ايران كانون تحولات ديپلماسي منطقه اي با حضور بازيگران موثر / افزايش اميدها به دستاوردهاي مثبت نشست تهران

به گزارش خبرگزاري "مهر"، در هشت نشست گذشته وزيران امور خارجه كشورهاي همسايه عراق تلاشهاي زيادي براي ارائه راهكارهاي عملي و سودمند براي حل مشكلات فزاينده عراق و كمك به دولتمردان اين كشور براي برقراري ثبات و امنيت ارائه شد، اما نبود يك مكانيسم و سازوكار موثر و كارآمد براي اجراي تصميمات گرفته شده در اين نشست ها و ادامه حضور نظاميان بيگانه در عراق و تداوم اقدامات غيرانساني تروريست هاي بعثي تكفيري، اوضاع امنيتي اين كشور همچنان روند نابساماني را طي مي كند.

نشست تهران در حالي برگزار مي شود كه عراق پس از سرنگوني صدام براي اولين بار شاهد اولين دولت دائمي منتخب و مردمي است و اميدهاي زيادي به موفقيت اين نشست بسته شده است تا همسايگان به يك راهكار عملي و واقعي براي حل اوضاع نابسامان امنيتي عراق و مشكلات فراوان اين كشور پيدا كنند.

تاكنون و پيش از نشست امروز در تهران، كشورهاي همسايه هشت نشست در پايتخت هاي مختلف برگزار كرده اند كه روند برگزاري  و تصميمات گرفته شده در اين نشست ها به ترتيب به شرح ذيل است:  

اولين نشست همسايگان عراق در تركيه

اولين نشست كشورهاي همسايه عراق سه بهمن 81 پيش ازجنگ آمريكا وغرب عليه عراق دراستانبول تركيه برگزارشد كه هدف ازآن جلوگيري از وقوع اين جنگ بود، در آن نشست درباره راههاي جلوگيري از جنگ افروزي آمريكا و متحدانش در منطقه كه پيامدهاي منفي و مخربي براي منطقه داشت، بحث و تبادل نظر شد، پس از آن به تناوب، نشست هايي درعربستان، ايران، سوريه ، كويت، مصر(مصر همسايه عراق نيست و فقط به صورت ناظر شركت مي كند) و اردن با حضور وزيران امور خارجه همسايگان عراق برگزار شد. نشست استانبول دوباربه تعويق افتاده بود،زيرا دولت جديد عراق تشكيل نشده بود كه با تشكيل دولت جديد زمان برگزاري نشست موكول شد.

دومين نشست در عربستان

دومين اجلاس وزيران كشور همسايگان عراق 18 آوريل 2003دررياض پايتخت عربستان سعودي برگزارشد. تعيين تاريخ برگزاري اجلاس وزيران ‌در آخرين روزاز نشست سه روزه كارشناسان ارشد كشورهاي همسايه عراق در رياض تصويب شد. عربستان در اين نشست پيش‌ نويس سندي را در مورد نوع همكاري كشورهاي همسايه عراق براي امنيت اين كشورتهيه كرد كه با انجام تغييراتي مقرر شد در اختيار دولتها قرار گيرد تا ظرف سه ماه نظرات حقوقي و پيشنهادي خود را در مورد آن ارائه كنند.  ايجاد امنيت، كنترل مرزها، جلوگيري از تردد غيرقانوني و ممانعت از قاچاق سلاح ومهمات اصلي ‌ترين محورهاي اين سند پيشنهادي است.

سومين نشست همسايگان عراق در تهران

سومين نشست وزراي خارجه كشورهاي همسايه عراق 7 خرداد ماه سال  82 در تهران و در حاشيه سي امين نشست وزراي خارجه كشورهاي عضو سازمان كنفرانس اسلامي در تهران برگزار شد. 

