه آماده شد، گفت: از آنجا که، متن نخستین نیاز به آداپته شدن داشت پس از مدتی متن نهایی با همکاری نویسنده برای صحنه آماده شد.
یزدیان با اشاره به اینکه متن با هنرجویان گروه مهرگان و بازی های این گروه از هنرمندان در نقش سیاه و نقال به اجرای عمومی رسید، بیان کرد: هدف ما اجرای عمومی بود، از سویی متن به جشنواره فجر استانی نیز راه یافت که جایزه بازیگری و موسیقی را به خود اختصاص داد.
وی ادامه داد: پس از آن نمایش «برخوانی مضحکه لیر نوروزی» به مدت ۶ شب در تالار احسان به روی صحنه رفت که در مجموع ۱۳سانس اجرا با حدود پنج هزار نفر بیننده را تجربه کرد و پشت سر گذاشت.
یزدیان با تاکید بر اینکه این تعداد مخاطب برای نمایش در شیراز رکورد محسوب می شود، بیان کرد: دو هفته پیش نیز این نمایش برای اجرا در جشنواره آیینی و سنتی در بخش مرور آثار پذیرفته شد که در میان ۱۴ اثر راه یافته به جشنواره نمایش «برخوانی مضحکه لیر نوروزی» به همراه نماینده همدان از معدود آثار پذیرفته شده شهرستانی است که در این جشنواره حضور دارند.
یزدیان از دو سانس اجرای این نمایش در جشنواره یادشده خبر داد و گفت: روز ۴ شهریور نمایش «برخوانی مضحکه لیر نوروزی» در سانسهای ۱۷و۱۹ به صحنه می رود.
وی که در این نمایش نقش سیاه را در کنار بازی آگه فنی، زهرا صالحی آباده، هدی هادیان شیرازی و اعظم فرهادی برعهده دارد، گفت: موسیقی این اثر توسط عزیز عباسپور که نوازنده تار گروه نیز هست انجام پذیرفته و علی تولایی سازهای کوبه ای و احمد محمدی نوازنده کمانچه و ویلون است.
تداوم جریان هنری نمایش های سنتی در دانشگاه ها
نویسنده این نمایش طنز نیز در این نشست خبری درباره پارامترهای نمایش های ایینی و سنتی، بیان کرد: این نحله جدیدی نیست در تئاتر ایرانی استفاده می شود، زیرا که نزدیک ۱۵ سال توسط اساتیدی چون بیضایی، چرمشیر و رحمانیان در تئاتر دمیده شده است. از سویی، این جریان هنری در وضعیت دانشگاهی نیز تداوم یافت و بسیاری دانشجویان هنرهای نمایشی علاقه مند آن شدند.
سپیده گلتراش درباره رسیدن به این متن، گفت: در دوره ای آنچنان به سیاه بازی و برخوانی رسیدم که کمتر وارد حوزه تعزیه شدم از این رو از این آداپته ها زیاد انجام دادم به نحوی که بر اساس نمایشنامه های اتللو و لیرشاه این همسانسازی را دنبال کردم تا چنانچه نقال یا سیاه باز را به این آثار افزوده شود چه بازشناختی از کاراکترهای آن پیدا می کنند.
وی با بیان اینکه در لیر نوروزی روی تکه های سیاه بازی تکیه کرده، جایگزینی کاراکترهای ایرانی به جای شخصیت های معروف برای تجربه ایرانی آثار کلاسیک عنوان کرد و گفت: برای نمونه جایگزینی همسر حاجی با کاراکتر «کردلیا» یا استفاده از شخصیت حاجی در مقام لیرشاه تجربه ایست که در این اثر وجود دارد. در این بازی ها در نهایت به ژانر بازی در بازی رسیدیم و استایل بازیگری ایرانی معرفی شد.
برخوانی نشانه ای از نقالی است/ تئاتر ایران بی بهره از متودولوژی
گلتراش، حال و هوای نمایش ایرانی را از ویژگی های این نمایش دانست و افزود: برخوانی نشانه ای از نقالی است. از این رو، لیرنوروزی نیز میکس به تخت نشستن این دو است.
