خبرگزاری مهر، گروه بین الملل- علی کاوسی نژاد: هند و پاکستان از جمله کشورهای هستند که پیمان منع گسترش سلاحهای هسته ای (NPT) را امضا نکرده اند و از جمله قدرت هایی به شمار می روند که در جنوب آسیا با هم رقابت هسته ای دارند.
متن پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای در ژوئیه سال ۱۹۶۸ میلادی آماده و به امضای ۵۹ کشور جهان رسید. قانون منع گسترش سلاحهای هسته ای در مارس سال ۱۹۷۰ در کنگره آمریکا تصویب و به اجرا گذاشته شد.
نظارت بر اجرای پیمان ان. پی. تی و پروتکل الحاقی آن برعهده آژانس بین المللی انرژی اتمی است که خود یکی از آژانس های تخصصی سازمان ملل متحد محسوب می شود. آژانس بین المللی انرژی اتمی در سال ۱۹۵۷ با هدف تسهیل استفاده های صلح آمیز از انرژی هسته ای و جلوگیری از کار برد کمک های این آژانس در مقاصد نظامی آغاز به کار کرد و مقر آن در وین است. این آژانس در چارچوب نظام پادمان های ایجاد شده توسط معاهده ان. پی. تی به منظور بررسی میزان پای بندی کشورهای عضو ان. پی. تی به مقررات این معاهده بازرسی هایی را از تاسیسات هسته ای کشورهای عضو انجام می دهد.
رقابت هسته ای هند و پاکستان از زمانی شروع شد که کشور هند در سال ۱۹۷۴ اولین آزمایش موشکی خود را در منطقه «پوکران» ایالت راجستان به انجام رساند و توانست نام خود را به عنوان ششمین قدرت هسته ای در جهان به ثبت برساند.
در آن زمان «ذوالفقار علی بوتو» نخست وزیر وقت پاکستان با احساس خطر از آزمایشات موشکی هند موقعیت کشورش را در خطر دید و با فراخوان «عبدالقدیر خان» پدر هسته ای پاکستان از وی خواست فغالیت های خود را برای ساخت بمب هسته ای شروع کند. طی جنگی که بین هند و پاکستان در گرفت پاکستان شرقی (بنگلادش) در سال ۱۹۷۱ از این کشور جدا شد و پاکستان وضعیت اقتصادی خوبی در آن زمان نداشت.
تلاشهای «عبدالقدیر خان» دانشمند هسته ای این کشور در سال ۱۹۷۹ میلادی به ثمر نشست و بمب هسته ای این کشور در همین سال آماده شد اما در همین برهه زمانی ژنرال «ضیا الحق» فرمانده وقت ارتش پاکستان با کودتای نظامی دولت «ذوالفقار علی بوتو» را برانداخت و در نهایت نخست وزیر پاکستان زندانی و اعدام شد.
هند در ۱۳ مه سال ۱۹۹۸ سه آزمایش موشکی انجام داد و این اقدام هند زمینه را برای انجام آزمایشات هسته ای پاکستان فراهم ساخت. در آن زمان «نواز شریف» نخست وزیر پاکستان بود اما قدرت های جهانی بویژه آمریکا در تلاش بودند تا از انجام آزمایشات هسته ای پاکستان جلوگیری کنند. در نهایت در ۲۸ مه سال ۱۹۹۸ میلادی پاکستان توانست در رشته کوههای «چاغی» در ایالت بلوچستان ۵ آزمایش هسته ای انجام داده و نام خود را به عنوان اولین کشور مسلمان دارای بمب هسته ای و هفتمین قدرت هسته ای در جهان به ثبت برساند.
تقابل هسته ای هند و پاکستان به انجام آزمایشات هسته ای محدود نشد و با ساخت موشک بالستیک «اگنی» توسط هند، ارتش پاکستان نیز موشک «هاتف» را برای رویارویی با قدرت موشکی هند به مرحله ساخت درآورد. مناقشات مرزی هند و پاکستان در منطقه آسیای جنوبی از جمله مسایلی است که می تواند قدرت و توازن را در منطقه به چالش بکشاند.
در سال ۲۰۰۶ میلادی با سفر «جرج بوش» رئیس جمهور سابق ایالات متحده آمریکا به دهلی نو توافقنامه همکاری های استراتژیک بین دو کشور به امضا رسید و بدینگونه سازمان بین المللی انرژی اتمی فقط می تواند از تاسیسات غیر نظامی هند بازدید داشته باشد. دولت آمریکا با امضای توافقنامه هسته ای با هند درصدد است راکتورهای تولید برق از انرژی هسته ای را در این کشور آماده سازی کند.
با پیروزی حزب «بی جی پی» در هند و به قدرت رسیدن «نارندرا مودی» نخست وزیر هند، وی با سیاست گسترش روابط خارجی با کشورهای دوست به کشورهای مختلفی در جهان سفر کرده است و تا کنون سه بار به واشنگتن سفر داشته است و با سخنرانی خود در کنگره آمریکا توانسته نظر موافق نمایندگان کنگره آمریکا را در حمایت برنامه هسته ای هند و نیز عضویت این کشور در گروه تامین کنندگان هسته ای بدست آورد.
«باراک اوباما» رئیس جمهور آمریکا نیز حمایت خود را از پیوستن هند به گروه تامین کنندگان هسته ای اعلام کرده بود و این خود باعث افزایش نگرانیهای اسلام آباد در این برهه زمانی شده بود تا جایی که پاکستان نیز خواستار حمایت واشنگتن از اسلام آباد به منظور پیوستن این کشور به گروه تامین کنندگان هسته ای شده بود.