چهارمين نشست همسايگان عراق در سوريه

چهارمين نشست كشورهاي همسايه عراق 11 آبان ماه 82 در سطح وزيران امور خارجه درپايان نشست خود دردمشق پايتخت سوريه ضمن تاكيد بر تعيين جدول زماني براي پايان اشغال عراق، بر انتقال سريع قدرت به عراقي ها تاكيد كردند. فاروق الشرع وزير امور خارجه وقت  سوريه در پايان اين نشست در دمشق بياينه اي صادركردند.در اين بيانيه ضمن ابراز همدردي و همبستگي با مردم عراق، بر ضرورت افزايش نقش حياتي سازمان ملل متحد در عراق ونظارت اين سازمان برفرآيند تدوين قانون اساسي و انتخابات عراق تاكيد شده است.

اين نشست درحالي برگزار شد كه وزير امور خارجه عراق به اين نشست دعوت نشد و عراق تاكيد كرد كه هيچ يك از تصميماتي كه در نشست دمشق گرفته شود، نخواهد پذيرفت.

بيانيه دمشق همچنين بر تعيين جدول زماني براي خروج نظاميان اشغالگر از عراق با  هدف كسب توانايي ملت عراق براي بازيابي حقوق و حاكميت بر سرزمين هاي عراق تاكيد دارد. در بيانيه نشست دمشق همچنين ضمن محترم شناختن حق ملت عراق در رقم زدن آينده سياسي خود آمده است :  وزراي  امور خارجه كشورهاي همسايه عراق  از تلاشهاي شوراي حكومت انتقالي عراق براي پذيرفتن موقت مسئوليت تا زمان برپايي حكومت منتخب عراقي حمايت مي كند.  

دراين بيانيه همچنين انفجارهاي تروريستي كه شهروندان غيرنظامي و مراكزامداد رساني ، بين المللي و نمايندگي هاي ديپلماتيك به شدت محكوم  و برضرورت كشف عوامل اين حوادث تاكيد شده است.بيانيه دمشق همچنين هرگونه اتهام به كشورهاي همسايه عراق در مورد دخالت در امور داخلي عراق را نيز رد كرد است.

در زمينه وضعيت امنيت داخلي عراق نيز وزيران امور خارجه نقش  برخي گروههاي تروريستي را در عراق محكوم كرده اند.در اين بيانيه ابراز اميدواري شده است نمايندگان عراق در نشست آينده وزراي خارجه همسايه عراق شركت كنند.بيانيه پاياني وزراي امور خارجه كشورهاي همسايه عراق در دمشق به اعزام نيرو از سوي كشورهاي همسايه و از جمله تركيه به عراق اشاره اي  نكرده است چرا كه شش كشور همسايه عراق  با اين موضوع مخالف هستند و تركيه نيز اخيرا  كنار گذاشتن تصميم اعزام نيرو به عراق را بارها اعلام كرده است .

پنجمين نشست همسايگان عراق در كويت

پنجمين نشست وزيران امور خارجه كشورهاي همسايه عراق در27 بهمن 82 با صدور بيانيه پاياني در كويت به كار خود پايان داد.در ابتداي اين بيانيه آمده است : با توجه به شرايط حساس كنوني منطقه و براي ابراز همبستگي با ملت عراق كه در شرايط سخت و طاقت فرسايي به سر مي برند، كشورهاي عربستان، اردن، بحرين، جمهوري اسلامي ايران، تركيه ، مصر، سوريه ، عراق و كويت با حضور نماينده دبيركل سازمان ملل پنجمين نشست خود را در تاريخ 14 و 15 فوريه(25 و 26 بهمن) برگزار كردند.

بيانيه پاياني كشورهاي همسايه داراي 11 بند به اين شرح است :

1- تاكيد مجدد بر لزوم حفظ وحدت و يكپارچگي ارضي عراق و احترام به حاكميت عراق و استقلال و التزام به اصل عدم دخالت در امور داخلي اين كشور و دعوت از طرف هاي ديگر براي در پيش گرفتن اين شيوه و تاكيد برحق ملت عراق در تعيين سرنوشت و آينده سياسي خود.