نویسنده متن یادشده در پاسخ به اینکه نمایش لیر نوروزی دارای ژانر خاصی است، پاسخ داد: متاسفانه با توجه به اینکه تئاتر ایرانی غیرآکادمیک است، نه تنها در این متن بلکه در آثار بزرگان تئاتر ایران هم دارای متودولوژی نیست. زیرا، این متودولوژی تبیین نشده است. به همین دلیل نمی شود از آن دفاعی هم کرد.
وی روند تولید آثار این چنینی را کُند عنوان کرد و گفت: سبک یک جریان است، تئاتر مدرن یا نیوکلاسیسیم یک شبه به وجود نیامد از این رو نه تنها ما بلکه هیچکس نمی تواند از نمایش اختصاصی ایرانی دفاع کند. زیرا، نتوانستیم به جهان نمایش آنرا معرفی کنیم.
یزدیان نیز جدی نگرفتن تئاتر ایرانی با رویکرد نقالی و سیاه بازی را در جشنواره تئاتر فجر مورد اشاره قرار داد و گفت: سلیقه متاسفانه درانتخاب موثر است. از آنجا که در داوری نیز شاخصی نداریم، سلیقه تیم داوری خیلی تاثیر دارد و باعث می شود آثاری این گونه در جشنواره توفیق نداشته باشند.
این کارگردان تئاتر با بیان اینکه بسیاری از داوران جشنواره ها دارای تحصیلاتی بر پایه آموزه های غربی است، افزود: این داوران که از اساتید دانشگاهی نیز هستند با اینکه با تئاتر ایرانی آشناهستند، اما چون به شیوه غربی آموزش دیده اند با آثار ایرانی کمتر ارتباط برقرار می کنند.
حلقه اتصال آیین های سنتی نمایشی پاره شده است
کارگردان نمایش لیر نوروزی جای نقالی و سیاه بازی در فضای آکادمیک را مورد اشاره قرار داد و خوستار تبیین متودولوژی این آثار در وزارت علوم شد و گفت: با اینکه سابقه طولانی در حیطه آیین های سنتی داریم که به روش سینه به سینه و نسل اندرنسل انتقال یافته، متاسفانه جهش فرهنگی تجددگرا موجب شد که این حلقه اتصال در این میان درحال پاره شدن است. شاید هنوز در دیگر جاها به روش فوق مانند هندوستان و جوامع سنتی این حلقه هنوز وجود دارد، اما این حلقه ها در استانهای پیشرویی چون فارس پاره شده است.
وی که از شاگردان استاد علامه دهر نیز بوده، فقدان پیشکسوتان هنرهای نمایش سنتی در این میان را مورد اشاره قرار داد و افزود: در فقدان چهره ای چون زنده یاد احمدعلامه دهر که یکی از سیاه بازان توانمند کشوربود کسی جایگزین وی نداریم. از این رو، مانند اتفاقات زیست محیطی نیازمند این هستیم است که بر اساس وظیفه انسانی کاری در اینباره صورت گیرد. شاید روی صحنه رفتن چنین آثاری در تربیت نسل جوان موثر قرار گیرد.
یزدیان از پرورش هزار هنرجوی تئاتر آیینی و ایرانی توسط گروه مهرگان در سه سال گذشته خبر داد و افزود: پس از اجرای این نمایش بر تعداد علاقه مندان به سیاه بازی افزوده شده است.
در نمایش لیر نوروزی نقش راوی یا پرده خوان از استوانه هایی است که با بازی آگه فنی تجربه ای منحصر به فرد برای یک بانوی جوان و هنرمند به جای گذاشته است. وی معتقد است که نمایش ایرانی را بیشتر در این اثر شناخته است.
فنی با بیان اینکه وقتی تولید این اثر آغاز شد، شناخت نیز همراه آن وجود داشت، گفت: معمولا از اصول کار تحلیل متن با حضور نویسنده است که در نشست با خانم گلتراش این روند به آسانی پیش رفت.
وی لیرنوروزی را تلفیقی از کار کلاسیک و ایرانی دانست و ابراز کرد: برای همه گروه خوانش این متن و قرار گرفتن در نقش نقال آن باعث شد دوباره داستان لیرشاه شکسپیر را بخوانیم. برای ارایه نقش نقال نیز راهنمایی کارگردان بی تاثیر نبود. از سویی، دیدن نقشهای مختلف در این مورد و سبک نزدیک به آن خیلی کمک کرد.
