تكرار آثار كليشه‌اي در برابر برنامه‌هايي كه ساخته نمي‌شوند

به گزارش خبرگزاري "مهر"، حضور عزت اله ضرغامي در رياست سازمان صدا و سيما شرايطي را به وجود آورد كه مناسبت هاي مختلف مذهبي و ملي با برنامه ريزي بهتري مواجه شد و شبكه ها براي بزرگداشت چنين روزهايي تدارك بهتري ديدند، اما به نظر مي رسد برنامه ريزي درازمدتي در اين زمينه وجود ندارد و به همين دليل برنامه هاي فاخر و باكيفيت توليد نمي شوند.

در سال هاي اخير هر زمان كه بحث از مناسبت ها به خصوص مناسبت هاي شاد به ميان آمده، ارايه برنامه هاي جنگ شبانه كه به صورت مستقيم پخش مي شوند و مجموعه اي از گفتگوها، حضور كارشناس، استفاده از موسيقي با حضور خوانندگان مطرح كشور، دعوت از بازيگران سينما و تلويزيون و ارائه اشعار و مطالبي كه به نوعي با مناسبت مورد نظر ارتباط دارد در اين نوع آثار ارائه مي شوند.

نگاهي به مجموعه برنامه هايي كه به مناسبت ميلاد با سعادت حضرت علي (ع) و بزرگداشت مقام پدر از تلويزيون پخش شد به خوبي نشان مي دهد كه تا چه اندازه روي ارائه برنامه هاي كليشه اي اصرار مي شود. به خصوص وقتي چنين مناسبت هايي به عنوان تعطيل رسمي اعلام مي شوند، كمترين ميزان توجه بيننده را به جهت نوع برنامه هايي كه ارائه مي شوند به خود جلب خواهند كرد.

شبكه پنج سيما به مناسبت روز پدر اقدام به پخش ويژه ‌برنامه‌هاي "مولود كعبه" و "جشن پدران آسماني" كرد. در برنامه "مولود كعبه" گفتگو با هنرمندان سينما و تلويزيون، اجراي تصانيف و آهنگ هاي مختلف، پخش مولودي خواني، گفتگو با مردم درباره روز پدر، پخش تكه هاي كوتاه نمايشي و گفتگو با مهمانان برنامه درباره شرايط زندگي و سيره حضرت علي (ع) گنجانده شده بود. برنامه "پدران آسماني" هم ساختاري مشابه داشت و از محمد اصفهاني، شاهين آرين و شهرام زندي به عنوان مهمان استفاده كرد. پخش تواشيح، اجراي مسابقه، مولودي خواني، تئاتر طنز و پخش برنامه به صورت زنده از قطعه شهدا بخش هاي مختلف اين برنامه بود.

شبكه يك سيما نيز در شب ميلاد مبارك امام اول شيعيان جهان اقدام به پخش ويژه برنامه "آشناي آسمان" كرد. ارتباط مستقيم با حرم امام رضا (ع) در مشهد مقدس، گفتگو با كارشناسان مذهبي در خصوص تاثير و نقش امام علي (ع) بر زندگي امروز ما، حضور هنرمندان و خوانندگان و پخش گزارش از مدينه منوره از جمله بخش هاي مختلف اين ويژه برنامه بود.

همچنين در روز ميلاد ويژه برنامه ديگري با همين عنوان از اين شبكه پخش شد كه علاوه بر پخش گزارش از مدينه منوره در برنامه از حضور جمشيد مشايخي و مرتضي احمدي استفاده كردند. اين برنامه نيز با ارايه بخش هاي مختلف و به خصوص اجراي اقبال واحدي تلاش مي كرد فضايي شاد و سرگرم كننده به وجود بياورد كه در عين حال با فضاي مناسبت روز پدر هماهنگي داشته باشد.

شبكه دو سيما براي ارايه فضاي جشن و مناسبت تولد مولاي متقيان بيش از همه روي ارايه مطالبي به وسيله گويندگان خود متمركز شده بود. اين گويندگان كه در ميان برنامه ها براي اعلام كنداكتور پخش بر صفحه تلويزيون ظاهر مي شدند، به ارايه اشعار و مطالبي درباره حضرت علي (ع) مي پرداختند و بخشي از زندگينامه آن حضرت را مي خواندند. پخش مولودي بخش ديگري از ويژه برنامه هاي روز پدر در شبكه دو را به خود اختصاص مي داد.

مجموعه برنامه هاي سرگرم كننده يا به عبارتي واريته ها كه از بخش هاي مختلفي برخوردارند و يك بسته تلويزيوني متنوع و در عين حال شاد (براي جشن ها و مناسبت هاي شادي آفرين) محسوب مي شود، يكي از رايج ترين اشكال برنامه سازي تلويزيون محسوب مي شود كه در بيشتر شبكه هاي تلويزيوني جهان نيز از آن استفاده مي شود. اما چند نكته مهم در ارايه چنين مجموعه برنامه هايي وجود دارد كه دقت در آنها كيفيت چنين آثاري را افزايش مي دهد. نخستين مساله مجري و شيوه اجراي برنامه است.

