به گزارش خبرنگار مهر هنر اسلامي همان هنر قدسي است كه پيام الهي را به بشر منتقل كرده، فراتر از زمان و مكان بوده، ريشه در عالم تجرد داشته، از عالم بالا ريشه گرفته و در جهان جسماني خود را متجلي مي‌سازد. هنر اسلامي هنري انتزاعي و بريده از واقعيتها نيست بلكه ريشه در واقعيتها دارد .
زنده نگه داشتن آرمانهاي والا، هدف حيات و ارتباط بشر با خدا در روزگار مرگ ارزشها ، هدفمند ساختن زندگي در مقابل پوچ انگاري و الحاد و دورشدن از خدا، از جمله پيامهاي معنوي هنر و كاركرد معنوي مهم آن است .
هنر اسلامي در جهان معاصر كاركردهاي ارزشمند و شگفت آوري دارد كه انسان امروز به آنها نيازمند است . نماياندن زشتيها، كژيها و ناراستيها، بيدارسازي جامعه و عبرت آموزي به انسانها براي تصحيح مسير حركت و شيوه زندگي، هدايت فرد و جامعه به سوي رستگاري، سعادت و كمال، آموزش جامعه و كمك به ارتقاي فرهنگ و بينش و آگاهي افراد و جوامع، درس بزرگواري و كرامت و عزت نفس و ايثار و عفو و برابري و مبارزه براي عدالت از جمله مواردي است كه به واسطه بهره گيري از هنر اسلامي مي توان به آنها پراخته و تأثيرات مستقيم و غير مستقيم آنها را نيز در سطح جامعه شاهد بود.
نو شدن هنر اسلامي در گرو انديشه و شناخت مخاطب است
ايرج نعيمايي عضو فرهنگستان هنر و مدير عامل انجمن موسيقي ايران نو شدن هنر اسلامي را پيرو درك و شناخت مخاطب دانست و گفت: درك انسانها با هم متفاوت است و تا زماني كه مخاطبان هنر نتوانند علايم و نشان هاني هنري را درك كنند، هنر اسلامي پويا و به روز نمي شود وتنها هنري كه عام تر است و تا حدود زيادي از اين قاعده مستثني است موسيقي است كه در هر دوره اي تاثير خود را بر روح و روان مخاطب مي گذارد و او را با خود همراه مي كند.
وي با اشاره به دو نظر متفاوت درباره هنر ديني گفت: بعضي بر اين باورند كه همه هنرهاي ديني به نوعي عبادت است چرا كه هنرمند، اثري را پديد مي آورد و اين تنها ويژگي خداوند و عاملي براي نزديك شدن به اوست از اين رو اعتقادات و باورهاي هنرمند بر كار او اثرمي گذارد.
نعيمايي درادامه اظهار كرد: گروه ديگري معتقدند هنر ديني ، رابطه معنوي موجودات با آفريدگار را بيان مي كند و تنها مقدسات را به تصوير مي كشد بنابراين آنچه به امور جاري مردم مي پردازد، در شمارهنر ديني به حساب نمي آيد كه ممكن است آفريننده چنين اثري مذهبي باشد يا نباشد آنچه اهميت دارد تاثيري است كه هنر او بر مخاطب مي گذارد.
فرهنگ ايراني بر سنتي الهام گرفته از دين استوار است
دكتر محمد خزاعي دارنده دكتراي هنرهاي اسلامي و استاد دانشگاه تربيت مدرس با اشاره به اهميت سنت گفت: ما نمي توانيم بي تفاوت از كنار سنت بگذريم چرا كه سنت همواره پيش روي ما است، از سوي ديگر نمي توانيم دنياي غرب و هنر مدرن را ناديده بگيريم به همين دليل بهتر است هر دو را به خوبي شناخته و به بازسازي هنر سنتي بر اساس دستاوردهاي هنر مدرن بپردازيم.
|
هر دين به فراخور جهان بيني و شرايط مكاني و زماني خود از هنري خاص بهره برده است |
|
استاد دانشگاه تربيت مدرس |
خراعي درباره هنر ديني گفت: هنر ديني محض معنايي ندارد چرا كه هر دين به فراخور جهان بيني و شرايط مكاني و زماني خود از هنري خاص بهره برده است مثلا هندوئيسم مبتني بر مجسمه، مسيحيت بر تصوير و اسلام تجريد، تزئين و كلام بوده است كه بر تجربه هاي قبلي استوار شده است و رگه هايي از انديشه و هنر زرتشتيان را در آن مي توان ديد.
