تیتر نویسی مطبوعات ایران ادامه تجربه ژورنالیسم در غرب است

به گزارش خبرنگار مهر، نشست نقد و بررسی کتاب تیتر نویسی نوشته مجید رضائیان عصر روز چهارشنبه ۲۹ مهر با حضور محمدمهدی فرقانی، یونس شکرخواه، سیدفرید قاسمی و مهدی منتظرقائم در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب در تهران برگزار شد.

در این نشست مهدی منتظر قائم در بخش دیگری از این مراسم گفت: چاپ هر کتاب محصول یک پروژه بلند مدت است. این کتاب چیست؟ من تفسیرم این است که ایشان از یک روزنامه نگار به محقق تبدیل شده است. این کتاب درباره ضرورت تیتر و کارکردش است. ما هنوز از گام اول نگذشتیم اگر تیتر تویسی اصول فنی اش تبدیل به تئوری نشود، آنوقت نمی توانیم به کارکرد آن بیاندشیم. جامعه ما هنوز در فاز اول اقناع نشده است.  

وی افزود: این کتاب چند حسن دارد؛ مقدمات و مباحث کلی تیترنویسی به خوبی بیان شده است اما می توان درباره ضرورت برخی از فصل های توضیحاتی داد. استخوان بندی مباحث مرتبط به تیترنویسی شامل مباحث قدیم و جدید را دارد. کتاب سعی کرده کتاب درسی باشد. پرسش ها و تمرین های آخر هر فصل تلاش مهمی است. چون ناشر آکادمیک نیست اما مولف توانسته او را مجاب کند که آخر هر کتاب پرس بگذارد.  ما الان در فضایی زندگی میکنیم که کتاب ها منابع و نمایه ندارند بنابراین اصرار نویسنده بر درسی بودن کتاب خیلی خوب است.

مدیر گروه ارتباطات دانشگاه تهران همچنین گفت: عنوان تیترنویسی خیلی زیبا و موجز است اما چیز زیادی درباره محتوا نمی گوید. تیتر کتاب کلی است و محتوای فصول را بیان نمی کند. درباره ظاهر کتاب نیز باید بگویم که کتاب با فونت های متفاوتی منتشر شده است. من دو سوال دارم: ما گاهی با ترجمه اصطلاحات انگلیسی به فارسی بسیار با مشکل مواجه هستیم. چون دقت نداریم بسیاری از ابهامات نظری از ترجمه غلط واژه ها شروع شده بنابراین ادبیات نظری نادرستی درست می کنیم که فقطبندهای کفشمان را به هم گره می زنیم. آیا منظور از تیتر بنا به ترجمه انگلیسی چیست؟

به گفته وی و برخلاف نظر قاسمی، فقط خاطره نویسی مارا نجات نمی دهد چون نظریه از مطالعه ادبیات عیق معاصر در رشته مرتبط و رشته های دیگر به وجود می آید.

منتظرقائم تاکید کرد: من باید بدانم ادبیات معاصر تیتر، فرم، ژانرها چیست تا بتوانیم بدانیم تیتر درست چیست؟ با حالت سانتی مانتال درباره شورای تیتر  حرف بزنیم چون تجربه را باید بتوانیم تئوریزه کنیم. این کتاب را اگر اصول تیترنویسی ندانیم و در نظر بگیریم که یک مفهوم برای بررسی است آن وقت چند سوال دارم: مخاطبش مشخص نیست ایا خواننده اش روزنامه‌نگار است؟ سردبیر و ...

به گفته وی، ابهام بعدی در کتاب این است که تیتر برای روزنامه است یا نشریات هفتگی یا آنلاین، معلوم نیست؛ فضای امروزه تیتر بسیار گسترده است. الان ما روزنامه نگاری شهروندی داریم آیا این کتاب برای تیترنویس اماتور هم می تواند اصول پایه ای برقرار کند. تعریف دقیق مطبوعات در کتاب خیلی مشخص نیست. یکی از بزرگترین اشکالات به پژوهش تیترنویسی می توان وارد کرد این است که در پژوهش تیتر زنی ایرانی خودمان مخاطب از مقوله های مغفول است. مخاطب از زوایای مختلف با تیتر در ارتباط است. نظام شناخت مخاطب تحت تاثیر تیتر شکل می گیرد. بنابراین در پژوهش تیتر زنی در ایران باید جایگاه تیتر در جلب توجه مخاطب، جایگاه یتتر در تشویق به خرید و وفاداری به این نشریه باید مد نظر قرار گیرد.