در تلويزيون هاي مشهور جهان مجري ها براي اجراي برنامه هاي مختلف تربيت مي شوند. به عبارت بهتر، مجري ها در ژانر به خصوصي فعاليت مي كنند و در اين زمينه از آموزش هاي ويژه اي برخوردار مي شوند. در كشور ما اين قاعده وجود ندارد. يك مجري تلويزيوني گاه براي اجراي يك مسابقه، گاهي اوقات به منظور ارايه برنامه اي جدي، برخي زمان ها حتي براي اجراي يك برنامه غمگين و مناسبت غمبار مورد استفاده قرار مي گيرد. اين مساله موجب مي شود مجري هيچ وقت تخصصي نشود و همواره در كار خود از سطح كيفي معمولي برخوردار باشد.

در ارايه مجموعه برنامه هاي مناسبتي تنوع از اهميت بسيار زيادي برخوردار است. يعني گاه شبكه هاي تلويزيوني بزرگ جهان براي دعوت از يك مهمان ويژه (بازيگر، هنرمند يا حتي سياستمدار مشهور و محبوب) هزينه هايي را متقبل مي شوند و همين مساله جذابيت اثر را بالا مي برد. در حالي كه بررسي اينگونه جنگ ها در برنامه هاي تلويزيوني كشور ما نشان مي دهد عده بسيار مشخص و محدودي از طيف هنرمند به برنامه دعوت مي شوند و به خاطر ارايه حرف هاي تكراري جذابيت حضور اين افراد براي مخاطب را از بين برده است.

نكته ديگر طراحي صحنه و ساخت دكور در برنامه هاي مناسبتي است. برنامه هاي موفق جهاني در اين عرصه براي بالابردن جذابيت بصري از طراحان حرفه اي صحنه استفاده مي كنند تا آثارشان متفاوت و جالب توجه باشد. در حالي كه بيشتر برنامه هاي مناسبتي با مشاركت يكي از سازمان ها يا ارگان هاي دولتي يا شركت ها و كارخانه هاي خصوصي برگزار مي شود و طراحي صحنه چنين آثاري به اندازه اي دم دستي و پيش پا افتاده است كه هيچ موفقيتي در جلب نظر مخاطبان به دست نمي آورند. 

طي شب و روز بزرگداشت ميلاد خجسته حضرت علي (ع) تعدادي فيلم سينمايي نيز از تلويزيون پخش شد. شبكه پنج سيما اقدام به پخش فيلم سينمايي "هدف" به كارگرداني فرانك آز و بازي رابرت دنيرو و ادوارد نورتون كرد. اين فيلم اثري حادثه اي است كه به زندگي يك سارق حرفه اي مي پردازد. شبكه دو سيما نيز فيلم سينمايي "رودخانه خاطرات" اثري از رابرت ردفورد را پخش كرد كه براد پيت و تام اسكريت نقش هاي اصلي را برعهده داشتند. اين فيلم درباره فردي است كه خاطرات خود و خانواده اش را در كنار رودخانه اي كه براي ماهيگيري به آنجا مي رود، مرور مي كند. 

شبكه دو سيما در شب 17 مرداد اقدام به پخش فيلم سينمايي "عروس فراري " به كارگرداني بهرام كاظمي كرد كه از مضموني اجتماعي برخوردار است و امين حيايي، حسام نواب صفوي و الناز شاكردوست تعدادي از بازيگران اصلي فيلم را تشكيل مي دهند. اين فيلم  كه با حك و اصلاح زيادي پخش شد داستان دختري است كه گول ظاهر جواني متاهل را مي خورد و در پايان با پسري فقير ازدواج مي كند.

نگاهي به فيلم هاي سينمايي كه در روز و شب ميلاد حضرت علي (ع) پخش شد به خوبي نشان مي دهد كه مضمون و داستان اين آثار هيچ ارتباطي به شب ميلاد يا بزرگداشت روز پدر نداشتند. نكته ديگر اينكه اين فيلم ها آثار طنز آميز يا كمدي هم محسوب نمي شوند كه به طريقي با مناسبت مورد نظر هماهنگي داشته باشند و به انگيزه افزودن بر حال و هواي شاد تلويزيون پخش شوند.

طي چند سال اخير مجموعه تلويزيوني "امام علي(ع)" به كارگرداني داود ميرباقري توليد و پخش شد، اما به جز اين سريال تلويزيون ساخته قابل توجه ديگري در اين عرصه ندارد. متاسفانه در عرصه سينماي كشور نيز فيلم قابل تاملي در خصوص زندگي و سيره حضرت علي (ع) ساخته نشده است. به نظر مي رسد نبود آثار شاخص تلويزيون و سينمايي در اين بخش بيشتر حاصل بي توجهي برنامه ريزان و مديران فرهنگي است كه اقدام موثري در اين زمينه انجام نداده اند و هر سال به جاي ارايه آثاري در خور توجه، تلويزيون اقدام به كليشه سازي و تكرار مي كند.