اعتكاف فرصتي براي خودسازي و تقويت روحيه معنوي است/ فرهنگ سازي عاملي براي احياء و تقويت سنتهاي ديني است

به گزارش خبرگزاري مهر، اين عبادت كه قبل از پيروزى انقلاب اسلامى حالت فراگير و عمومى نداشت، طي چند سال اخير در ميان جمع كثيرى از صالحان و نيكان، از اقشار مختلف اجتماعى، بويژه دانشجويان و طلاب ، متداول شده است و مساجد بسيارى از شهرهاى ايران و جهان اسلام ، پذيراى ميهمانان خدا در ايام البيض ماه پر بركت رجب است.

انسان اين اشرف موجودات، در پي دستيابي به كمال، به دنبال انتخاب است و اعتكاف انتخابي نيكوست، انتخاب همنشيني با قدسيان و فرشته خويان. معتكف، با پيوندي محكم و ناگستني با مبدأ هستي، در پي قرابت با محبوب، با چشيدن طعم شيرين وصل، چشمه سار جان را از زلال حضور لبريز مي سازد .

مؤمنان در اين ايام، مرغ جان را در حريم امن دوست به پرواز آورده و با دلي لبريز از ذكر و دعا، به ضيافت رب الارباب بار يافته و سر بر آن آستان بي نياز مي سايند تا يار كه را خواهد و توفيق كه را باشد.

اعتكاف، آميزه اي از چند عبادت با فضيلت است. روزه كه خود عبادتي ارزشمند است از شروط اعتكاف محسوب مي شود . حضور در مسجد و خواندن نماز هم شرط آن است. عاكف سه روز در مسجد جامع مقيم مي شود و جز براي ضروريات، كوي دوست را ترك نمي گويد. خود را از حرام  باز مي دارد تا با تمرين بندگي، جهاد با نفس را بيازمايد. اعتكاف عهد مودت و ميثاق مجدد با پروردگار است.

اشتغال انسان به كار و زندگى و مسئوليتهاي اجتماعى، گاهى موجب غفلت مى ‏شود و توجه به كار، گاه انسان را از توجه به هدف باز مى ‏دارد و سبب مى ‏شود وظيفه بزرگ ياد خدا و توجه به خود سازى و مبداء و منتهاى هستى فراموش شود ، در اين ميان اعتكاف، آب حيات بخش در كوير غفلتهاست.

غفلت از"خود" و "خداى خود"، بستر مرگ ارزشهاى انسانى و نقطه سقوط از پايگاه بلند خردورزى و عشق عرفانى و عامل پيوستن به زندگى پست و حيوانى است.

اعتكاف، بستر مناسب انديشه ، تفكر و خردورزى است. اعتكاف، تلاشى است ‏براى اينكه انسانهاى فرو رفته در غرقاب روزمر‏گى‏ها از فضاى پر التهاب روزانه به سوى‏ "خويش‏" و "خداى خويش‏" باز گردند.

اعتكاف زمينه توبه و بازگشت است. بازگشت‏ به قرآن و معنويت، بازگشت ‏به دعا و استمداد از عالم غيب، بازگشت از"خودمدارى‏" به‏ "خداگرايى‏" ، شك نيست آنها كه مسئوليتهاى حساس ‏تر و بزرگترى دارند، بيش از ديگران به اعتكاف و خودسازى نياز دارند.

اهداف اعتكاف

اعتكاف عملي است مركب از چند عبادت، پس در يك نگاه اهداف اين عبادات در اعتكاف هم منظور شده، بنابراين در اعتكاف اهدافي چون رسيدن به آرامش روحي، دستيابي به صبر، حضور در مسجد، دعا و توبه و استغفار همه و همه در اين عمل، مورد توجه قرار گرفته است.