2- تاكيد براهميت تقويت نقش سازمان ملل درانجام وظايف محوري خود در طول دوران انتقالي درعراق ازجمله آماده كردن شرايط براي عقب نشيني نيروهاي اشغالگردراسرع وقت وارائه تجارب فني وكارشناسي به عراقي ها در تدوين قانون اساسي و برگزاري انتخابات و تسريع در واگذاري قدرت تا ملت عراق بتوانند حقوق و حاكميت بر كشور و استفاده از منابع طبيعي خود را بازيابند.

3- استقبال از اظهارات دبيركل سازمان ملل متحد مبني بر نقش مهمي كه كشورهاي همسايه عراق مي توانند در ثبات و امنيت و انتقال قدرت دراين كشور ايفا كنند و نيز از اقدام وي در تشكيل گروه مشورتي متشكل از اعضاي دايم شوراي امنيت و كشورهاي همسايه.

4- استقبال ازتمام قطعنامه هاي شوراي امنيت ازجمله قطعنامه 1511 به ويژه بند 7 آن كه خواستار ايجاد جدول زماني براي انتقال قدرت به ملت عراق است . از سازمان ملل براي تسهيل انتقال قدرت به ملت عراق در تاريخ 30 ژوئن(9 تير 83) بر اساس توافق 15 نوامبر درخواست مي شود.

5- از تلاش ها و اقدامات شوراي حكومت انتقالي در انجام مسووليت هاي اين شورا حمايت مي شود، وزيران امور خارجه نشست كويت اميدوار هستند كه حكومت عراق فراگير و منتخب همه مردم عراق بر اساس قانون اساسي كه ملت عراق آن را تصويب كنند، تشكيل شده و در صلح و دوستي با همسايگانش زندگي كنند و به معاهدات و توافقات بين المللي نيز احترام گذارند.

6- تاكيد مجدد بر مسووليت هايي كه حكومت اشغالگران بايد بر اساس قطعنامه هاي مربوطه شوراي امنيت و قوانين بين الملل بويژه توافقنامه چهارم ژنو 1949 انجام دهند، وزيران امور خارجه انفجارها و اقدامات تروريستي كه غير نظاميان، نيروهاي امنيتي و پليس عراق و اماكن ديني و سازمان هاي بين المللي و انساني و هيات هاي ديپلماتيك مقيم عراق را هدف قرار مي دهد، محكوم كرده و بر ضرورت افشاي عوامل پشت پرده اين حوادث و ريشه كني تمام ريشه هاي تروريسم و گروه هاي مسلح ديگر از اراضي عراق كه خطري براي همسايگان اين كشور است، تاكيد مي كنند.

7- وزيران امور خارجه، كشتار اسراي كويتي و ديگر اتباع كشورهاي ديگر از سوي رژيم سابق عراق را محكوم مي كنند و بر ضرورت محاكمه مسوولين اين اقدامات مجرمانه تصريح مي كنند.

8- از تصميم و خواسته ملت عراق بر لزوم تحويل سران رژيم سابق و در راس آنها صدام به دادگاه براي محاكمه جنايات غير انساني آنها ستايش كرده و از تمام كشورها خواسته مي شود از پناده دادن به آنها خودداري كنند.

9-از تصميم دبيركل سازمان ملل در اعزام تيم كارشناسي به عراق براي ارزيابي امكان برگزاري انتخابات دراين كشور استقبال كرده و اميدواراست كه اين سفر نتايج مثبتي به دنبال داشته باشد و از سرگيري فعاليت سازمان ملل در عراق خواسته مي شود.

10- وزيران امور خارجه براهميت تداوم نقش فعال كشورهاي همسايه براي حمايت از تلاش هاي مسئولين عراقي دربرقراري امنيت و ثبات در عراق تاكيد كرده و از تمام تلاش هاي ديپلماتيك و سياسي هدفمند براي برخوردار شدن عراق از ايفاي نقش مثبت خود به عنوان عضو جامعه بين الملل وبرقراري روابط مثبت با كشورهاي همسايه براساس قوانين بين الملل حمايت مي كنند. كشورهاي همسايه از دبير كل سازمان ملل مي خواهند در آينده نزديك در زمان مناسب مقدمات برگزاري نشست مجموعه مشورتي را در سطح وزيران فراهم كند.

