وي در گفتگو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر، ضمن بيان اين مطلب افزود : معمولا نمايشگاه ها در دنيا به چهار دسته تقسيم مي شوند. نوع اول ، صرفا نمايشگاه هستند كه در آنجا مخاطبان اصلي ، ناشران دنيا هستند كه براي خريد رايت آثار و شناخت نويسندگان و ناشران در نمايشگاه حاضر مي شوند تا فرصتي براي ترجمه و استفاده از آثار توليدي فراهم كرده باشند. حتي توزيع كنندگان شناخته شده و شبكه هاي خريد و توزيع كتاب هم به اين نمايشگاه ها مي آيند.
وي گروه دوم از نمايشگاه هاي كتاب دنيا را تخصصي و متعلق به دست اندركاران امر كتاب عنوان كرد كه با انگيزه فني و تخصصي در مسائل نشر و چاپ ، گرد هم مي آيند. فيروزان در توصيف دسته سوم از نمايشگاه ها گفت : گروه سوم خارج از جغرافياي اروپا قرار دارند و به دليل عدم قرابت هاي فرهنگي ، كمتر توانسته اند در بازار اروپا جايگاهي براي خود دست و پا كنند. از اين زمره مي توان به نمايشگاه هاي دوبي و بيروت و ... اشاره كرد كه مركز ثقل و حضور و ظهور آثار عربي و متعلق به يك جغرافياي فرهنگي فرهنگي خاص است.
مدير عامل شهر كتاب در توصيف گروه چهارم به جنبه فروشگاهي آنها اشاره كرد و ادامه داد : دسته آخر، مخاطباني در سطح مردم و توده هاي دوستدار كتاب دارد كه به قصد اطلاع از آخرين وضعيت نشر و نيز خريد كتاب به آن مراجعه مي كنند. نمونه بارز اين نمايشگاه ، آن چيزي است كه ما برگزار مي كنيم. در اين ميان مصاديق ديگري هم يافت مي شود كه يا مي توان آنها را موضوعي - مثلا كودك و نوجوان - و يا نمايشگاه هاي حراج كتاب و... دانست. در نمايشگاه هاي موضوعي ، ناشران خاص حضور پيدا مي كنند و در حراج ها هم اغلب آنها حتي تازه ترين كارهايشان را با قيمت هاي نازل براي مردم و توزيع كنندگان كه خريدار تيراژهاي بالا هستند به معرض فروش مي گذارند.
اين مدير فرهنگي با اشاره به نقش پيشرفت هاي ديجيتالي و الكترونيكي در امر نشر و اطلاع رساني كتاب ، خاطرنشان كرد : دامنه نمايشگاه ها و گونه هاي مختلف آن ، روز به روز بيشتر، تخصصي تر و مجزاتر مي شود. به عنوان مثال ، پيش از اين فروش و نمايشگاه اينترنتي كتاب نداشتيم ولي امروزه اين رويكرد ، تبديل به حركتي ثابت ، سهل الوصول و همگاني شده است.
فيروزان تصريح كرد : هر كدام از اين نمايشگاه ها بر اساس يك تجربه اقتصادي موفق شكل مي گيرند. به معني ديگر، مطالعه و پژوهش قبل از تشكيل نمايشگاه ها ، عامل اصلي دوام و پيشرفت آنهاست. اينجاست كه مي بايست اهداف و دلايل شكل گيري نمايشگاه كتاب ايران را مورد بررسي قرار دهيم.
وي در اين باره گفت : اولين دليل شكل گيري نمايشگاه بين المللي كتاب در ايران ، سابقه تمدني و فرهنگي كشور است. زماني كه كشورهايي با قدمت چند ده و صد ساله ، نمايشگاه هاي بزرگ كتاب برگزار مي كنند، ايران كه داراي قدمتي به اندازه تاريخ است و خود مهد علم و زاينده تمدن بوده و مشاهير و دانشمندان فراواني را به جهان معرفي كرده ، نمي تواند نمايشگاه و جشنواره كتاب نداشته باشد. انگار كه تصور كنيم ايران ، نمايشگاه فرش برگزار نكند. اين امر ممكن نيست. بنابراين ذات و طبيعت ايران مي طلبد كه نمايشگاه كتاب داشته باشيم.
