روایتی از دلشوره‌های زنانه در «شب طاهره»

خبرگزاری مهر- الهام معصومی‌نژاد: رمان «شب طاهره» به قلم بلقیس سلیمانی، روایت سرگذشت دختر جوانی است به نام طاهره که نویسنده با موشکافی تمام نقش‌های مربوط به طاهره را برای مخاطب یک به یک باز می‌کند و به چشم مخاطب می‌آورد. طاهره به عنوان دختر خانه در روستایی به نام گوران در کرمان زندگی می‌کند. پدرش خیراله درگیر بیماری سرطان است، خانواده در تب و تاب بیماری پدر است که تصمیم میگیرد به اندوه پدر پایان دهد، به نظر بزرگترها خیراله نگران طاهره است که تنها فرزند مجرد در خانه است. بنا به رای بزرگترها طاهره به عقد پسر عموی خود احمد در می‌آید و این آغاز تحولی بزرگ است در زندگی طاهره، چرا که پدر دنیا را ترک می‌کند و احمد نیز طاهره را.

نویسنده در داستان به دو زمان حال و آینده زندگی طاهره پرداخته است. طاهره مدام در رفت و آمد ذهنی میان این دو زمان است. در زمان گذشته، احمد و گوران و تمام خانواده پدری هستند، و در زمان حال طاهره در کشاکشی عمیق با دو دخترش، عمه صنوبر مادر شوهرش و الیاس شوهرش و البته خودش در ستیز است.

یکی از نقاط قوت شب طاهره پرداختن به نقش‌هایی است که طاهره بعنوان یک زن می‌تواند داشته باشد و نویسنده توانسته تمام این نقش‌ها را برای مخاطب بازگو کند.

از نکات قابل تامل دیگر در داستان پرداختن به فضای سیاسی اجتماعی سال‌های بعد از انقلاب است. نویسنده بدون پرداختن مستقیم به وقایع تاریخی و اینکه داستانش را بر محور اتفاقات آن روزگار پیش ببرد، تاثیر اتفاقات را بر زندگی شخصیت اصلی داستان به نمایش گذاشته و مخاطب را به شکلی ظریف به تاثیر فضای سیاسی اجتماعی آن روزها بر زندگی اجتماعی جامعه و حتی در مساله‌ای چون عشق به تصویر می‌کشد.

از سویی دیگر نویسنده به خوبی فضای فرهنگی و خلق و خوی مردمان گوران را برای مخاطب به تصویر می‌کشد. سبک زندگی، اعتقادات و نگاه‌های مردمان آن دیار را. آن چنان که خواننده با حال و هوای مردم همراه می‌شود و تصمیم‌ها و اقدامات ونگاه آنها را در موارد گوناگون می‌پذیرد و با آن‌ها همذات پنداری می‌کند.

زمانی که مخاطب با طاهره مواجه می‌شود. طاهره در کشاکشی عظیم  با خود به سر می‌برد. زنی که بین گذشته و حال خود در رفت و آمد است اگر چه به لحاظ مکانی و زمانی سال‌هاست که از گذشته فاصله گرفته اما عمق اتفاقات آن روزها در جانش ریشه دوانده، این رفت و برگشت‌ها یکی دیگر از زمینه‌های جذابیت شب طاهره برای مخاطب است.

یکی از نکات دیگر داستان، پرداختن به مقوله عشق و تفاوت آن بین دو نسل مادر و دختر است. طاهره در رفت و برگشت‌های ذهنی خود، خود را در ۱۷ سالگی می‌بیند و احساس‌های متناقضی هم چون شرم، حقارت، دوست داشتن و رضایت و حالا دختر خود را درگیر روابط عاشقانه‌ای می‌بیند که با عاشقانه‌های او بسیار متفاوت است و طاهره نگران است نگرانی برای عاشقانه‌هایی که گاه او ان‌ها را  بی‌اخلاقی می داند.

از حیث کشمکش‌های داستانی، داستان سرشار است از کشمکش‌های طاهره با خودش و دنیای اطرافش. کشمکش‌هایی که البته بسیار آرام و نرم در درون داستان جریان پیدا می‌کند، اما نکته قابل توجه این است که این کشمکش‌ها هیچ گاه به نقطه اوج و بحران در درون داستان نرسیده و مخاطب را دچار دلشوره و نگرانی نمی‌کند. که این دلشوره و نگرانی آغازی است برای پیگیری و همراه شدن هرچه بیشتر مخاطب با داستان. اگرچه پیش تر زبان ساده و صمیمی در داستان منجر به همراه شدن مخاطب با جریان کلی داستان شده است.

راوی در داستان معرف حال و هوای طاهره است و تمام جنبه‌های روحی و روانی و حالات طاهره را در مکان‌های مختلف برای مخاطب به تصویر می‌کشد. که شاید بتوان گفت با توجه به مسیر داستان به درستی انتخاب شده است.

در مجموع می‌توان گفت «شب طاهره» داستانی است روان و آرام که مخاطب را آهسته آهسته به درون خویش می‌کشد و موسیقی آرام و بی‌هیجانی را برای او می‌نوازد که البته ممکن است او را به خواب برد یا...