11- تاكيد بر ضرورت تداوم نشست هاي كشورهاي همسايه عراق كه بر اين اساس از درخواست مصر براي به عهده گرفتن ميزباني نشست بعدي در قاهره استقبال مي نمايند.

ششمين نشست كشورهاي همسايگان عراق در مصر

ششمين نشست وزراي امور خارجه كشورهاي همسايه عراق 31 تيرماه 83 با هدف بررسي تحولات عراق از جمله تامين امنيت مرزهاي ، مبارزه با تروريسم و بازسازي اين كشور به ميزباني قاهره برگزار شد.

اين جلسه با هدف بررسي تحولات عراق ازجمله تامين مرزهاي عراق، مبارزه با تروريسم و بازسازي اين كشور در قاهره آغاز شد.دراين نشست علاوه بر شركت وزراي خارجه كشورهاي همسايه عراق يعني عربستان سعودي، ايران، تركيه، كويت، سوريه، اردن؛  كشورهاي عراق ، مصر و اخضر ابراهيمي مشاوردبير كل سازمان ملل حضور دارند.

اين نشست دو روزه، شركت كنندگان درباره مسئوليتهاي امنيتي كشورهاي همسايه ، تاكيد بر وحدت تماميت ارضي اين كشورو دخالت نكردن در امور داخلي عراق را مورد نقد و بررسي قرار خواهند داد.حميد علي ادامه داد: هوشيار زيباري وزير امور خارجه عراق در اين نشست موضع دولت موقت عراق مبني بر اينكه درخواست  خروج نيروهاي خارجي از عراق در وضعيت فعلي، غير واقعبينانه و غير عملي است، را براي حاضران تكرار خواهد كرد.

نخستين نشست وزراي خارجه كشورهاي همسايه عراق در تاريخ 23 ژانويه 2003 به دعوت تركيه در استانبول برگزار شد و مقرر گرديد برگزاري اين نشست براي هماهنگي بيشتر كشورهاي منطقه در برابر تحولات عراق، به ميزباني دوره اي كشورهاي عضو ادامه يابد.

هفتمين نشست همسايگان عراق در اردن

وزاري امور خارجه كشورهاي همسايه عراق در پايان نشست خود در 10 دي ماه83 امان با صدور بيانيه اي ضمن تاكيد بر دخالت نكردن در امور داخلي عراق ، حمايت خود را از برگزاري انتخابات اين كشور اعلام داشتند. نشست وزراي خارجه كشورهاي همسايه عراق عصر روزگذشته پنج شنبه درپايان نشست چهارساعته خود بيانيه اي را منتشر كردند كه درآن خواستار دخالت نكردن در امور داخلي عراق شده وهمه عراقي ها - از گروه ها و مناطق مختلف - را به مشاركت گسترده و همه جانبه در انتخابات 30 ژانويه فراخوانده است.

بيانيه نشست امان بر10 بند تمركز دارد كه مي توان به " تاكيد مجدد بر احترام به حاكميت، استقلال ، يكپارچگي، تماميت اراضي  و وحدت ملي عراق و دخالت نكردن در امور داخلي كشورها " اشاره كرد.بيانيه نشست امان همچنين بر"حق ملت عراق در زندگي همراه با امنيت، ثبات و تعيين آزادانه سرنوشت خود با استفاده از وسايل دموكراتيك، حاكميت بر منابع طبيعي و مالي كشورش تاكيد شده و حمايت شركت كنندگان در نشست امان را  از ملت عراق در تحقق اين موارد اعلام مي دارد." شركت كنندگان در نشست امان همچنين در بيانيه پاياني خود، بخش هاي مختلف ملت عراق را به شركت در انتخابات آتي و سهيم شدن در تعيين سرنوشت و آينده خود دعوت كرده و اعلام مي دارد:" انتخابات عراق تنها وسيله در مسير دموكراسي، آزادي و زندگي مسالمت آميز عراق در كنار همسايگان خود است."اين بيانيه" بر نقش اصلي سازمان ملل متحد در كمك به روند سياسي عراق نيز تاكيد كرده و خواستار فراهم ساختن حمايت لازم از كارمندان واعضاي سازمان ملل متحد دراين كشور شده است.