بیان خوب، تسلط و نزدیک بودن به متن از ویژگی های لیر نوروزی
فنی که نقالی را برای نخستین بار در این اثر تجربه می کند، افزود: بیان خوب، تسلط و نزدیک بودن به متن از ویژگی های لیر نوروزی است.
وی که دانش آموخته رشته معماری است و تئاتر را از سال ۸۳ آغاز کرده، تاکید کرد: مهرگان نسبت به دیگر گروه های تئاتری ابایی از بکارگیری افراد نوپا وکم تجربه ندارد.
وی در پاسخ به خبرنگار مهر مبنی بر اینکه «آیا زن بودن دست و بال نقال را نمی بندد»، تصریح کرد:بستگی به این دارد که خود بازیگر بر اساس شناخت محدودیتها دست به انتخاب بزند و توانایی شکستن این محدودیتها را داشته باشد.
کارگردان این نمایش هم با تاکید بر اینکه درایران زن بودن محدودیت نیست و بلکه بانوان می توانند در زمینه هنر بیش از آقایان موثر باشند، ابراز کرد: اگر این تابوهای غلط شکسته شود می توان در حیطه های منحصربه فرد هنری وارد شد.
یزدیان تنها درخواست گروه مهرگان را به عنوان نماینده هنرمندان جنوب کشور در جشنواره هنرهای آیینی و سنتی دعای مردم و هنرمندان برای موفقیت این تئاتر نامید.
آیین های نمایشی که نباید فراموش شوند
در آستانه هفدهمین دوسالانه نمایش‌های آیینی و سنتی به دبیری داوود فتحعلی بیگی در تهران یكی از مهم‌ترین مشكلات موجود در حوزه نمایش‌های آیینی و سنتی فارس كمبود سالن برای اجرای دائمی گروه‌های فعال است. بسیاری از نمایش‌های آیینی ما كه در حال فراموش شدن هستند، صرفا در مناسبت‌های خاص روی صحنه می‌روند. درحالی‌كه هنوز هم می‌توانند اجرا شوند و تأثیرگذار باشند. برخی نمایش‌های سنتی با گذشت سال‌ها طرفداران خود را دارند و باید برای احیای این گونه تلاش كرد.
دانشجویان زیادی هستند كه در عمر خود یك نمایش سنتی و آیینی ایرانی ندیده‌اند. نمی‌توان با تدریس ۲واحد نمایش سنتی و تماشای فیلم تئاتر‌ها، این گونه نمایشی را به دانشجوی تئاتر آموخت یا یك كارگردان حرفه‌ای نمایش‌های آیینی شد. در این عرصه كمبود بازیگر هم وجود دارد. متأسفانه بسیاری از بازیگران نمایش‌های سنتی از دنیا رفته و بسیاری هم به‌دلیل نداشتن كار خانه‌نشین شده‌اند.
یكی از عوامل كمرنگ شدن نمایش‌های آیینی را كمبود نمایشنامه می‌خواند و یادآور می‌شود: علاوه بر بحث آموزش و نبود سالن‌های دائمی، مشكل نمایشنامه هم وجود دارد. ما متون ارزشمند زیاد داریم اما هرگز نتوانستیم نمایشنامه‌نویس حرفه‌ای در حوزه آیینی و سنتی پرورش دهیم. نوشتن نمایشنامه تخت حوضی یا شبیه‌نامه نیاز به آشنایی با تكنیك دارد كه متأسفانه از عهده بسیاری از نمایشنامه‌نویسان و استادان دانشگاه برنمی‌آید.
اجرای شبیه‌خوانی و تعزیه دانشجویی از دیگر بخش‌های جشنواره یادشده است كه رویدادی ملی به شمار می‌آید. افزون بر برگزاری ۳كارگاه آموزشی، تنها بخش بین‌الملل جشنواره هفدهم برگزاری سمینار بین‌المللی با حضور چهره‌های سرشناس است.
نظر شما