خزاعي با اشاره به اينكه گرايش ايرانيان به مفاهيم انتزاعي و نگارگري به دليل منع تصويرگري از منظر اسلام نيست، افزود: ايرانيان همواره به نمادپردازي و تجريد علاقه داشته اند و اين به نگرش آنان برمي گردد كه ايده آل گرايي را برتر از واقع گرايي مي دانسته اند و هنرشان همواره آميخته با دين بوده است و امروز با نگريستن به نقوشي كه در شوش يا سيلك كاشان به كار رفته مي توان به اين مسئله پي برد.
خالق آثار ديني بايد به هنر اسلامي و مدرن مسلط باشد
مهندس حسن بنيانيان رئيس حوزه هنري سازمان تبليغات اسلامي با تأكيد بر اينكه هنر ديني، هنري است كه ارزشي را در مخاطب خود زنده كند، يادآور شد: هنر ديني بايد فطرت پاك انساني را جلا بخشيده و بازتاب آن در جامعه زمينه ساز اخلاق و معنويت باشد و ما چاره اي جز تربيت نسل تازه اي از هنرمندان متدين و دين شناس نداريم.
بنيانيان افزود: هنر ديني دربرگيرنده يك يا چند موضوع اخلاقي، معنوي و معرفتي در حوزه دين است كه براي اكثر مخاطبين قابل دريافت بوده و براي آنان بدآموزي ندارد، بديهي است هر قدر تأثيرات چنين اثري ماندگارتر و گسترده تر باشد، ارزش آن نيز بيشتر است.
بنيانيان در مورد اهدافي كه هنر اسلامي دنبال مي كند، اظهار داشت: هنر اسلامي و اهداف آن را از چند زاويه مي توان بررسي كرد، از ديد يك هنرمند اين هنر، بازتاب داشته هاي ذهني است كه بايد ماندگار شود و از نگاه مديران فرهنگي ابزاري براي انتقال و توسعه ارزشهاي اسلامي است .
هنر ديني زندگي انسان را متحول مي كند
استاد احمد خليلي يكي از پيشكسوتان نقاشي قهوه خانه اي در گفتگو با خبرنگار"مهر" با اشاره به اهميت مذهب در دنياي معاصر گفت: هنر ديني و نقاشيهاي مذهبي، خاص دوران معاصر نيست، هر چند بشر در عصر حاضر بيشتر به اهميت دين و باورهاي مذهبي پي برده و نقش آن را در آرامش دروني انسانها دريافته است اما هنرمندان از سالها پيش با توجه به اعتقادات ديني خود به خلق آثار ديني پرداخته اند.
وي افزود: هنرمندان در همه جاي دنيا به تصويركردن شمايلها و نقاشيهاي مذهبي روي آورده اند، بدون آنكه از نهاد يا سازماني سفارش بگيرند و يا بدانند آنچه پديد مي آورند در رده هنر ديني جاي مي گيرد.
خالق "خيمه گاه" يكي از ويژگيهاي هنر ديني را تلطيف روحيه مخاطب و نزديك كردن او به سرشت حقيقي خود عنوان كرد و گفت: تنها كساني مي توانند چنين حالتي را در مخاطب ايجاد كنند كه خود به آن درجه از خلوص و معرفت رسيده باشند، چرا كه هر چه از دل برآيد لاجرم بر دل مي نشيند.