"در بيانيه نشست امان ضمن" محكوميت تمامي اقدامات تروريستي عليه غيرنظاميان و اماكن مقدس درعراق ومنطقه، خواستار توقف فوري اين اقدامات شده و حمايت شركت كننده در نشست امان را از " تلاش هاي دولت موقت عراق براي برخورد جدي با تروريسم در عراق كه امنيت كشورهاي همسايه را نيز تهديد مي كند، اعلام مي دارد".

بيانيه نشست وزراي خارجه همسايگان عراق همچنين" ربودن و كشتار افراد از جمله غيرنظاميان شاغل در زمينه حمل و نقل در موسسات داخلي و خارجي فعال در زمينه  بازسازي عراق را محكوم مي كند".

در اين بيانيه" بر تعهد كشورهاي عضو سازمان ملل متحد درباره جلوگيري از انتقال تروريست ها به عراق و خروج از اين كشور و حمايت مالي و تسليحاتي از آنها مجددا تاكيد شده است."شركت كنندگان در نشست امان همچنين با ميزباني تركيه براي برگزاري نشست آتي وزراي خارجه كشورهاي همسايه عراق در استانبول  پس از برگزاري انتخابات عراق موافقت كردند.

دراين بيانيه بر اهميت "محاكمه سران رژيم سابق عراق كه جنايات جنگي را عليه كشورهاي ايران و كويت و جنايات ضد بشري را عليه ملت عراق مرتكب شده اند"، تاكيد شده است.نشست وزراي خارجه همسايگان عراق با مشاركت كشورهاي كويت، تركيه، ايران، سوريه، اردن، عربستان، اشرف قاضي نماينده سازمان ملل متحد در امور عراق و عمروموسي دبير كل اتحاديه عرب به مدت چهارساعت و پشت در هاي بسته در هتل" فخم " امان برگزار شد.كمال خرازي وزير امور خارجه سابق ايران  دراعتراض به اظهارات نسنجيده شاه اردن و متهم ساختن ايران به دخالت در امور داخلي عراق ، در اين نشست شركت نكرده ومعاون خود را راهي اين نشست كرد.

هشتمين نشست همسايگان عراق در تركيه

وزيران امور خارجه كشورهاي همسايه عراق در نشست 10 ارديبهشت ماه 84 خود در استانبول تركيه ازتشكيل دولت جديد عراق به رياست ابراهيم جعفري استقبال كرده و بر حمايت خود از آن تاكيد كردند. وزيران امور خارجه كشورهاي همسايه عراق  دراستانبول گردهم آمدند و حمايت خود را ازدولت جديد مورد تاكيد قرار دادند و از همه گروه ها و طوايف عراقي خواستند در روند سياسي كنوني كشورشان شركت كنند.هوشيار زيباري وزير امور خارجه عراق كه اولين سفر خود را از زمان انتصاب در دولت جعفري انجام داده است، با همتايان خود در كشورهاي همسايه عراق ( تركيه، ايران، اردن، سوريه ، عربستان و كويت) و همتايان مصري و بحريني خود ديدار كرد.جعفري كه پيش از اين تمايل داشت در اين نشست شركت كند به علت اينكه هنوز برخي پست هاي كابينه بدون وزير مانده است از حضور در اين نشست عذرخواهي كرد تا بتواند رايزني هاي خود را براي تكميل دولت خود ادامه دهد.

پيش نويس بيانيه پاياني تصريح مي كند كه كشورهاي همسايه عراق از تشكيل دولت جعفري و ارگان هاي ديگركه از زمان انتخابات سراسري 30 ژانويه (11 بهمن 83) در عراق تشكيل شده است، استقبال كرده و از حمايت مي كنند.اين سند همچنين تاكيد مي كند كه كشورهاي همسايه اميدوار هستند كه دولت جديد عراق و ارگان هاي ديگر در ادامه روند سياسي فعال باشند به گونه اي كه شامل مشاركت حقيقي تمام طيف هاي سياسي ملت عراق باشند.