مي توان از مجموعه اين عبادات، هدفي ديگر وراي اهداف تك تك آنها، براي عبادت اعتكاف در نظر گرفت و آن تمرين انقطاع از غير است. معتكف در طول مدت اعتكاف از همه تعلقات دنيايي بريده و تمام وقت، به حالت عبادت در آمده، از مسجد كه خانه خداست به خانه خود و ديگران نمي رود. كلامي غير از قرآن و دعا و نماز كه كلام خداست بر زبان جاري نمي كند. معتكف اراده خود را در مسير اراده خدا قرار داده در طول روز به خاطر او، دست از خوردن و آشاميدن كشيده و به روزه داري قيام مي كند

پس هدف از عبادت اعتكاف، همان است كه ائمه معصومين در دعاي "مناجات شعبانيه" از خداوند خواسته اند "اِلهي هَب لِي كَمال الاِنقِطاع اِلَيكَ؛ خدايا به من نهايت بريدگي وابستگي از غير خودت را هديه نما".

آثار اعتكاف

اعتكاف مانند ساير عبادات، داراي آثاري است .

توبه در حال اعتكاف موجب جلب رضا و غفران الهي و ورود در صف نيكان است، اعتكاف، موجب نيل به قرب الهي است، يعني همان فلاح و رستگاري كه انسان به وسيله عبادت آن را مي جويد. يكي دبگذ از آثار برجسته اعتكاف حب خداوند تبارك تعالي است .

بي شك اگر معتكف، بتواند در ايام اعتكاف آن طور كه بايد و شايد رفتار نمايد و رضايت حق تعالي را جلب كند به درجاتي كه براي مؤمنان در نظر گرفته شده، خواهد رسيد.

از آثار حتمي اعتكاف در زندگي فردي انسان، تقويت اراده آدمي است. كسي كه مدتي بر خلاف خواست دروني خويش، در محلي قرار گرفته و از بسياري از امور چون حرف زدن در غير امور عبادي كه به طور طبيعي تمايل به آنها دارد، پرهيز نمايد، خود به خود تمريني است براي اجتناب از بسياري خواهشهاي نفساني ديگر، برخورداري انسان از اراده قوي نه تنها در مسائل اخلاقي و ديني بسيار مهم است؛ بلكه نقش آن در امور روزمره نيز بر كسي پوشيده نيست.

در پرتو اعمالي چون اعتكاف، كم كم ارتباط رواني خاصي بين انسان و مسجد، قرآن، نماز، نماز شب و ادعيه به وجود مي آيد. به نحوي كه انسان مشتاق ارتباط با اين امور شده دوري از آنها برايش سخت مي گردد.

اگر انسان بتواند در طول اعتكاف خود را به دروازه هاي معرفت الهي برساند و خود را در دايره بيكران هستي كوچك ببيند،  غرور از او رخت بر مي بندد. ديگر در مقابل هم نوع خود تكبر نمي ورزد بلكه فروتني را پيشه خود خواهد ساخت.

به عقيده جرم شناسان اجتماعي، بسط و گسترش مسائل معنوي، باعث كم شدن جرم و فساد در جوامع مي گردد. اعتكاف در اين ميدان مي تواند نقش مهمي ايفا كند زيرا مشتمل بر چند عبادت است و آثار معنوي ويژه اي حتي بر افراد غير معتكف بر جاي مي گذارد.

حضور مؤمنين شهر در چند مسجد، فرصتي است كه مؤمنان يكديگر را بشناسند و ارتباط دوستانه ايجاد كرده و از آثار اخوت اسلامي برخوردار شوند. اين اثر را به راحتي مي توان از لابه لاي خاطرات منتشر شده معتكفان دريافت .

سازمان تبليغات اسلامي نهضتي جديد در احياي فرهنگ اعتكاف ايجاد كرده است / بيش از 500 هزار نفر در سراسر كشور معتكف مي شوند

حجت الاسلام سيد جواد موسوي هوايي معاون پژوهشي و آموزشي سازمان تبليغات اسلامي با اشاره به اينكه پيش بيني مي شود امسال بيش از 500 هزار نفر در سراسر كشور معتكف شوند، از فعاليتهاي سازمان تبليغات اسلامي در راستاي احياء وتقويت فرهنگ اعتكاف خبر داد كه با همكاري دستگاهها و نهادهاي مختلف و فعاليتهاي خاصي در ايام اعتكاف اجرايي مي شوند .