هنرمندان بايد انديشه هاي ديني را با نيازهاي جامعه هماهنگ كنند
حجت الاسلام احمد احمدي عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي و عضو كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس نو شدن انديشه هاي ديني را لازمه احياء هنر اسلامي عنوان كرد و يادآور شد : هنرمندان يا بايد خود با مفاهيم دين و تاريخ اسلام آشنا باشند و يا از نظر عالمان دين و كساني كه تاريخ را به خوبي مي شناسند بهره بگيرند، در غير اين صورت به بيراهه رفته و اثري ماندگار و تأثيرگذار خلق نخواهد شد .
عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي، باور قلبي هنرمندان را عامل اصلي ماندگاري هنر عنوان و تأكيد كرد: هنر از درون انسانها برمي خيزد و كساني كه به مسائلي فراتر از پول و مقام و اعتبار مي انديشند، آثار تأثيرگذارتري خلق مي كنند.
وي با اشاره به اينكه گرايش دينداران به مفاهيم انساني بيش از اشخاص بي دين است، افزود: شايد از خودگذشتگي، ايثار، محبت و دوستي خاص مسلمانان و دينداران نباشد اما بي شك در آنان عميق تر و گسترده تر است، تا آنجا كه فيدل كاسترو مي گويد ما مقاومت كرديم و پيروز شديم شما كه دين داريد بيش از ما مي توانيد پايداري كنيد.
حجت الاسلام احمدي با اشاره به گوناگوني هدف افراد در پرداختن به هنر گفت: هميشه قصد افراد از روي آوردن به هنر ديني، انگيزه هايي چون نزديكي به خداوند نيست، ممكن است افرادي براي رسيدن به پول، شهرت و يا دلايل ديگر به اين كار بپردازند براي مثال آنتوني كوئين غير مسلمان است ولي بهتر از هر مسلماني در فيلم ماندگار"محمد رسول الله" نقش آفريني كرده شايد چون جذب رشادت و شجاعت حمزه شده است.
هنرمندان اسلامي بايد نيازهاي روز جامعه را بشناسند
حجت الاسلام هاشم زاده هريسي فعال قرآني و عضو خبرگان رهبري در گفتگو با خبرنگار"مهر" آشنايي هنرمندان اسلامي با جريانات روز را يكي از راههاي نو شدن هنر اسلامي عنوان كرد و گفت: هنرمندان چشم بيناي اين مردم هستند و بايد شرايط حاكم بر جامعه خود و جهان را شناخته و مخاطبان را به خوبي از آن آگاه كنند.
وي با اشاره به يكي ديگر از شرايط لازم براي احياء هنر اسلامي افزود: دانشمندان و علماي اسلام نيز بايد به تأثير هنر بر مردم واقف بوده و به تبيين موضوعاتي بپردازند كه بهتر است در قالب هنر بيان شود و با ارائه مضامين و روشهاي جديد، براي رونق مفاهيم ديني به زبان هنر بكوشند.
حجت الاسلام هريسي منظور از هنر اسلامي را انتقال مفاهيم اين دين در قالب هنر اعلام كرد و گفت: به طور حتم توحيد، راستگويي و عدالت گستري را به زبان هنر كه غير مستقيم و تأثيرگذارتر است بهتر مي توان منتقل كرد و اساسا در همه جاي دنيا از اين روش براي تبليغ دين خود بهره مي برند.
رشد فلسفه اسلامي زمينه اي براي احياء هنر اسلامي است
دكتر عبدالحسين خسرو پناه ، پژوهشگر فرهنگ و انديشه اسلامي با اشاره به پيوند نزديك فلسفه و هنر با يكديگر گفت: موسيقي مدرن در جوامع غربي به شاخه هاي مختلف تقسيم مي شود كه با گوش دادن به هر يك از اين رشته ها در مي يابيم كه هر كدام از يك فلسفه مدرن بهره گرفته اند و اين فلسفه ، موسيقي نو و متفاوتي را پديد آورده، اين در شرايطي است كه امروز شاهد به روز شدن در فلسفه اسلامي نيستيم.
