روزنامه صبح نو نوشت: در سال ۹۱ نخستین جهش ضعیف در افزایش نرخ موالید اتفاق افتاد که خیلی چشمگیر نبود اما با توجه به وضعیت قبلی قابل توجه بود به طوری که شاهد نرخ ۹/۲ درصد رشد موالید بودیم. در سال ۹۲ رشد موالید به ۵/۳ درصد رسید و سال ۹۳، ۲/۴ درصد شد و این بیانگر رشد امیدوارکننده موالید در کشور بود.
علی اکبر محزون، مدیرکل دفتر آمار و اطلاعات سازمان ثبت احوال کشور گفت: بنابراین اگر سیاست‌های جمعیتی به موقع وارد کار نشود سال ۹۴ با فروکش نرخ موالید مواجه خواهیم شد. این پیش‌بینی درست بود به طوری که نرخ موالید به ۳/۲ درصد کاهش یافت که به گفته مسوولان ثبت احوال اگر این روند ادامه پیدا کند، رشد موالید صفر و شاید منفی شود. اکنون در چهار ماهه ابتدای سال ۹۵ هرچند که هنوز زود است که قضاوت کنیم اما با رصدهایی که شده است نرخ موالید به منفی ۶/۰ درصد رسیده و این به معنی آن است که رشد موالید نزدیک به صفر و کمی زیر صفر آمده است. محزون معتقد است یکی از دلایلی که نتوانستیم رشد موالید را بالا ببریم پتانسیل محدود خانواده‌های تک فرزند بوده است. به طوری که از کل خانواده‌های ایرانی ۱۹ درصد تک فرزندند و ۱۴ درصد بدون فرزند. البته این آمارها در حالی ارائه می‌شود که خانم «مونس سیاح» مسوول کارگروه جمعیت شورای عالی انقلاب فرهنگی چندی پیش با بیان اینکه بیش از ۳۳ درصد خانواده‌های ایرانی تک فرزندند، با کاهش رشد موالید باید بپذیریم که ظرف یک سال خانواده‌های تک فرزند ایرانی نزدیک به ۱۴ درصد کاهش داشته است.
چرا بعد از گذشت چند سال از ابلاغ سیاست‌های کلی جمعیت حال و روز جمعیتی ما مناسب نیست و شاهد کاهش رشد موالید هستیم؟ طبق گفته آقای حسینعلی شهریاری، نماینده مجلس به «صبح نو» مجلس طرح ۵۴ ماده‌ای با عنوان تعالی جمعیت را تصویب کرد که به دلیل بار مالی، مسوولان دولتی زیربار آن نرفتند و عملاً مسکوت ماند. این طرح ابعاد بهداشتی، جمعیتی و فرهنگی را لحاظ کرده بود ولی به دلیل فقدان منابع مالی پیگیری نشد. البته جلساتی با سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی برگزار کردیم که آن هم بدون نتیجه ماند. در سیاست‌های ابلاغی جمعیت راهکارهای متعددی در ۱۴ بند ارائه شده است؛ اما این راهکارها در حال حاضر در چه وضعیتی‌اند؟
کاهش مکرر نرخ باروری
افزایش نرخ باروری به بیش از سطح جانشینی، یکی از دغدغه‌های سیاست‌های جمعیتی کشور است اما چهارمین سال کاهش نرخ باروری جانشینی را تجربه می‌کنیم. گزارشی از آخرین وضعیت نرخ رشد جمعیت و نرخ باروری در کشور حاکی از آن است که نرخ باروری در حالی از سال ۹۰ از خط قرمز نرخ جانشینی ۱/۲ کمتر شد که در حال حاضر این نرخ حدود ۷/۱ درصد است.
پوشش بیمه‌ای هزینه‌های زایمان و درمان ناباروری مردان و زنان
هرچند که تلاش‌های زیادی برای کاهش هزینه‌های ناباروری انجام شد اما تا امروز فقط افراد تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد توانسته‌اند از آن بهره‌مند شوند. اواخر سال ۹۴ مدیرکل برنامه‌ریزی معاونت درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت طبق دستورالعمل جدید حمایت از درمان ناباروری ابلاغ شد و مطابق آن هزینه این خدمات برای افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی رایگان می‌شود.
تحکیم بنیان و پایداری خانواده و ترویج و نهادینه‌سازی سبک زندگی اسلامی یکی از مهم‌ترین ابزارها برای ترویج سبک زندگی اسلامی رسانه‌ها و به‌ویژه سینما و تلویزیون است. این روزها که تلویزیون توانی برای ساخت سریال نداشته و اکثر پروژه‌های آن (اگر بپذیریم با رویکرد اسلامی است) به حالت نیمه‌تعطیل درآمده و در سینما نیز رویکرد کاملاً برخلاف تحکیم بنیان‌های خانواده است. طبق تحقیقات به عمل آمده از جشنواره فیلم فجر سال گذشته نزدیک به ۱۴ فیلم با رویکردی متضاد نسبت به سبک زندگی ایرانی -اسلامی تولید شده و نزدیک به هشت فیلم نیز رویکردی خنثی در قبال آن داشته‌اند و فقط ۱۰ فیلم را می‌توان منطبق با سبک زندگی اسلامی دانست. از سوی دیگر در بیش از ۱۲ فیلم شاهد روایت روابط نامشروع، در ۱۲ فیلم شاهد خیانت و در پنج فیلم ماجرای فرار از خانه را به تصویر کشیده‌ایم. بعید به‌نظر می‌رسد این سینما دغدغه‌ای برای تحقق یکی از اهداف سیاست‌های کلی جمعیت را داشته باشد.
