پیکان نقد «خاکستر و برف» به سوی جریان مدعی فرهنگ است

سید مرتضی مصطفوی نویسنده فیلمنامه فیلم سینمایی «خاکستر و برف» که توسط روح الله سهرابی کارگردانی شده و این روزها در گروه سینمایی «هنر و تجربه» روی پرده است درباره ایده داستان این فیلم سینمایی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: چند سال پیش با روح الله سهرابی درباره ارزش هایی صحبت می کردیم که امروزه به دلیل تهاجم فرهنگی و ورود ماهواره و شبکه های اجتماعی در حال رنگ باختن است و در این میان بزرگ ترین آسیب به حماسه بزرگ هشت سال دفاع مقدس می‌خورد. در ادامه این بحث مصاحبه هایی با مادران شهید داشتیم که در این صحبت ها به جمع بندی نهایی درباره نگارش فیلمنامه «خاکستر و برف» رسیدیم و در نهایت نگارش این فیلمنامه آغاز و به انجام رسید.

عنصر تکرار در هر قصه ای وجود دارد

وی در پاسخ به اینکه نگران تکراری بودن داستان این فیلم سینمایی نبوده اید؟ بیان کرد: به اعتقاد من هر قصه ای که روایت می شود به نوعی عنصر تکرار در آن نهفته است اما چگونگی روایت و بالفعل درآمدن داستان مهم است که می توان با به کار بردن لطایف الحیلی از تکراری بودن قصه جلوگیری کرد. از همین رو من و روح الله سهرابی تلاش کردیم در اصل و اساس قصه، رویکردی متفاوت به جنگ داشته باشیم و بیشترین تلاش این بود که شخصیت های قصه را به گونه ای طراحی کنیم که نگرش متفاوتی نسبت به مضمون دفاع مقدس داشته باشند.

فیلمنامه نویس «خاکستر و برف» درباره شخصیت‌های این فیلم سینمایی اینگونه توضیح داد: ابراهیم شخصیتی سطحی و ظاهربین دارد و نماینده آن دسته از آدم هایی است که سعی می‌کنند این حماسه بزرگ را مورد نقد قرار دهند. شخصیت دیگر قصه احسان نام دارد. احسان گرچه آدم درون گرایی است اما تحمل زخم های دشمن برای او آسان تر از تحمل زخم‌ زبان دوستان است و به همین دلیل است که ترجیح داده بعد از جنگ هجرت کند و به جای دیگری رود و یحیی هم سال ها در جبهه بوده اما بعد از جنگ به خاطر برخی مسائل، انزواطلب می شود و گوشه نشینی به مذاقش خوش تر است.

شهید و مادر شهید شخصیت های اصلی «خاکستر و برف» هستند

مصطفوی با بیان این مطلب که شهید و مادر شهید شخصیت های اصلی داستان «خاکستر و برف» هستند، عنوان کرد: به نظر من شهید و مادر شهید شخصیت های اصلی این فیلم سینمایی هستند گرچه حضور فیزیکی شهید را در این فیلم نمی بینیم و بیننده دقایق کوتاهی مادر شهید را می بیند اما از جهت محتوایی حضور پر رنگی در فیلم دارند و محور قصه را شکل می دهند و تاثیر حضور معنوی شهیدان را بر دیگران می بینیم. من معتقدم شهید نه تنها قبل از شهادت در جبهه ها روی دیگران تأثیرگذار بوده بلکه بعد از شهادت نیز محرک افراد و جامعه است.

فیلمنامه نویس «خاکستر و برف» در ادامه تاکید کرد: مسافران کربلا در فیلم «خاکستر و برف» برای رفتن به زیارت معنوی و پابوسی امام حسین (ع)، شهید قصه را فراموش می کنند و عازم سفر می شوند غافل از اینکه شهدای هشت سال دفاع مقدس دنباله‌روی شهدای کربلا هستند. اغلب کسانی که در دوران دفاع مقدس در جبهه ها حضور داشتند با لبیک گفتن به محضر مولایشان امام حسین (ع) به شهادت نائل شدند.

مادران شهید در تربیت فرزندان خود حماسه آفریدند

وی در پاسخ به اینکه چرا در این فیلم سینمایی مادر شهید جز در لحظاتی کوتاه حضور ندارد، گفت: به دو علت چنین تصمیمی گرفته شد؛ یکی اینکه خواستیم گوشه ای از قداست مادر شهید را به تصویر بکشیم و عظمت مادر شهید به اندازه ای است که توان به تصویر کشیدن آن سخت و دشوار است. دلیل دیگر این بود که می خواستیم در اوج قداست و بزرگواری، معصومیت و مظلومیت یک مادر را نیز نشان دهیم. اگر به متن فیلم دقت کرده باشید هر فردی سعی می کند به گونه ای نظر خود را تحمیل کند و هیچ یک از افراد به این موضوع فکر نمی کنند که نظر مادر شهید را به عنوان مهم ترین عضو این جریان جویا شوند، در حالی‌ که همین مادران بودند که با تربیت فرزندانی صالح و مؤمن و فرستادن آنها به جبهه های جنگ حماسه آفریدند.

مصطفوی تاکید کرد: حماسه ای که مادران شهید در تربیت فرزندان خود آفریدند خواب را بر دشمنان حرام کرد و به ارتشی که از پیشرفته ترین تسلیحات نظامی برخوردار بود، اجازه ندادند ذره ای از آرمان ها و  خاک مقدس ایران اشغال کند بنابراین شخصا معتقدم قهرمان واقعی ما در قصه، همان مادر شهید و خود شهدا هستند.

نقد جریان مدعی فرهنگ را نشانه رفته ایم

این فیلمنامه نویس متذکر شد: در نقطه مقابل رزمندگان و شهدا، یک معلم به تصویر کشیده شده که مدام در حال به نقد کشیدن و چالش است. هدف از به تصویر کشیدن این کاراکتر این بود که متذکر شوم جامعه ما گاه از سوی افرادی آسیب دیده که داعیه فرهنگی بودن و پایبند بودن به اصول و ارزش ها را دارند؛ افرادی که از درون به پالایش نرسیده اند ولی درصدد اصلاح دیگران هستند. به فرموده مولا علی (ع) تا فردی از درون برای خود نصیحت کننده‌ قرار ندهد هرگز توان نصیحت دیگران را نخواهد داشت و به قول شهید مطهری تا کسی به آزادی معنوی نرسد و خودش را از اسارت خشم، شهوت، وهم و خیال آزاد نکند، هرگز توان آزاد کردن دیگران را نخواهد داشت. بنابراین نوک پیکان نقد فیلم «خاکستر و برف» نه جریان فرهنگی بلکه جریان مدعی فرهنگ است.

مصطفوی در پایان صحبت های خود گفت: من معتقدم اگر شهدا نبودند حلقه ظلم و باج خواهی تنگ نمی شد و جریان استکبار و زورگویان جهانی خواب شوم خود را درباره ایران عزیز تعبیر می کردند. اما شهدا پیغام آزادگی، عزت و مقاومت را برای بشریت به ارمغان آوردند و خوشحالم که امروز درباره اثری صحبت می کنم که به بزرگی بهترین انسان های تاریخ می پردازد و خوشحالم که من نیز سهم کوچکی در این اثر ارزشی دارم.