پنجاه هزار نسخه كتاب هاي نفيس خطي در كتابخانه مركزي آستان قدس نگهداري مي شود

به گزارش خبرنگار فرهنگ و ادب مهر در مشهد، سيد محمدرضا فاضل هاشمي معاون اداره مخطوطات سازمان كتابخانه ها، موزه ها و مركز اسناد آستان قدس رضوي ضمن بيان اين مطلب افزود : اولين كتاب اهدايي به آستان مقدس امام رضا(ع ) يك جلد قرآن دست نويس است. اگر ما سابقه نگهداري كتاب ها را در حرم امام رضا، سابقه تشكيل كتابخانه در نظر بگيريم اكنون هزار و صد سال است كه اين مكان فرهنگي تاسيس شده است.

وي ادامه داد : يكي از نوادر و گنجينه هاي ارزنده در اين سازمان، قرآن هاي خطي منسوب  به ائمه معصومين است كه ما با داشتن اين آثار نفيس اعتبار ممتازي را در بين كتابخانه هاي معتبر جهان كسب نموده ايم كه از آن جمله مي توان به قرآن هايي با دست خط حضرت علي، امام حسن، امام حسين و امام سجاد(ع ) اشاره كرد .

فاضل هاشمي خاطرنشان كرد : بيش از پنجاه هزار نسخه از كتاب هاي نفيس خطي در كتابخانه مركزي آستان قدس نگهداري مي شود كه در ميان آنها 34 هزار نسخه كتاب خطي، 15 هزار نسخه قرآن خطي و جزوه خطي ،2500 نسخه عكس و 700 نسخه دست نويس مولفين موجود است. همچنين بيش از 20 هزار نسخه خطي نيز در كتابخانه هاي وابسته به آستان قدس رضوي هم چون كتابخانه گوهرشاد، كتابخانه وزيري يزد، كتابخانه هرندي كرمان، كتابخانه آيت الله حكيم تهران، كتابخانه جليلي كرمانشاه و كتابخانه ملك تهران و ... نگهداري مي شود .

معاون اداره مخطوطات مركز اسناد آستان قدس رضوي با اشاره به اين كه عوامل طبيعي بسياري در تخريب كتب خطي نقش دارند، اضافه كرد: سيستم نگهداري و حفاظت كتابخانه مركزي آستان قدس از نفايس خطي بسيار پيشرفته و از فن آوري روز دنيا است كه از آن جمله مي توان به دستگاه هاي اعلام و اطفاي حريق اتوماتيك هم چنين دستگاه ترموها يكروگراف براي اندازه گيري و كنترل دقيق درجه حرارت و رطوبت هوا به كار گرفته اشاره كرد. به طوري كه اين دستگاه درجه حرارت را بين 18 تا 22 درجه سانتيگراد و رطوبت را بين 45 تا 55 درصد نگهداري مي كند.

وي ادامه داد: هم چنين در تمام نقاط مخزن كتب خطي سنسورهايي نصب شده است تا دما و رطوبت در تمام نقاط تالار يكنواخت باشد؛ علاوه بر آن براي جلوگيري از ورود ميكروب ها، قارچ ها و باكتري ها در هواسازهاي مخازن نوعي فيلتر نصب شده كه اجازه ورود به اين موجودات را نمي دهد. با اين شرايط مخزن هاي كتب خطي شرايط كاملا استاندارد را دارا است .

فاضل در مورد نحوه تهيه كتاب ها گفت : بيشتر كتب خطي اين مخزن اهدايي است و تعداد كمي از آنها خريداري شده است با اين وجود هر كتابي كه اهدا يا خريداري مي شود ابتدا به قسمت آماده سازي مي رود در آنجا ابتدا شناسنامه اي براي كتاب نوشته مي شود كه شامل عنوان ، محشي ، شارح ، مترجم ، تاريخ تحرير ، نوع خط ، تعداد سطر، نام كاتب ، موضوع ، زبان ، عدد اوراق ، طول و عرض شماره عمومي ، وقفي يا خريداري بودن و تاريخ وقف است. بعد از آن به قسمت آزمايشگاه فرستاده مي شود تا آفت زدايي و سم پاشي شود و بعد از آن كه از سالم بودن كتاب اطمينان حاصل شد به قسمت عكس برداري مي رود تا از آن ميكروفيلم تهيه شود و در آخر نيز به قسمت مخزن برده مي شود و در محل مخصوص نگهداري مي شود .

وي با اشاره به نحوه استفاده مراجعان از اين نسخ گفت : تمام دانشجويان كارشناسي ارشد و بالاتر مي توانند از اين نسخ استفاده كنند. براي اين منظور درخواست خود را به اداره ارسال مي كنند و درخواست آنها در شوراي نشر نفايس و بررسي درخواست هاي نسخ خطي مطرح مي شود و با توجه به شرايط محقق، تصميم گيري مي شود و اگر واجد شرايط لازم بود بسته به درخواست محقق لوح فشرده يا پرينت نسخ در اختيار او قرار مي گيرد و اگر نياز باشد اجازه استفاده از ميكروفيلم هاي موجود نيز در تالار محققان به وي داده مي شود .

فاضل ميكروفيلم هاي موجود را چهل هزار حلقه عنوان كرد و گفت: اين تعداد ميكروفيلم اطلاعات چندين ميليون ورق را در خود جاي مي دهند و براي استفاده بهتر محققان علاوه بر دستگاه هاي موجود سفارش دستگاه هاي جديدي براي بازيابي اطلاعات از ميكروفيلم ها داده شده است .

به گزارش مهر، تعدادي از كتاب هاي موجود در كتابخانه مركزي آستان قدس رضوي عبارتند از: قرآن ابن سيمجو 383 ه ق (وقف)، قرآن دست نويس كه توسط وزير سلطان مسعود غزنوي در سال 393 ه ق وقف شده است ، شرح ديوان طيب مقبل كه تاريخ كتابت آن ماه صفر 380 است و مختصر كتاب العين در علم لغت، به تاريخ و كتابت  383 ه ق.