باز توزیع فضایی و جغرافیایی جمعیت، متناسب با ظرفیت زیستی
بازتوزیع جمعیتی با تأکید بر تأمین آب با هدف توزیع متعادل و کاهش فشار جمعیتی یکی از محورهای اصلی سیاست‌های جمعیتی بود اما روزبه‌روز شاهد افزایش چالش‌های آبی در کشور هستیم و این درحالی است که ۹۱ درصد آب مصرفی در کشور ما در بخش کشاورزی مصرف و ۷ درصد نیز در بخش صنعت به کار گرفته می‌شود و فقط ۲ درصد از آب‌های قابل‌استفاده کشور به بخش شرب خانگی اختصاص دارد و بنابراین اگر ما فقط۳ درصد در بخش کشاورزی صرفه‌جویی کنیم می‌توانیم حتی با همین الگوی مصرف آب در بخش خانگی که بسیار بالاتر از متوسط جهانی است، برای جمعیتی بیش از دو برابر جمعیت کنونی کشورمان تأمین آب داشته باشیم. همچنین سرانه مصرف آب در بخش خانگی در کشور ما ۴ برابر سرانه مصرف جهانی است؛ بنابراین اگر ما با اجرای استراتژی‌ها اصلاح الگوی مصرف، مصرف سرانه‌مان را به نرم جهانی برسانیم با همین منابع آبی می‌توانیم ۴ برابر جمعیت کنونی را در بخش خانگی، آب تأمین کنیم.
حفظ و جذب جمعیت در روستاها و مناطق مرزی
«پیش‌بینی جمعیت در سال ۹۵، حدود ۸۰ میلیون نفر است. لذا نرخ رشد جمعیت در پنج‌ساله نخست توسعه ۳/۱ درصد و ۵ ساله دوم ۲۵/۱ درصد خواهد بود و نرخ رشد جمعیت از سال ۹۰ تا سال ۱۴۰۰ در روستاهای کشور به منفی ۲ درصد خواهد رسید.» رشد منفی ۲ درصدی جمعیت روستاها خبری است که عادل آذر، رییس کمیته جمعیت برنامه ششم توسعه می‌دهد.
خبری نگران‌کننده و تأسف‌آور که متأسفانه باوجود اطلاع از آن و تحقیقاتی که در این زمینه صورت گرفته‌شده؛ اما همچنان راه‌حل کاربردی و اساسی برای آن وجود ندارد. وجود ۳۴ هزار روستای خالی از سکنه و ۱۰ میلیون هکتار از اراضی بدون صاحب و فاقد کنترل معضلی است که بیشتر به یک فاجعه شباهت دارد.
مدیریت مهاجرت به داخل و خارج
در سال‌های اخیر نیز شاخص مهاجرتی در میان دیگر شاخص‌های مورد توجه سیاست ابلاغی جمعیت مورد بی مهری قرار گرفته است تا جایی که آقای سیدمهدی سیدی، رییس کارگروه نخبگان شورای عالی انقلاب فرهنگی در این‌باره می‌گوید: متأسفانه مهاجرت دانشجویان کشور به خارج رو به رشد است و جدیدترین آمار مهاجرت ۱۱ هزار و سیصد نفر در سال ۲۰۱۵ ــ ۲۰۱۴ است که نسبت به قبل ۱۶ درصد رشد داشته است. آخرین آمار رسمی از مهاجرت نخبگان کشور به بررسی جامعه آماری ۱۳ هزار و ۵۰۰ نفری از کنکوری‌ها در دوره ۱۵ساله به سال ۹۱ برمی‌گردد که طبق آن گزارش در سال‌های ۷۶ تا ۸۱ آمار خروج نخبگان ۳۳ درصد بود.
این رقم در سال ۸۲ تا ۸۶ به ۱۷ درصد کاهش یافته بود. به‌گفته سیدی اینک با توجه به جدیدترین آمار که مربوط به سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ است، مهاجرت نخبگان با ۱۶ درصد افزایش نسبت به سال ۲۰۱۳ که رقمی نزدیک به ۱۰ هزار بوده است به ۱۱ هزار و ۳۰۰ رسیده است. شاید مهم‌ترین راه‌حل همانی است که محزون روز گذشته بر آن تاکید کرد: «ما نمی‌خواهیم سیاست‌های جدید جمعیتی ایجاد شود بلکه برای رفع این تهدیدها باید سیاست‌های جمعیتی فعلی اجرا شوند.»
نظر شما