وي گفت: تا زماني كه فلسفه ما به روز و دگرگون نشود، هنر اسلامي ما نيز با شرايط و تغييرات امروز همگام نشده و به جلو نمي رود و متأسفانه فلسفه اسلامي پاسخگوي نياز انسان در زمينه هايي چون هنرو ادبيات نيست.
خسرو پناه با اشاره به اينكه اين ضعف به عملكرد فعالان اين حوزه بر مي گردد، گفت: فلسفه اسلامي به بسياري از شبهات ديني ما پاسخ مي دهد براي مثال اسفار ملاصدرا در زمينه الهيات است چرا كه او دغدغه هنري ، ادبي نداشته و تنها به مفاهيم ديني توجه كرده و اين بر عهده ماست كه بنيادهاي فلسفي به راه انداخته و هنر خود را بر اساس آن متحول كنيم.
هنر ديني بستري براي بندگي خداوند متعال است
حجت الاسلام هادي صادقي رئيس مركز پژوهشهاي اسلامي صدا و سيما در گفتگو با خبرنگار"مهر" با اشاره به ارتباط مستقيم تمدن و هنر اسلامي گفت: بعضي اعتقاد دارند كه هنر اسلامي به روز نشده كه البته تا حدي درست است، چرا كه اين هنر از تمدن متناسب با خود جدا افتاده و كشورهايي كه داعيه دار هنر ديني هستند به جاي توسعه تمدن اسلامي، به سمت حوزه هاي ديگر رفته اند و از پرداختن به بن مايه هاي فرهنگي خود باز مانده اند.
وي هنر ديني را بستري براي بندگي خداوند متعال عنوان كرد و افزود: هنري كه رنگ و بوي خدايي دارد و در جهت بندگي معبود است هنر ديني بوده و از درون يك انسان ديندار برخاسته است.
رئيس مركز پژوهشهاي اسلامي صدا و سيما هنر را نشأت گرفته از درون انسانها دانست و گفت: تنها افراد ديندار مي توانند به خلق آثاري تأثيرگذار بپردازند و كساني كه مي خواهند هنرمندان را به فعاليت در اين زمينه تشويق كنند بايد بر تربيت، ذهنيت و تمايلات هنرمند و عوامل شكل دهنده آن تأثير گذارند.
حجت الاسلام صادقي، رواج مفاهيمي چون سينماي معناگرا و هنر ديني را نشانه توجه مردم به دين اعلام كرد و افزود: اگرتقاضايي نباشد، عرضه معنا ندارد و بروز و گسترش اين مفاهيم اقبال مردم به دين را نشان مي دهد، برخلاف نظر بعضي كه مي پندارند پرداختن به هنر ديني به اين دليل است كه دين به حاشيه زندگي بشر رانده شده است .
رشد و احياء هنر اسلامي نيازمند نقد و پژوهش است
دكتر شهريار شكرپور مدير دانشكده هنر اسلامي تبريز با اشاره به فقر پژوهشي در زمينه هنر اسلامي، گفت: آنچه در دانشكده هاي ما در زمينه هنر تدريس مي شود، تجربه اي ناقص از يافته هاي غربيان است چرا كه ما چندان اهل تحقيق و نقد نبوده و راه و رسم آن را به درستي نمي شناسيم .
|
شعارزدگي و سطحي گرايي از مشكلات امروز هنرمندان اسلامي است |
|
مدير دانشكده هنر اسلامي تبريز |
وي هنر ديني را نشأت گرفته از باورهاي مردم و دين و فرهنگ حاكم بر جامعه عنوان كرد و افزود: هنر ديني به هنر اسلامي و هنر مسيحي تقسيم مي شود .
شكرپور گرايش به وحدت و نماد را دو ويژگي بارز هنر اسلامي عنوان كرد و افزود: هنر اسلامي برخلاف هنر مسيحي كه كثرت گرا است ميل به وحدت و يكپارچگي داشته و از بياني رمزآلود برخوردار است و اين ويژگي عامل بسيار مهمي است كه در شرايط امروز بايد به آن تكيه كرد چرا كه دنياي امروز نماد را مي پسندد.
نظر شما