مهندس مهدي فيروزان عامل ديگر را در مساله ارز و كمك دولت به خريداران دانست و افزود : كمك به خريداران كتاب و فرمول در نظر گرفته شده براي اين ياري رساني فرهنگي در قالب نمايشگاه كتاب پيش بيني شده است. عامل سوم نيز، مسائل فرهنگي و تشويقي براي گسترش فرهنگ كتابخواني و آشنايي ناشران داخلي با خارجي هاست. اين ارتباط هم از اين جهت حائز اهميت است كه بسياري از ناشران داخلي ، توانايي شركت در محافل بين المللي را ندارند و اين محل مي تواند موقعيتي مناسب براي تبادلات مورد نظر باشد.
مديرعامل شهر كتاب در ادامه گفتگو با مهر، به اهداف شركت كنندگان در نمايشگاه اشاره كرد و ادامه داد : اگر ارز را از نمايشگاه حذف كنيم ، تعداد ناشران خارجي حاضر در آن با كاهش شديدي مواجه مي شود. زماني كه ناشر خارجي كاهش پيدا كرد ، از آمار بازديدكنندگان هم كاسته مي شود ؛ در نتيجه موقعيت بازار ناشران داخلي هم تضعيف مي شود و با اين اتفاق ، بازار دشوار كتاب با سختي هاي تازه اي مواجه مي شود.
وي بازار و روند توليد كتاب را در ايران بسيار سخت و دشوار توصيف كرد و اظهار داشت : فراموش نكنيم كه حرفه نشر در ايران حرفه سختي به شمار مي ورد و مثل بازار رايانه و لوح فشرده و فيلم نيست كه با سودهاي فراوان و توليد و تكثير آسان همراه است و در همه جاي كشور هم صاحب خريدار است. چنين امكاني براي كتاب وجود ندارد.
فيروزان در ادامه ، انگيزه بازاري و اقتصادي ناشران خارجي را براي حضور در نمايشگاه كتاب تهران مورد توجه قرار داد و گفت : نمايشگاه كتاب ما براي شركت كنندگان خارجي ، ايده آل است. موقعيت نمايشگاه ما ، هم تسهيلات ارزي و گمركي در اختيار آنها مي گذارد و هم كتاب هايشان را به آساني وارد كشور كرده و عرضه آن را تسهيل مي كند. از اين دست نمايشگاه ها در دنيا كمتر يافت مي شود ؛ بنابراين اگر اين نمايشگاه را با اين مختصات حذف كنيم ، بسياري از ناشران خارجي دليلي براي حضور در ايران نمي بينند.
اين مدير فرهنگي به نقاط پرچالش نمايشگاه اشاره كرد و گفت : حال اگر اين نمايشگاه با مشخصاتي كه از آن به دست داديم ، اهداف چندگانه و فرهنگي ما را برآورده مي كند ، ماندن آن منطقي است اما اگر اينگونه نيست مي بايست به هر طريق راهكارهاي جديدي را جستجو كرد. بايد نشست يا سمپوزيومي در پايان هر دوره با حضور منتقدان ، ناشران زبده و برگزيده و حتي خارجي ها برپا كرد و تمام زواياي ماجرا را مورد بررسي قرار داد.
وي در پايان ،عمر طولاني و نوزده ساله نمايشگاه را يادآور شد و به مهر تصريح كرد : بسيار سخت است كه بپذيريم هر سال ، در روزهاي مانده به برگزاري ، بايد به فكر نمايشگاه بيفتيم و بدون آسيب شناسي و شناخت نقاط ضعف ، تجربه اي ديگر از سر بگذرانيم. حضور پرشور مردم در اين ده روز بسيار لذت بخش ، ديدني و ستودني است. اين توجه - هر چند ده روزه و محدود - را بايد به فال نيك گرفت اما چه بهتر كه با نظرخواهي از ناشران و فعالان اين عرصه و اعتماد به چهره ها و نيروهاي فرهنگي مان ، جلسه اي مثل يكي از هزاران جلسه هايي كه مسئولان برگزار مي كنند ، داشته باشيم و با جديت ، نقاط ضعف و قوت خود را بدانيم و براي آنها برنامه ريزي كنيم.
نظر شما