وي افزود: پس از پيروزي انقلاب اسلامي فضايي جديد باز شد و اعتكاف روند و سيري عميق و قوي را طي كرد، به طوري كه تعداد در خواست كنندگان هر سال بيشتر از سال گذشته مي شود و البته سازمان تبليغات اسلامي در اين زمينه فضا سازي نيز انجام مي دهد .

حجت الاسلام سيد جواد موسوي هوايي با بيان اينكه مجموعه اي از كتابها و مجلات براي معتكفين در نظر گرفته مي شود، ياد آور شد: اين كتابها و مجلات منجر به شناختهاي قرآن، آشنايي با آن و وظايف يك مسلمان شيعه است.

وي با بيان اينكه استقبال امسال جوانان مشتاق در تهران و شهرستانها بيشتر از سال گذشته است، گفت: با توجه به مراجعات شهرستانها پيش بيني مي شود امسال 500 هزار نفر در كل كشور معتكف شوند و اين رقم چشمگيري در مقايسه با سال گذشته كه تنها  300 تا 350 هزار نفر معتكف شدند است .

اعتكاف داراي اسرار باطني و عبادي است

دكتر مهديه سادات مستقيمي سردبير فصلنامه تخصصي بانوان شيعه با بيان اينكه اعتكاف از مصاديق عبادات است، اظهار داشت: اعتكاف داراي درجات و مراتبي است كه هر كس نمي تواند قبل از مقيم حرم يار شدن به اسرار آن پي برد، ايام اعتكاف شامل اسرار باطني، عبادي و معنوي بسياري است كه فعل حسني و سر اصلي آن اخلاص است.

وي عبادت را به دو بخش اعم و اخص تقسيم كرد و گفت: هر كار خوبي كه با نيت خالص انجام شود يعني هر طاعتي كه با حسن نيت همراه باشد معناي اعم عبات است چون نيكي به والدين و احسان به شخص بدكار كه هم حسن فاعلي و هم حسن فعلي دارد يعني هم ظاهر و هم باطن خوبي دارد. اما در عبادت به معناي اخص بايد يك هيئت محصور داشته باشد و شرايط و آداب و رسوم خاصي نيز به دنبال آن باشد و دقيقا بر اساس روايات و احاديث صورت گيرد چون اعتكاف و روزه و نماز.

دكتر مهديه سادات مستقيمي تصريح كرد: پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايراني فرهنگ اعتكاف گسترش بسياري يافت و اين فرهنگ جاي خود را ميان جامعه مسلمان ايران به درستي و خوبي باز كرد.

استاديار دانشگاه قم با تأكيد بر اينكه اعتكاف داراي درجات و مراتبي است كه هر كس نمي تواند به سر آن پي برد، گفت: فعل حسني و سر اصلي آن اخلاص است . با توجه به توالي حوادث، مشكلات و مسائل و روزمرگيها روح انسان خسته مي شود و اين فرصتها، زمان بسيار مغتنم و خوبي است تا انساني كه داراي اراده اي قوي نيست با اين عزم ملي و گسترش فرهنگ اعتكاف خود را مانند قطره اي در دل امواج محو و به عبادت بپردازد.

اعتكاف فرصتي براي پيرايش دل از زنگار گناه است

حجت الاسلام علي موسوي استاد دانشگاه اردبيل گفت: اعتكاف غذاي روح و فرصتي بسيار ارزشمند و مغتنم براي پيرايش دل از زنگار گناه و معصيت و نزديكي هر چه بيشتر به خالق هستي است .

وي گفت: ما بايد چشم، گوش، زبان و ديگر اعضاي خود را در اين اعتكاف و عبادت به مرخصي بفرستيم تا روح در قالب جديد و تهي از ماديات به معرفت حقيقي برسد وبه يگانگي خدا اتصال يابد .

حجت الاسلام موسوي با اشاره به برگزاري مراسم اعتكاف و ايام البيض با نيت خالص و بدون اغراض افزود: جوانان و نوجوانان ما نبايد از اعتكاف و عبادت خالص خداوند غافل شوند، تابش اعتكاف در زندگي مادي و معنوي انسان، فوق العاده تأثيرگذار است .