هشتمين نشست‎ وزيران خارجه كشورهاي همسايه عراق پيش‎ نـويـس‎ بيـانـيـه‎ كارشناسان‎ درخصوص‎ حمايـت‎‎ از انـتخـابـات مجمع‎ ملي‎ عراق‎ و تشكيل‎ دولت‎ در اين‎ كشور, بررسي‎ خواهد شد. اين‎‎ پيش‎ نويس‎ كه‎ در نشست‎  كارشناسان در استانبول‎ تنظيم‎ شد, همچنيـن‎ محـاكـمـه‎ مقامات‎ سابق‎‎ عراق را به‎ عنوان‎‎ جنايتكاران جنگي‎‎ بر ضد جمهوري‎ اسلامى ايـران‎ و كـويـت‎ خواستار شده‎ است‎. وزيران‎‎‎ امور خارجه‎‎ ايران, تركـيـه, اردن, كويت‎‎ و سـوريـه‎ و هيـئتـي‎ از وزارت امـور خارجه‎ عربستان‎ و نيز نمايندگاني‎ ازمصر و بحرين‎‎, دبيركل‎ سازمان كنفـرانـس‎ اسـلامـي‎, دبيركل‎ اتحاديه‎‎ عرب‎ و نماينده دبير كل‎‎ سازمان‎ ملل متحد در امور عراق‎ در نشست‎ حضور دارند.

 نشست وزيران خارجه همسايگان عراق در حاشيه اجلاس سازمان كنفرانس اسلامي

وزيران امورخارجه كشورهاي همسايه عراق، 8 تير 84 در حاشيه اجلاس وزيران امورخارجه كشورهاي عضو سازمان كنفرانس اسلامي در صنعا- پايتخت يمن- تشكيل جلسه دادند

هوشيار زيباري وزير امورخارجه عراق در آن نشست،امنيت را مسئله بسيار مهم در عراق دانسته و نشست صنعا را در ادامه سلسله نشستهايي دانست كه كشورهاي همسايه هر از گاهي براي بحث و بررسي تحولات عراق و راههاي همكاري با دولت اين كشور درجهت تقويت ثبات و وحدت ملي برگزار مي شود.

زيباري با بيان اينكه ما از سازمان كنفران اسلامي مي خواهيم در برابر حوادثي كه درعراق روي مي دهد، سكوت نكند، تصريح كرده بود: كشورهاي عربي بايد موضعي قاطع درحمايت از ثبات و امنيت در عراق و تحكيم و حفظ وحدت ملي اتخاذ كنند زيرا موضع بي توجهي كشورهاي اسلامي به سود عراق و جهان اسلام نيست .

دو نشست همسايگان عراق در سطح وزيران كشور

اولين نشست وزيران كشور همسايگان عراق كه مصر هم در آن شركت كرد، 10 تا 11 آذر 83 در ايران برگزار شد و شركت كنندگان راههاي كمك به تامين ثبات و برقراري امنيت در عراق را مورد بحث و بررسي قرار دادند و بر همكاري كامل خود با دولت عراق در اين زمينه تاكيد كردند. 

دومين نشست نيز 27 تير 84 در استانبول تركيه برگزار شد. در اين نشست وزيران كشور ايران، تركيه ، اردن، سوريه ، عربستان، كويت به همراه مصر به عنوان ناظر مسائل و تحولات امنيتي در عراق و اتهاماتي كه بغداد متوجه همسايگان از جمله سوريه كرده بود، بررسي كردند.

نشست روساي پارلمان هاي همسايگان عراق

روساي پارلمان هاي كشورهاي همسايه عراق ارديبهشت 83 در امان- پايتخت اردن - گردهم آمدند و درباره تحولات عراق و راههاي كمك به حل مشكلات اين كشور بحث و تبادل نظر كردند؛ مهدي كروبي رئيس وقت مجلس شوراي اسلامي ايران به  اينكه هيچ يك از مسئولان شوراي حكومت انتقالي سابق عراق به اين نشست دعوت نشده بودند، اعتراض كرده بود.