وی یادآور شد: تیتر می توانید ابزاری برای اشتراک مخاطب با رسانه باشد. سبک زندگی مخاطب اگر بخواهد به سمت عادت مطالعه برود نشریات ما باید سبک تیترزنی داشته باشند که مطابق با علایق و آداب و رسوم مخاطب خاصی داشته باشد. این کتاب باید به این مباحث توجه کند.

مدیر گروه ارتباطات دانشگاه تهران گفت: روانشناسی مخاطب، روحیه مخاطب بسیار مهم است در تیتر زنی. تیتر باید در فضای رقابتی خودش را نشان دهد. این تیتر اگر بخواهد چنین ویژگی داشته باشد نیازمند ادبیاتی با عنوان استراتژی‌های تیترزنی داریم. در کتاب جای این استراتژی های تیتر زنی خالی است.

وی ادامه داد: این کتاب یک مقدمه مفصل درباره اهمیت و ضرورت تیتر در رزونامه نگاری حرفه ای و آماتور کم دارد و این کمک به روشن شدن مخاطب آن می کند. امروزه بحث دیپلماسی تیترها، کارکردها تیترها در ارتباطات سیاسی و نقش تیترها در کمپین های رسانه ای در کتاب بررسی نشده است.

در ادامه این نشست مجید رضائیان نویسنده «تیترنویسی» در سخنانی گفت: امروز تیترنویسی به نقطه ای رسید که دوست داشتم به آن برسد و آن راه آماده کردن یک متن آموزشی است. اولین نکته که در این کتاب این است که تیتر از نظر مبانی و مفاهیم چیست چون ما سراغ تکنیک ها نمی توانیم برویم. اصرار هم نداشتم فصل به فصل از زوایای مختلف تیتر را بررسی کنم. در ادبیات تیتر نویسی تکنیک نداشتیم به کتاب اضافه شده است.

وی افزود: همچنان اصرار دارم تا زبان کتاب را راحت تر کنم اما نمی خواهم مستقیم به سراغ بحث های عملی برویم چون باید در ابتدا مبانی را بررسی کنیم. من در این کتاب مباحث نظری را کوتاه تر کردم. ما باید غنای واژگان را بشناسیم و به معناشناسی و زبانشناسی واژگان توجه کنیم.

رضائیان گفت: کتاب ویراست اولش کار نگارشش ۱۸ ماه طول کشید چون ما در تیترنویسی فقر منبع داریم و در این زمینه کمتر حرف زده شده است. برای ویراست دوم آن هم از تئوری ویلسون استفاده کرده است. من نمی توانستم تعریف تیتر را در کتاب بیاورم. تعریف من ولی از تیتر ژورنالیستی است. این نقد را می پذیرم که سه فصل اول به تعبیر من سطحش روان تر شود. این قابل پذیرش است.

وی یادآور شد: در ۱۲ جای اثر، یک تجربه هایی از من مدون و تئوریزیه شده است. این میتواند قابل استناد باشد. درباره تیتر و نظریه های ارتباطی در افزوده های بعدی اضافه می شود. اصرار داشتم کتاب آموزشی باشد و به همین دلیل مثال های زیادی اضافه کردم چون می خواستم مخاطب نمونه های عینی داشته باشد.

وی در واکنش به نظرات شکرخواه هم گفت: تصویر خودش فکت است و خیال است که فکت نیست. در تیتر باید به فکت نزدیک شویم. من مثال های زیادی آوردم و بومی هم هست من از تیترهای خودم استفاده کردم. اصرار داشتم از نمونه ای ایرانی در کتاب استفاده کنم.

رضائیان گفت: تیترنویسی این نیست که ما در ایران شروع کردیم تجربه ما در تیترنویسی برگرفته از ادبیات ژورنالیسم در غرب است بنابر این نمی توانیم به تیترهای غربی نپردازیم. با قاطعیت می گویم به جز سه فصل اول  که متهم نشویم بی سواد هستیم و مفاهیم نمی‌دانیم در فصول دیگر سعی کردم که زبان روان باشد. دفاع من در سه فصل اول پژوهشی است و زبان سخت تری دارد. اما وقتی در فصول دیگر کتاب وارد انواع می شویم کتاب کاربردی است و مخاطبانش روزنامه نگاران و دانشجویان است.

این استاد رشته روزنامه نگاری یادآور شد: این کتاب تکنیک های تیترنویسی را با خود دارد. ما در پژوهش تیترنویسی ضعیف هستیم بنابراین باید وارد مفاهیم شویم. یادمان باشد ما نباید بین تئوری و عمل حدا کنیم هر حرفی اگر بخواهد عملی شود باید تئوری با خود داشته باشد. از امروز مسئولیت من خیلی سنگین تر شد.