اعتكاف دوري از مشغله هاي دنيوي و توجه به خالق است

حجت الاسلام محمد حسن نبوي معاون تبليغ و آموزشهاي كاربردي حوزه عليمه قم با بيان اينكه اين سنت حسنه پس از پيروزي انقلاب اسلامي گسترش بسياري يافته است، گفت: برگزاري مراسم اعتكاف انقطاع از اشتغالات گسترده دنيوي است تا روح انسان پروازي ملكوتي كرده و به سوي خالق و آفريننده خود توجه و اعمال خود را مورد ارزيابي قرار دهد.

حجت الاسلام محمد حسن نبوي معاون تبليغ و آموزشهاي كاربردي حوزه عليمه قم با بيان اينكه اعتكاف از مستحبات اسلامي است، اظهار داشت: در زمان معصومين (ع) نيز برگزاري مراسم اعتكاف مرسوم بوده است و پيامبر اكرم(ص)، امام حسن(ع) و امام حسين(ع) و ديگر ائمه معصومين طي ايام خاصي معتكف مي شدند.

حجت الاسلام محمد حسن نبوي ياد آور شد: مهمترين مسئله در عصر معاصر اشتغالات به امور دنيوي است كه بيش از زمانهاي گذشته است، تا جائيكه افراد در زندگي شبانه روزي به امور دنيوي مشغول هستند. برگزاري مراسم اعتكاف انقطاع از اشتغالات گسترده دنيوي است تا روح انسان پروازي ملكوتي كرده و به سوي خالق و آفريننده خود توجه و اعمال خود را مورد ارزيابي قرار دهد.

اعتكاف فرصتي براي خودسازي و تقويت روحيه معنوي است

حجت الاسلام عليرضا اعرافي رئيس مركز جهاني علوم اسلامي با بيان اينكه اعتكاف فرصتي براي خودسازي و تقويت روحيه معنوي است، اظهار داشت: انسان معتكف به كمال معنوي و اخلاقي رسيده و در راستاي رشد و گسترش جامعه بسيار تأثيرگذار خواهد بود . 

وي با تأكيد بر اينكه در تار و پود دين اسلام مسائل اجتماعي به چشم مي خورد، گفت: اسلام ديني اجتماعي است، از اين رو وقتي انسان در عرصه جامعه موفق مي شود كه در خودسازي و مبارزه با هواي نفس خود موفق شده باشد.

وي با اشاره به اينكه خلوت با خدا، عاملي براي اصلاح و سازندگي انسان است، تصريح كرد: در اعتكاف انسان به نقاط قوت و ضعف خود پي مي برد و با تقويت نقاط قوت از ضعفهاي خود مي كاهد و شخص علاوه بر اصلاحات و دستاوردهاي نفس به همنوع خود نيز توجه  مي كند و اين نشان مي دهد كه اعتكاف موفقيت آميز بوده است.

حجت الاسلام عليرضا اعرافي اظهار داشت: تصور برخي از افراد بر اين است كه اعتكاف نوعي گوشه گيري اجتماعي است، اما اين گوشه گيري موقتي ثمرات مثبت و سازنده اي را به دنبال دارد كه شخص در اين ايام مي تواند به كمال معنوي و اخلاقي برسد و به تبع آن دستاوردهاي اجتماعي داشته و در تكامل جامعه و رسيدگي به امور اجتماعي تأثير گذار خواهد بود.

فرهنگ سازي عاملي براي احياء و تقويت سنتهاي ديني است/ اعتكاف فرصتي براي خودسازي و تقرب به خداوند است

حجت الاسلام عباس اسكندري معاون فرهنگي و تبليغ سازمان تبليغات اسلامي با يادآوري اينكه اعتكاف يكي از سنتهاي اسلامي و عاملي براي تقرب به خالق هستي است، نهادينه كردن هر سنت را مستلزم فرهنگ سازي عنوان كرد و گفت: براي هر سنت حسنه اي مهمترين راهكار فراهم كردن زمينه هاي عملي به منظور دستيابي و اجرايي كردن آن به شكلي صحيح و ارزشمند است .