با نگاهی دقیق به تحولات اخیر در جهان و منطقه می توان دریافت که دو قطبی حمایت از پیوستن هند و پاکستان به گروه تامین کنندگان هسته ای بوجود آمد. در این میان کشورهای چین، ترکیه، آفریقای جنوبی، ایتالیا از پیوستن پاکستان به جمع گروه تامین کنندگان هسته ای حمایت کردند. دولت چین اعلام کرده بود موضوع پیوستن هند به گروه تامین کنندگان هسته ای باید از طریق انجام مذاکرات پیگیری شود. از سویی دیگر هند در تلاشهای جدید خود خواستار عضویت دایم در شورای امنیت سازمان ملل شده بود. با توجه به اینکه چین و پاکستان روابط دوستانه و دیرینه ای با هم دارند، مسلماً چین با درخواست عضویت هند در گروه تامین کنندگان هسته ای مخالفت می کند.
پس از سفر نارندرا مودی به انگلیس و مکزیک سران این کشورها نیز از عضویت هند در گروه تامین کنندگان هسته ای حمایت کردند و بدین گونه نگرانیهای اسلام آباد دوچندان شد. پاکستان در این میان به حمایت بی چون و چرای چین از اسلام آباد دلگرم شد و این همان دوقطبی بوجود آمده در دنیای قدرت سیاسی، نظامی و اقتصادی جهان امروز است. قطبی که در راس آن آمریکا، انگلیس و کشورهای اتحادیه اروپا و ناتو قرار دارند و از حامیان هند در منطقه بشمار می روند. چون هند به عنوان قدرتی منطقه ای می تواند از حاکمیت چین بر قاره آسیا جلوگیری کند. در راس قطب مخالف چین و کشورهای ترکیه، ایرلند، آفریقای جنوبی قرار دارند.
چین در نشست گذشته گروه تامین کنندگان هسته ای که در وین برگزار شد با پیوستن هند به گروه تامین کنندگان هسته ای مخالفت کرد. در مقابل دولت هند در مقابل این تصمیم چین موضع گیری نکرده است و سیاست دیپلماتیک خود را در پیش گرفت تا جایی که کشورهای اندک شماری با عضویت هند در گروه مذکور مخالفت کرده بودند.
دهلی نو به نشست ۲۴ ژوئن (۴ تیر) در سئول چشم امید بسته بود تا بلکه بتواند قبل از این نشست حمایت تمام کشورهای عضو گروه را جلب نماید. ۴۸ کشور در گروه تامین کنندگان هسته ای عضو هستند و با توجه به اینکه هند در سال ۲۰۰۸ به تعهدی مبنی بر پیروی از الزامات منع گسترش سلاحهای کشتار جمعی به گروه تامین کنندگان هسته ای داده بود به عضویت در این گروه بسیار امیدوار بود. اما نکته قابل توجهی که در این میان وجود دارد این است با پیوستن هند به این گروه، توازن هسته ای در منطقه آسیای جنوبی دچار اخلال خواهد شد و در مقابل پاکستان برای رویارویی با قدرت هسته ای هند در منطقه دست به اقداماتی تلافی جویانه خواهد زد.
هند در اقدامی تصمیم به خرید سامانه موشکی «اس۴۰۰» از روسیه گرفته است تا بتواند آنرا در مرزهای خود با پاکستان و چین مستقر نماید و این خود به تنشهای آتی هند با دو کشور همسایه خود افزوده است. اسلام آباد نیز با ساخت سلاحهای هسته ای میان برد در تلاش است با قدرت روز افزون هسته ای هند مقابله کند.
کشورهای آمریکا، انگلیس و کشورهای دیگر با حمایت خود از هند قصد داشتند هند را به رویارویی در مقابل چین سوق دهند و در این میان از پاکستان اعلام حمایت نکردند. مهمترین علت عدم حمایت آمریکا و انگلیس از پاکستان یکی نزدیکی و دوستی این کشور با چین است و دومین دلیل آن فعالیت گروههای تروریستی در پاکستان است که هر ازگاهی با انجام عملیات تروریستی در افغانستان، هند و داخل کشور امنیت منطقه را با خطر جدی مواجه می کنند. به نظر می رسید در نشست سئول هند از بخت بیشتری برای عضویت در گروه تامین کنندگان برخوردار است، اما از سویی دیگر کشورهای عضو برای پیشگیری از بوجود آمدن تنش در منطقه شبه قاره با عضویت هند و پاکستان در گروه تامین کنندگان هسته ای مخالفت کردند.
رایزنی های مقامات پاکستانی با مقامات کشورهای مختلف و نیز سفر «ممنون حسین» رئیس جمهور پاکستان به تاشکند و دیدار با رئیس جمهور چین در حاشیه اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای باعث شد که چین حمایت خود را از پاکستان ادامه داده و با به عضویت رسیدن هند در گروه تامین کنندگان هسته ای مخالفت کند.
دلیل اصلی که باعث شد هند و پاکستان به عضویت در گروه تامین کنندگان هسته ای دستیابی پیدا نکنند عدم امضای معاهده منع گسترش سلاح های هسته های توسط این دو کشور بود. شرطی که خود واشنگتن در بدو تاسیس گروه تامین کنندگان هسته ای پیش روی اعضای این گروه گذاشت و بدین گونه هند نیز قربانی شرط شریک آمریکایی خود در منطقه شد و نتوانست به عضویت این گروه درآید و اسلام آباد ناکامی دهلی نو را کامیابی بزرگی در سیاست خارجی خود می داند تا جایی که «سرتاج عزیز» مشاور امور خارجه نخست وزیر پاکستان اعلام کرد با کمک و حمایت چین از عضویت هند در گروه تامین کنندگان هسته ای خودداری کردیم.
نظر شما