حجت الاسلام عباس اسكندري معاون فرهنگي و تبليغ سازمان تبليغات اسلامي در گفتگو با خبرنگار مهر با بيان اينكه براي نهادينه كردن هر سنتي بايد فرهنگ سازي شود، تصريح كرد: دستگاههاي فرهنگي كه از متوليان امر هستند وظيفه دارند زمينه هايي را فراهم كنند تا مردم با سنتهاي حسنه اي چون اعتكاف آشنا شوند، زيرا زماني كه معرفت به وجود آمد خدمت نيز به وجود مي آيد و ضمن خدمت ذوق ايجاد و سپس عمل به آن حاصل مي شود.

حجت الاسلام عباس اسكندري در ادامه ياد آور شد: هنگامي كه سنتهاي حسنه و ديني در جامعه فرهنگ سازي يا نهادينه شد، بايد به معرفي درست و بيان فلسفه آن سنت به مردم پرداخت، زيرا زماني كه مردم نسبت به موضوعاتي چون دستورات و يا سنتهاي ديني آشنايي دقيقي حاصل كردند و از آنجايي كه آن سنت ديني منطبق با فطرت دروني انسان است و اين فطرت دربرگيرنده مباني و موازين ديني است راه خود را باز كرده و مردم با اشتياق آن را انجام مي دهند.

وي افزود: زماني مي توان ارزش اعتكاف را ارزيابي كرد كه در نگاه، گفتار، رفتار و انديشه فرد تأثيرگذار بوده و تغيير كرده است، زيرا پس از آن در گفتار، قضاوت و ديگر اعمال محتاط است كه نتيجه آن خروج انساني وارسته و شايسته از مراسم اعتكاف است .

اعتكاف ايامي براي خلوت با خدا و خويشتن است

حجت الاسلام عبدالحسين خسروپناه پژوهشگر پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي با بيان اينكه يكي از بهترين راههاي ترويج دين اين است كه رويكرد كاركردگرايي آن تبيين شود و نقش آموزه هاي ديني در زندگي فردي و اجتماعي مورد بررسي قرار گيرد، اظهار داشت: ايام اعتكاف زماني براي خلوت با خدا و خويشتن است و منشأ پيدايش ارتباط انسان با ديگران نيز خواهد بود كه از اين ايام بايد به عنوان ابزاري براي فرهنگ سازي استفاده كرد .

وي با بيان اينكه در معرفت شناختي و اثبات گرايي بايد دلايل عقلي و نقلي آموزه هاي ديني مورد بررسي قرار گيرد، تصريح كرد: در رويكرد كاركردگرايي بايد دريافت كه آموزه هاي ديني چه اثري در زندگي فردي و اجتماعي دارد. به طور مثال زماني كه گفته مي شود نماز واجب است يك شخص به عنوان فقيه بررسي مي كند و با دلايل قرآني ادله هاي اثبات وجود و اقامه نماز را ذكر مي كند و شخص ديگر با رويكرد كاركرد گرايي نقش نماز را در زندگي فردي و اجتماعي عنوان كرده و اظهار مي دارد كه نماز انسان را به خدا نزديك مي كند و يا آرامش هاي زيادي براي انسان به دنبال دارد.

پژوهشگر پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي با بيان اين مسئله كه در رفتارهاي عرفايي كه عرفان مثبت را پيش روي خويش قرار داده اند اين رفتار به خوبي مشاهده مي شود، اظهار داشت:  اين عرفا از سر دلسوزي و محبت و عشق با مردم برخورد مي كنند و حتي اگر با يك ملحد رو به رو شوند خواهان گرايش او به سوي دين هستند. اما كساني كه آسيبهاي اجتماعي را به وجود مي آورند و با مردم ارتباط غير اخلاقي دارند، به علت اين است كه گرفتار آسيبهاي اخلاقي و فردي هستند و ابتدا به خود و سپس به ديگران آسيب مي زنند. از اين رو اين افراد بايد با خود و خدا خلوت كنند و فضايل و رذايل خود را مد نظر قرار دهند تا فضايل را پر رنگ و تقويت و رذايل خود بكاهند.